Promoteurs = Voleurs

Frans-Baskenland is al altijd de speeltuin van het Franse establishment geweest, denk maar aan het mondaine Biarritz. In 1987 is het weer van dat: EMA mobiliseert haar militanten om te protesteren tegen het megalomane thalassaproject "La Pergola" te Saint-Jean-de-Luz. Het is een periode gekenmerkt door het verschijnen van grote toeristische projecten: jachthaven, golfterreinen of centra voor thalassotherapie. Terwijl 2000 personen in de straten van Bayonne scanderen: "à service public, financement public !", wordt een motie ondertekend door 350 gekozenen en gedeponeerd op de sous-préfecture.

Zes maanden na haar bevrijding door een commando uit de gevangenis van Pau sterft Maddi Héguy, 25 jaar, op een tragische manier op 21 juni. Met haar metgezelschap Betti Bidart werd ze geklist door de PAF (Police des Aires et des Frontières) en in een politiecombi weggebracht. Op een treinspoor sloeg het noodlot toe en de combi werd door een trein verpletterd. Maddi en een politieagent overleefden de klap niet.

In juli had een ander tragisch ongeval plaats: Christophe Istèque kwam om bij een vroegtijdige explosie van een bom. Zijn kompaan, Patrick Lembeye, werd zwaar gewond aan de benen.

Een paar weken later wordt Gabi Mouesca, de tweede ontsnapte uit de gevangenis van Pau gearresteerd in de Hautes-Pyrénées in gezelschap van d'Henri Pérez. Gedurende het jaar 1987 werden nog een aantal militanten opgepakt: Babbi Bidart in juni, Jean-Marc Abadie en Philippe Lescourgues in juli, Xabi Labéguerie in september, Daniel Crouspeyre en Odile Faltxa in december.

Op 15 september 2000 wordt Iñaki de Renteria in Frankrijk gearresteerd. Hij is de 45ste aangehouden Etarra sedert de eerste Arrestaties in Frankrijk in 1987.

Seaska onderhandelt in juli over de voorstellen van het Ministerie van Onderwijs over een definitief contract voor de leraars van Seaska, in ruil voor meer uren Frans. Maar dit voorstel lost de financieringsproblemen van Seaska geenszins op.

In augustus wordt in Biscarrosse in de Landers een gendarm gedood. Filipe Bidart en Lucienne Fourcade, militanten van Iparretarrak, kunnen ontsnappen. De klopjacht op Filipe Bidart, gecatalogeerd als "publieke vijand n°1" is immens. In dat kader zijn er tal van huiszoekingen bij kranten, boekhandels, appartementen van militanten en zelfs in ...de abdij van Bellocq…Onder de aanslagen door Iparretarrak opgeëist, vermelden wij de aanslagen op de gendarmerie van Espelette, van Ustaritz van Bayonne-Marracq en op het toeristenbureau van Saint-Palais; explosie van een voertuig van een verklikker te Hasparren en op die van een gendarme te Mauléon. Bovendien eist Iparretarrak de actie op tegen Jean Gurruchaga (getroffen door 2 kogels in de knieën), beschouwd als één van de agressors van Jacqueline Etcheveste, moeder van Ttotte (clandestiene militant van Iparretarrak). De agressies beperkten zich niet tot een verwittiging, maar een tiental keer werd zijzelf in haar huis belaagd.

Een andere markante gebeurtenis greep plaats op 3 oktober. Een groots opgezette razzia op politieke vluchtelingen resulteerde in 120 huiszoekingen, 93 arrestaties (sommige zelfs buiten Pays Basque Nord), 46 uitwijzingen naar Spanje, 12 naar Algerije en 3 dagvaardingen. Een 500-tal sterke politiemacht nam aan de razzia deel, waaronder de "special forces" RAID (Reaction, Assistance, Intervention, Dissaude) en GIGN.

