Lortu Arte: een verenigd nationalistisch front

Een definitief compromis

De organisatoren van de plechtigheid hadden er zorg voor gedragen dat er een evenwichtige aanwezigheid mogelijk was voor beide politieke partijen. Met zeshonderd waren ze aanwezig in de te kleine zaal. Een paar honderd anderen konden de plechtigheid volgen in de aanpalende lokalen.

De ondertekenaars van het akkoord stelden het nationale karakter van het akkoord op de voorgrond, waarvan het objectief de creatie van een Baskische Staat moet zijn. Gelijktijdig stelden zij als prioriteit het overstijgen van het Baskische conflict voor en het definitieve verdwijnen van het geweld. Zij pleitten ook voor nieuwe politiek-juridische structuren ten behoeve van de Baskische territoria. Ook werd de noodzaak onderstreept dat, om het conflict op te lossen, de te volgen strategie moest gebaseerd zijn op een dialoog tussen de diverse betrokkenen, door middel van diverse middelen, maar met de garantie dat dit uitsluitend zou gebeuren via pacifistische, politieke en democratische weg. De afschaffing van de Ley de Partidos en een oplossing voor de honderden politieke gevangenen kwamen ook aan bod.

Miren Legorburu (Izquierda Abertzale) en Elisa Sainz de Murieta ( Eusko Alkartasuna) werden belast met de voorstelling van de voornaamste artikels uit het akkoord. Zij onderstreepten dat het samenwerkingsverband ten alle tijden openstond voor andere formatie die desgevallend willen toetreden. In concreto betekent dit dat de ondertekenaars werk willen maken van het bundelen van de krachten van elke partij, van elke organisatie, van elk instituut, van elk individu. Samen sterk op weg naar onafhankelijkheid.

Wederzijds respect en vertrouwen

Het document gaat uit van het wederzijdse respect en vertrouwen van de betrokken partijen. Uit de inhoud wordt heel duidelijk dat de (voorlopige) beide partijen de eigen identiteit zullen behouden, met dien verstande dat er een bijzondere nauwe samenwerking in stand wordt gehouden: bevoorrechte partners. De noodzaak om de dialoog te voeden, akkoorden ter zoeken en loyauteit bij overeengekomen akkoorden is primordiaal.

Wij mogen niet vergeten dat Eusko Alkartasuna vertrekt van een eigen politiek, afwijkend van de politiek van Batasuna en dat beide partijen zich in concrete kwesties veelal gedifferentieerd hebben opgesteld. Maar beide partijen hebben onvoorwaardelijk de intentie vertoont om de verschillen te overstijgen, om samen tot een proces te komen in functie van de vrije wil van de Baskische bevolking.

Nationaal karakter

EA en Izquierda Abertzale laten er geen twijfel over bestaan dat het akkoord een nationaal karakter heeft. Dit betekent dat de toekomst die moet worden uitgetekend betrekking heeft op het geheel van Baskische territoria, dus ook samen met Nafarroa-Navarra en Iparralde (Frans-Baskenland). De ontwikkeling van dat nationale karakter moet gebeuren op basis van de bestaande eigen ritmes in elk van de territoria afzonderlijk, met het nodige respect en garanties voor die diversiteit. Daaruit vloeit voort dat toekomstige akkoorden moeten afgesloten worden met ieders toestemming, zodat de toepassing ervan gelijkvormig in het geheel van Euskal Herria kan worden toegepast. Om dat te bewerkstelligen zijn nieuwe politiek-juridische structuren noodzakelijk.

Geweld en vrijheden

Een afzonderlijke paragraaf is gewijd aan het oplossen van het politieke conflict. De ondertekenaars gaan uit van de “principes van Mitchell”, verwerkt in het Goede Vrijdag-akkoord, maar ze voegen er twee punten aan toe: de legalisering van de verboden politieke partijen en het dichter bij huis brengen van de politieke gevangenen.

