Euskal Memoria Fundazioa

Het boek: “No les bastó Gernika'' (“Gernikako seme-alabak'' in het Euskara) zal gegevens verzamelen uit de geschiedenis, en analyseren. Een klein voorsmaakje:

• • Jon Ozaeta en Juan José Etxabe

    • Twee jongeren uit Arrasate, Jon Ozaeta en Juan José Etxabe werden brutaal door de Guardia Civil gefolterd. Het gebeurde op 20 september 1976, toen ze betrapt werden terwijl ze argeloos muren met slagzinnen aan het beschilderen waren in de wijk Antiguo te Donostia. De volgende dag immers zou Franco aanwezig bij de traditionele regatta's. Tot zover verliep alles normaal, maar toen zij hun doelwit verlegden naar de muren van de Comandancia de la Guardia Civil werden zij betrapt. .

  • Van Jacinto Otxoa tot “Gatza”

    • Tussen 1938 en 1958 hebben 12.500 Basken kennis gemaakt met de gevangenis, van een paar dagen tot meerdere jaren. Jacinto Otxoa Marticorena uit Uxue verbleef het langst achter de tralies, 26 jaar. Dat cijfer werd overtroffen door Joxe Mari Sagardui “Gatza”, uit Zornotza. Op 8 juli 2010 verbleef hij al 30 jaar in de gevangenis.

  • Het medische bulletin van Unai Romano

    • De foto van Unai Romano is een symbool geworden van de folterpraktijken in Spanje. Maar een foto alleen zegt niet alles. Het medische bulletin was huiveringwekkend:

  • De blik van Crespo Galende

    • “Wie in Godsnaam kan zo'n blik verdragen?” Zo betitelde Alfonso Sastre zijn beschouwing na de dood van de militant van de PCE (communistische partij). Crespo is geboren in Abanto, en overleed na een hongerstaking van 97 dagen. Hij deed dit als protest tegen de mensonwaardige omstandigheden en de folteringen die hij en zijn metgezellen ondergingen. Toen men hem water met vitamines wilde toedienen, repliceerde hij met: “Ya ni agua, hasta el final” (Nu wil ik geen water meer, en dit tot het bittere einde). Een paar ogenblikken voor zijn dood stamelde hij nog een groet ten aanzien van de Baskische arbeiders en vroeg een cassette met Baskische muziek. Zijn metgezel Mikel Ruiz verklaarde nadien dat ondanks het feit dat hij bijna in coma lag, hij nog altijd bewaakt werd door tientallen Guardia Civiles. Hij hield definitief op met ademen op 19 juni 1981 in het Hospital Penitenciario..

  • Liever dood, dan arrestatie

    • Mikel Arrastia Agirre, een jongere uit Orereta, ontsnapte op 29 juni 1988 langs een raam van zijn huis toen hij merkte dat het huis omsingeld was door de Guardia Civil. Hij kon via een raam dat hij stuksloeg het huis van een buur bereiken. Van hier uit trachtte hij de woning van enkele vrienden te bereiken. Door het stukslaan van het raam bloedde hij hevig aan de hand. De Guardia Civil kon zijn bloedspoor volgen. Toen de geüniformeerden op de deur bonkten, riep hij “Gora Euskadi Askatuta” (Leve vrij Euskadi), en het nutteloze van zijn ontsnapping inziend, gooide hij zich door het raam. Tijdens de overbrenging naar het ziekenhuis overleed hij aan zijn verwondingen. Hij was geen lid van ETA, maar een doorn in het oog van de politie omdat hij opkwam voor zijn volk.

  • Wie liquideerde “Txirrita”

    • Op 24 april 1976 worden 4 militanten van ETA p-m omsingeld door de Guardia Civil in Etxalar. Twee kunnen er ontsnappen en twee blijven gewond achter: Iñaki Hernández en José Bernardo Bidaola “Txirrita”. Maar de kranten maken slacht melding van één arrestant, nl. Iñaki Hernández.

    • Bijna een volle maand zal “Txirrita” de weinig benijdenswaardige positie bekleden van de eerste verdwijning tijdens het postfranquisme. Op 28 mei 1976 wordt de jongere uit Lizartza teruggevonden in een zone die weken terug al was uitgekamd. ETA beschuldigde de Guardia Civil van moord, de Guardia Civil hield het bij de gebruikelijke zelfmoord.