De reacties hierop waren niet te tellen, maar een paar dagen later al (losstaand van de razzia), werden 10 andere "réfugiés" het land uitgewezen op basis van de "procédure d'urgence absolue". Sedert 1986 komt het aantal betrokkenen in die procedure nu (1987) op een 100-tal.

Voor het einde van het jaar werden nog verschillende aanhoudingen en opsluitingen gerealiseerd: Catherine Totorica, journaliste bij Radio France, en haar man Christian Ondicola (opgesloten van september tot december) omdat ze een vluchteling onderdak hadden verleend; de "réfugié" Santi Potros en het koppel Guimont, dat onderdak verschafte; de "réfugiés" Picabea, Patxi Capot, Philippe Lassalle-Astis en Sabino Zubillaga Beloki.

In mei 1989 wordt een wetsvoorstel neergelegd in de "Assemblée Nationale" om amnestie te verlenen aan de politieke gevangenen uit Guadaloupe.

Op deze aankondiging wordt door een 20-tal politieke, antirepressieve en humanitaire groeperingen een grootse campagne opgezet om het voorstel uit te breiden naar Basken en Corsicanen. Op 30 juni wordt het voorstel dan uitgebreid met Corsicanen en met CGT-syndicalisten van Renault-Billancourt. De amnestiewet sluit de Basken uit!Niettegenstaande de ontgoocheling verzwakt de mobilisatie niet: 5 dagen lang, in de maand augustus, wordt gemarcheerd doorheen het Pays Basque Nord, met op kop de gekozenen van de abertzale. Deblokkeringen van wegen, molotovcocktails en vlugschriften zijn schering en inslag. Het resultaat is helaas dat in november alleen de "Kanaken" worden toegevoegd. Het relatieve aantal van vrijlatingen van militanten, verhult geenszins dat de Baskische politieke gevangenen "doelbewust vergeten" worden.

Komen vrij: Maité Etxeverria en Beñat Espil (maart) ; Maité Tourreuil en Dominique Ortuno (april) ; Babi Bidart, Serge Cueli, Pierre, Fernand Lagan en Allande Socarros, (juni) ; Lucienne Fourcade (juli) ; Betti Bidart (oktober).

Op 12 juni wordt ook Tttote Etcheveste eindelijk vrijgelaten...om onmiddellijk opgenomen te worden in het hospitaal "La Salpétrière"…

Vrijlatingen, maar ook arrestaties: in maart: Xan Coscarat, politiek militant van EMA en lid van de equipe van het weekblad "Ekaitza". In december, Xan Ansalas en Daniel Harotzaren, militanten van EMA, beschuldigd in het kader van de persconferentie van Iparretarrak in november.

Veel processen markeren het jaar 1989. Te Paris wordt Michel Lavie (gearresteerd in november 1987, vrijgelaten in augustus 1988) veroordeeld tot 18 maanden, waarvan 12 met uitstel. Het tweede deel van dat proces betrof Odile Faltxa, Daniel Crouspeyre, Patrick Lembeye en Filipe Lesgourgues. De eerste twee worden veroordeeld tot 2 jaar (1 jaar met uitstel), Patrick en Filipe, nog altijd opgesloten, tot 5 jaar wegens "association de malfaiteurs et destruction de biens immobiliers". In mei, is het de beurt aan Babi Bidart (wordt vrijgelaten in juni) onder de aanklacht "association de malfaiteurs et tentative de destruction d'un bien immobilier". Met die tweede aanklacht (was al eens veroordeeld) riskeerde ze 2 jaar effectief, maar het werden er 3 met uitstel. Als laatste proces van dit jaar: Tttote Etcheveste en Filipe Bidart. Voor Filipe Bidart volgde wegens gebrek aan bewijzen, in de zaak van de aanslag tegen het Toerismebureau in Biarritz, ontslag van rechtsvervolging. Ttotte zal veroordeeld worden tot 5 jaar, waarvan 2 met uitstel.

