Montejurra

Manuel Fraga Iribarne

Fraga bekleedde hoge posities in de nadagen van de Spaanse, fascistische dictator Francisco Franco, van wie hij een hartstochtelijk aanhanger was. Hij was onder meer minister van voorlichting, in welke functie hij de censuur uitvoerde. Na de dood van de dictator richtte Fraga een politieke partij op om diens erfenis te beheren: de Alianza Popular, die in 1989 zou opgaan in de extreemrechtse Partido Popular, die het fascistische en franquistische erfgoed van Franco 'in ere' wil houden en waarvan Fraga erevoorzitter is. Bij de eerste vrije verkiezingen kregen de AP en de PP echter nauwelijks een voet aan de grond. Dat veranderde pas in 1996 toen de PP aan de macht kwam. In 1989 werd de Galiciër Fraga voorzitter van de regionale autoriteit in Galicië, ofwel regio-premier. Onder zijn leiding won de PP ook in 1993, 1997 en 2001 de verkiezingen. Het onhandige optreden van Fraga en de federale premier José María Aznar bij de ramp in november 2002 met een olietanker kostte de PP echter veel aanhang onder de vissersbevolking. De 'Prestige', in moeilijkheden gekomen onder de Galicische kust, werd tegen alle protest in weggesleept naar volle zee, waar het schip brak en alsnog zijn zware olie loosde op de kust van Galicië. Ook in de bomaanslagen van 11 maart 2004 op het station van Atocha van extreemislamieten ging de PP niet vrij door ten onrechte de ETA de schuld te willen geven.

Op 19 mei 2005 werd de partij opnieuw de grootste in het parlement van Galicië, maar de gezamenlijke oppositiepartijen kregen de meerderheid. Daarmee kwam een einde aan de bestuurlijke loopbaan van de laatste minister van Franco. In zijn regio geniet 'Don Manuel' echter nog groot gezag, en hij vertegenwoordigt de streek nu in de Spaanse Senaat.

Carlos Arias Navarro

Carlos Arias Navarro was vanaf 1929, tijdens de dictatuur van Primo de Rivera, ambtenaar bij het ministerie van Justitie en fiscaal aanklager in Málaga en Madrid. Tijdens de Spaanse burgeroorlog sloot hij zich aan bij de rebellen onder leiding van generaal Franco. Tijdens deze burgeroorlog en ook daarna speelde Arias Navarro een belangrijke rol bij de terechtstelling en executie van tegenstanders van de nationalisten. In 1944 werd hij gouverneur van León, daarna bekleedde hij dezelfde functie in Tenerife en Navarra. Van 1957 tot 1965 is hij directeur-generaal van de Spaanse veiligheidsdienst, daarna wordt hij tot burgemeester van Madrid uitgeroepen.

Carlos Arias Navarro was een van de gedoodverfde opvolgers van Franco. Nadat admiraal Luis Carrero Blanco op 20 december 1973 door de ETA werd gedood, nam Carlos Arias Navarro zijn plaats in. Terwijl Franco op zijn sterfbed lag, kwamen er verschillende namen naar voren van mogelijke opvolgers. Eén daarvan was Torcuato Fernández-Miranda (Opus Dei), een ander was Carlos Arias Navarro. Uiteindelijk verkoos Franco de laatste, waarschijnlijk meer om Navarro's loyaliteit dan om diens vermogen tot leiderschap. Na de dood van de dictator op 20 november 1975 werd al snel duidelijk dat Arias Navarro in politiek opzicht niet was opgewassen tegen andere ministers van de nieuwe regering, waaronder de voornaamste Manuel Fraga en José María de Areilza. Arias Navarro probeerde tevergeefs de fascistische dictatuur volgens het Franco-model te handhaven. De politieke meerderheid in Spanje zag een overgang naar een sociaaldemocratie als onvermijdelijk. Op 1 juli 1976 trad de regeringsleider na een beraad met koning Juan Carlos I van Spanje tenslotte af. De volgende dag werd hij als compensatie voor zijn aftreden in de adelstand verheven en verkreeg de titel van markies. Hij werd Grande (*) van Spanje. Bij de eerstvolgende verkiezingen sloot hij zich aan bij de Alianza Popular van Manuel Fraga. Hij wist echter nooit meer een belangrijke positie in de Spaanse politiek te verwerven.

(*) De waardigheid van een Grande is een uniek eerbewijs aan dat vooral aan Spaanse edelen wordt toegekend. De Grande van Spanje, (Spaans: "Grandeza de España") is de oudste Grandeza en staat los van de adeldom per se. De Grande heeft voorrechten die een edelman niet van rechtswege toekomen. In principe is het mogelijk dat een burger de titel van een Grande verkrijgt. In de praktijk wordt de Grandeza aan edelen toegekend.

Gebeurtenissen op Montejurra

In Aiegi-Iratxe, op de mythische berg Jurramendi-Montejurra te Lizarra (Navarra) vieren de Carlisten hun jaarlijkse herdenking. Op 9 mei 1976 werden bij deze gelegenheid twee van hun sympathisanten, Ricardo García Pellejero en Aniano Jiménez, neergeschoten door Spaanse fascisten, die met naam en toenaam (en ééntje zelfs op foto mét revolver) gekend zijn. Het heeft echter tot 2001 geduurd eer de twee slachtoffers door het Hooggerechtshof erkend werden als “slachtoffers van het terrorisme”. Deze “slachtoffers” werden indertijd opgevoerd om het ETA-terrorisme aan te klagen en zeker niet om het staatsterrorisme aan te klagen. Een gedenksteen naast het klooster van Iratxe, vlak in de buurt, is opgericht voor de twee slachtoffers.