Ook materies zoals participatiedemocratie (*), sociale justitie, algemeen aanvaarde ontwikkelingsprojecten, territoriale ordening, pariteit, onderwijs, gezondheid, nationaliteit, taal (Euskara) en burgerzin moeten deel uitmaken van de toekomstige Baskische Staat. Over sommige van die punten werd tijdens de zitting meer uitleg verschaft.

(*) Participatiedemocratie is een vorm van democratie waarin de burger een beleidsbepalende invloed heeft op het bestuur. Beslissingen worden hierbij niet slechts overgelaten aan gekozen vertegenwoordigers, zoals het geval is bij een parlementaire democratie. Het doel hiervan is de gelijkheid van de burgers te bevorderen. Dit kan bereikt worden met het referendum, het petitierecht of in mindere mate handtekeningenacties en demonstraties. Nieuwe ontwikkelingen op dit gebied zijn het gebruik van de nieuwe media, zoals internet, e-mail en sms.

Vertrouwen in het volk

De ondertekenaars van het strategische akkoord zijn er zich ten volle van bewust dat de weg naar onafhankelijkheid moeilijk zal zijn. De onderdrukking en de wil om de democratische basis en inhoud te aanvaarden en te respecteren door de staatsnationalisten van Spanje en Frankrijk is niet evident, om het zacht uit te drukken. Ten overstaan van die realiteit hebben Izquierda Abertzale en EA een verbintenis ondertekend om een strategie te ontwikkelen op basis van burgerlijke, pacifistische en democratische confrontatie. In de tekst wordt verzekerd dat hun grootste kracht bestaat in de massale steun van het Baskische volk: “Het volk, en alleen het volk, moet onderwerp zijn van de gevoerde politiek en in de constructie van een Baskische Staat is het altijd het volk dat het laatste woord zal hebben”.

Negatie, wantrouwen, intoxicatie

Iedere stap die gezet werd richting onafhankelijkheid werd door de PSOE, de onvermijdelijke PP en de broodschrijvers van beide partijen onthaald op hoongelach: “Er staat niets nieuws in de tekst, het is steeds hetzelfde verhaaltje”. Die zin werd voor de eerste maal gebruikt na de manifestatie in de Velodroom van Anoeta (Orain Herria, Orain Bakea) in 2004. Ze werd herhaald na de manifestatie te Altsasua (Verklaring van Altsasua) in 2009 en na de voorstelling van het project Zutik Euskal Herria in 2010. Vandaag wordt die zin opnieuw boven water gehaald.

Het naar waarde schatten van het project veroorzaakte binnen de gelederen van de Baskische socialisten, de PSE, zelfs wrevel tussen de voorzitter van de partij Jesús Egiguren en Lehendakari Patxi Lopez.

Jesús Egiguren had tijdens een interview bij de zender Cadena SER laten verstaan dat Batasuna tot het besluit gekomen was dat “votos y armas”, stemmen en bommen, niet langer compatibel zijn. Hij had er aan toegevoegd dat er zich in de geesten van de batasunkides (militanten van Batasuna) een radicale verandering had voorgedaan: Batasuna liet zich tot nu toe meedrijven op de gewapende strijd van ETA. Nu is dat anders: de gewapende strijd wordt verworpen. Wij moeten nu meewerken of steunen (lees: waarom niet Batasuna legaliseren?). Het zou positief zijn als dit in de Baskische executieve wordt besproken”.

Zijn woorden waren nog niet koud of Lehendakari Patxi Lopez (van dezelfde partij) reageerde furieus: “De houding die de executieve moet aannemen, zal door mij bepaald worden”. De meningsverschillen zijn zo erg dat er op 21 juni 2010 een speciale partijbestuur aan gewijd werd, want het is algemeen bekend dat Jesús Egiguren niet alleen staat met zijn overtuiging. Maar wie het hardst roept, krijgt het meest gehoor.