Voor de Baskische politieke vluchtelingen, en zij die hen ondersteunen, was 1989 een jaar zoals alle vorige, met arrestaties, processen, uitwijzingen...

In januari werden vier "réfugiés" gearresteerd en werd Pedro Goikoextea Errazkin voor een tweede maal uitgewezen. Nog in januari werd in Bayonne Josu Ternera gearresteerd, samen met Agnès Serlat die hem vergezelde, met Jacqueline Idiart en Battitte Larzabal (die ervan veracht werden hem onderdak te hebben verleend), met Didier Dupont en de "réfugiée" Elena Beloqui (Agnès, Jacqueline en Didier worden de volgende maand vrijgelaten). Diezelfde maand begint in Parijs het proces tegen "réfugié" Xabier Makasaga, die veroordeeld zal worden tot 3 jaar cel en 3 jaar verblijfsverbod.

In juni wordt in Parijs de "zaak Sokoa van november 1986" (meubelzaak waar wapens, o.a. luchtafweergeschut gevonden werd, maar nog erger: tal van documenten met namen!) behandeld. J.L. Arneta Zubimendi krijgt 5 jaar en Iulen Madariaga 4 jaar; vrijspraak voor Patxi Noblia (PDG van Sokoa) en voor Juan Jose Vidal.

Een van de hoogtepunten in 1990 was ongetwijfeld de verbeurdverklaring van de goederen van Panpi. Op 10 juni verzamelen, in Lekumberri, 300 personen voor de terreinen van Landaburu, die zich klaarmaakt om bij opbod de hoeve van Panpi Sainte-Marie te verkopen. Panpi werd veroordeeld voor de aanslag op de gendarmerie in constructie door de firma en op de terreinen van Landaburu. De "monsieur" was niet tevreden met de schadeloosstelling van de verzekering en stelde alles in het werk, na inbeslagname, om alle goederen van Panpi te verkopen. De verkoop bij opbod van de hoeve Munoa was al eens eerder geprogrammeerd, in februari 1988, maar de mobilisatie van vele abertzales deden hom op zijn stappen terugkeren (om de procedure tot verkoop nog te verfijnen). De informatiecampagne van het comité Munoa kent een hoogtepunt op 30 juni, met een grootse manifestatie volgend op openbare vergaderingen, verspreiden van vlugschriften, aanplakbiljetten, enz...

Maar zelfs die mobilisatie kan de verkoop niet tegenhouden. Als alles te vergeefs is geweest, koopt SAFER (Société d'Amenagément Foncier et d'Establissement Rural), in voorverkoop van Landaburu, waardoor volgens de rechtbank de schulden van Panpi definitief aangezuiverd zijn. Rest het comité Munoa nu alleen nog de terugkoop aan SAFER. De inschrijvingen zijn begonnen.

In januari was er al het proces Xan Coscarat, militant van EMA en redactielid van het weekblad Ekaitza. Aangehouden in 1989 wordt hij beschuldigd deel uit te maken van een "associatie van misdadigers" en communiqués van de clandestiene organisatie te hebben doorgespeeld aan AFP (Agence France-Presse). Xan wordt veroordeeld tot 2 jaar cel en 2 jaar verblijfsverbod, in beroep bevestigd in juli 1990.

In februari is Filipe Bidart aan zijn 3de jaar volledig isolement begonnen, 24 u op 24 u. CAR (Commission Anti-Répression) en Ahaideak lanceren hun zoveelste campagne tegen deze foltering. In april mag hij dan eindelijk de isolatiecel verlaten.

In oktober worden Gabi Mouesca en Filipe Lascaray getransfereerd van de gevangenis van Fleury-Mérogis naar Fresnes, waar op dat ogenblik meer dan 200 militanten opgesloten zitten.