  • Getekend voor het leven

    • In de jaren 90 waren schermutselingen tussen politie en jongeren schering en inslag in de Alde Zaharra te Iruñea. Op 18 september 1990 werd een militant van ETA, Mikel Castillo, door de Policía Nacional in de rug geschoten. De politieagent Rafael Navarro Vacas stond later terecht voor moord, maar hij verdedigde zich door zich op zelfverdediging te beroepen. In de nacht van 14 op 15 december 1991 werd Mikel Iribarren op 18-jarige leeftijd voor het leven getekend.

    • Op 22 mei 1993 raakte Atarrabia Txuma Olabarri bij schermutselingen in coma (bij rellen steeds voor ogen houden dat er wraakacties door politie en Guardia Civil op volgden). Omstreeks diezelfde periode werden Mikel Ayensa, Juantxo Molina, César Pérez en Josu Caminos afgevoerd naar hospitalen als gevolg van agressie door de ordehandhavers. Een gepensioneerde man van 77 jaar overleed toen een rookbom zijn in huis terechtkwam in de Calle Mercaderes .

    • Ter ere van Mikel Castillo

  • Getekend voor het leven op 16-jarige leeftijd

    • In 1965 werd een inwoner uit Usurbil zwaar gewond als gevolg van charges door de politie in Donostia. Juan Martija Makazaga was toen 16 jaar, en werd ongenadig afgetroefd door de “grises”, de oproerpolitie. Toen hij bijna halfdood was, sleurden ze hem in een winkel of kraam voor de verkoop van 'churros' en lieten hem aan zijn lot over. Later werd hij kreupel verklaard. Gevallen als dit hebben zich bij tientallen voorgedaan.

  • De walgelijke openhartigheid van Cassinello

    • Gedurende het proces aangaande de verdwijning en de moord op Lasa en Zabala was luitenent generaal Andrés Cassinello, de man die de Servicio de Información (veiligheidsdienst) van de Guardia Civil leidde, alom tegenwoordig in de wandelgangen. Tijdens een interview in 1984 werd hem gevraagd of chef was van de doodseskaders van GAL. Hij antwoordde: “Luister eens goed, beste vriend, als dit waar zou zijn en jij zou dit ontdekt hebben, dan was jouw leven geen 2 peseta's meer waard”. In 1985 verklaarde hij op een congres: “Ik verkies de (vuile) oorlog boven de onafhankelijkheid van Euskadi”. Hij verklaarde ook: “GAL is een imaginaire campagne die met succes geleid werd”.

  • “Itziarren semea” in de dodengang

    • Hij noemde Andoni Arrizabalaga, was afkomstig uit Ondarroa, maar zal eeuwig herdacht worden door het lied “Itziarren semea” dat Pantxoa eta Peio aan hem opdroegen. Andoni Arrizabalaga was het voorwerp van brutale folteringen in de kazernes van Zarautz en Donostia, en dit wekenlang. Later, in 1977, werd hij voor door de Krijgsraad van Burgos ter dood veroordeeld. “Toen mijn advocaat mij van het vonnis op de hoogte bracht, moest ik hem kalmeren, niet mezelf”. De doodstraf werd later omgezet en van de dodengang verhuisde hij naar de gevangenis van Puerto de Santa María (Cádiz) waar hij tot april 1977 verbleef.

  • Dood door protest tegen Proces van Burgos

  • De weerklank van het Proces van Burgos en het protest in Spanje en intenationaal is voldoende bekend. Veel minder bekend is het feit dat de protesten een dodelijk slachtoffer tot gevolg hadden. In Gipuzkoa waren de publieksreacties het hevigst met als resultaat vier zwaar gewonden door kogels van de Guardia Civil van de Policía Armada (de “grises”). Een jongere uit Eibar, Roberto Pérez Jauregi, overleed op 8 december 1970 als gevolg van verwondingen opgelopen 4 dagen voordien. Die verwondingen had hij opgelopen in de bergen. Er waren geen getuigen en de wetsdokters spraken van een “disparo a bocajarro” (een schot

  • Solidariteit met de Basken

    • In 1972 offerde een jongere van Vietnamese afkomst zich op door ziczelf in brand te steken in Biarritz, als steun voor de Baskische vluchtelingen. Ook een Franse burger volgde dat voorbeeld in 1975 voor het Spaanse Consulaat te Pau, als protest tegen de processen tegen Txiki en Otaegi. In 1976 overleed een voorbijganger te Rome als gevolg van een salvo door de politie bij een protestmanifestatie naar aanleiding van de gebeurtenissen in Vitoria-Gasteiz. En in 1994 stierven Fernando Morroni en Roberto Facal in Montevidetoen zij de Baskische vluchtelingen verdedigden.