Zoals elk jaar trekken de Carlisten samen naar de berg Montejurra, in Irache (Navarra) om de eed van trouw aan hun idealen te zweren. De Carlistenoorlogen (1833-1840 en 1873-1876) ontstonden nadat koning Ferdinand de bestaande successieregeling (slechts mannelijke bloedverwanten als opvolging) wijzigde om zijn dochter Isabella op de troon te krijgen. De broer van Ferdinand, Don Carlos, (waaraan de latere aanhangers, de Carlisten hun naam danken) nam hier geen genoegen mee. Na de troonsbestijging van Isabella (1833) startten de Carlisten een militaire campagne met een federalistisch, klerikaal en conservatief karakter, die vooral steun van Basken kreeg. Op het einde van de eerste Carlistenoorlog diende Don Carlos de vlucht te nemen naar Frankrijk waar hij, geïnterneerd, in 1847 afstand deed van zijn rechten. Zijn kleinzoon, Don Carlos María de Los Dolores Juan, was kroonpretendent toen de tweede Carlistenoorlog uitbrak. Ook ditmaal kozen de Basken de kant van de Carlisten om op die manier hun autonomie-eisen kracht bij te zetten. De gevolgen waren catastrofaal voor de Basken, want in 1876 werden hun vrijheden, de Fueros van Navarra afgeschaft. De Carlistenoorlogen gingen soms gepaard met grote wreedheid. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog streden de Carlisten als “Requetés” aan de kant van Franco.

Op 9 mei 1976 voltrok zich op de Jurramendi-Montejurra een vooraf aangekondigde actie van uiterst rechts nadat in de kranten van die strekking (El Alcázar en El Pensamiento) wekenlang opgeroepen was tot een ‘reconquista’ van de Montejurra “voor het échte Carlisme” en om zich te ontdoen van het “heiligschennend Separatisme die de heilige berg onteerd had”. Bovendien had de Spaanse Minister van Buitenlandse Zaken, de “Bask” José María de Areilza, de Nederlandse Ambassadeur laten weten dat ze niet konden instaan voor hun veiligheid mocht de leider van de Carlistische Partij, Carlos Hugo de Borbón Parma, en zijn vrouw, de Nederlandse prinses Irene, naar Montejurra komen. De Dictator was nog maar een half jaar dood, maar alles kón nog steeds, o.a. met de zegen van Manuel Fraga, minister tijdens de dictatuur. Er werd gevreesd voor een confrontatie die geen uitstaans had met het Carlisme.

Later bleek dat de Burgerlijke Regering van Navarra niet minder dan 20 kamers had gereserveerd in hotel Irache om haar kornuiten in onder te brengen: militairen en andere leden van de nationale veiligheidsdienst die ontevreden waren met de democratische hervormingen na de dood van Franco, gewelddadige activisten van Triple A, Batallón Vasco Español, Guerrillero's de Cristo Rey, Franse, Argentijnse en Italiaanse huurlingen en last but not least: Sixto, de broer van Carlos Hugo! Op het ogenblik dat de Carlisten de tocht naar de top van de berg aanvatten, marcheerden ook zij, met 250, in militaire pas naar de Montejurra, gewapend met gele matrakken, maar ook met pistolen. Bij het klooster van Irache kwam het tot een eerste botsing. Het bleef bij beledigingen, stenen en stokslagen tegen de Makilas (Baskische wandelstokken) van de Carlisten. Even later kwam het tot een woordenwisseling tussen enkele Carlisten en “El hombre de la gaberdina”, een man in gabardine gekleed, en met een rode Baskenmuts (José Luis Marín García Verde) die plots een FN Browning te voorschijn haalde en de Carlist Aniano Jiménez Santos dodelijk trof. De aanwezige Guardia Civiles deden niets om aan het incident een einde te maken. Noch werd de agressor een strobreed in de weg gelegd! Toen de kruisweg naar de top van start ging en Carlos Hugo en prinses Irene zich bij de groep hadden gevoegd, waren er honderd nationale politiemannen aanwezig. Boven, in de mist van de berg, bevonden zich een twintigtal personen die er de nacht hadden doorgebracht. Tegen 11 uur arriveerde Sixto boven op de top bij de grot waar de mis wordt opgedragen en van waar men een overzicht heeft over de hele omgeving. Hij was vergezeld van duistere figuren gewapend met pistolen en één automatisch geweer. Er werd bevel gegeven te vuren en er viel een tweede Carlist met een kogel in het hart: Ricardo García Pellejero, 20 jaar. Later werd er munitie gevonden van een militaire wapenfabriek uit Sevilla. De rest van de 25.000 Carlisten die de tocht maakten, hadden amper weet van de tragedie die zich had voorgedaan.

El hombre de la gaberdina

José Luis Marín García Verde, “el hombre de la gabardina”, de man in de regenjas, houdt zijn pistool schietensklaar, waarmee hij de Carlist Aniano Jiménez Santos zal neerschieten. Op de foto zijn ook Sixto de Borbón en zijn neef Hermenegildo García Llorente te zien. De man met een wandelstok in de rechterhand is de ultra Augusto Cauchi, volgeling van Stefano de la Chiae, leider van de fascistische Italiaanse groepering “Ordine Nuovo” (Nieuwe Orde).