Verscheidene militanten kunnen de gevangenis verlaten in de loop van het jaar 1991 (Patrick Lembeye na 4jaar, Henri Perez na 42 maanden, Jean-Paul Hiribaren en Pierre Aguerre wegens ziekte sinds februari 1988, Panpi Sainte-Marie, Filipe Arruti, Pipo Eyherabide en Daniel Harotzaren.

Gedurende het jaar eist Iparretarrak iets meer dan 30 aanslagen op: "nuit bleue" met 5 aanslagen tegen wat zij "les affairistes du béton" noemen, aanslagen tegen vakantiecentra van de politie in Labastide-Villefranche, aanslag tegen eigendom van "la mutuelle des agents des impôts" te Biarritz, Crédit Lyonnais te Hendaye,

De lijst met arrestaties wordt langer en langer. Een politieoperatie, van Angers tot Le Mans, leidt naar de aanhouding van een 20-tal personen, waarvan er 7 worden opgesloten in de regio van Parijs.

In juni zijn er 3 processen, waarvan "de nummer 1 van de toenmalige actualiteit" die van Jose Felix Alonso was. Hij was gearresteerd in april 1988, in het bezit van 35.000.000 francs, een som die afkomstig was van het losgeld betaald voor de, door de ETA, ontvoerde en losgelaten industrieel Révilla. Perez Alonso werd veroordeeld tot 17 jaar opsluiting.

In december weigeren 3 jonge abertzales, Nikolas Padrones, Erik Lechardoy en Jean-François Lefort ("Lof"), hun legerdienst in het Franse leger te vervullen. Het zijn totaalweigeraars en trekken zelf naar de gendarmerie om hun verdict te aanhoren. Gelijktijdig trekken 35 jongeren in Hegoalde naar de militaire kazerne van San Sebastián en verklaren er zich dienstweigeraar. In Bayonne betogen duizenden personen op vraag van de groep Patxa, om hun steun aan de dienstweigeraars te betuigen.

In Iparralde, in het vooruitzicht van de regionale verkiezingen van maart, worden de krachten gebundeld. De twee politieke partijen (Euskal Batasuna en EMA) die al bestaan, worden gebundeld, verenigd in één nieuwe partij: Abertzaleen Batasuna. De gevolgen hiervan zijn niet te onderschatten, want eens te meer gaan de abertzales bij de verkiezingen vooruit. Daarenboven wordt door Iparretarrak een voorzet gegeven wat betreft de eis voor een autonome "Pays Basque nord". Dit loopt uit op een waarachtige politieke demarche die de naam Eraikitzen krijgt (eraiki betekent 'bouwen aan').

Op het culturele vlak, waarbij de Baskische associaties een Cultureel Instituut kregen in 1990, wordt alle hoop gevestigd op Europa met het "Charte européenne des langues régionales ou minoritaires".

Tevergeefs.

Het debat over de transfer van bevoegdheden wordt in november 1994 hervat aan de hand van een project: "3B Administrative Regroupant le Pays basque Nord, le Béarn et la Bigorre" opgesteld door M. Michel Inchauspé ondersteund door 75,6% van de inwoners van Iparralde. En toch, de president van de Algemene Raad F. Bayrou liet het project, gepresenteerd in de "Assemblée Nationale", afvoeren.

Op 30 oktober 1996, blijkt uit een consultatie van burgemeesters van Pays Basque Nord, door het weekblad "La Semaine du Pays basque", dat 63,7% van hen voorstander is van een eigen departement, terwijl in mei 64% van de bevolking van Iparralde dat al deed. In december volgde een nieuwe ontgoocheling: de verdedigers van de Baskische taal ontvangen geen cent van de gedeblokkeerde fondsen voor de herinrichting van de Staat.

Gevolg gevend aan een oproep van het collectief Deiadar, mobiliseren 3000 personen op 4 april 1998 te Bayonne met de eis dat de Staat haar beloftes zou houden, en dat zij het Euskara zou officialiseren.

>>>>>>>>