Meer dan 1.00.000 mensen manifesteren op 14 juli 1997 in Madrid onder de leuze:

"Voor vrede, eenheid en vrijheid"

Na de moord op Miguel Ángel Blanco was Euskal Herria getuige van de grootste reactie tegen ETA ooit meegemaakt. Aan alle balkons werden witte vlaggen opgehangen met een zwarte rouwband. Overal waren er manifestaties. De vele emoties werden door de media “live” uitgezonden, zonder scrupules. Een journaliste begon op tv plots te wenen en moest afgevoerd worden. De krant “El Mundo” publiceerde op 13 juli 1997 de foto’s van de bestuursleden van Herri Batasuna (die hier niets mee temaken hadden, integendeel, zij hadden een oproep gedaan tot vrijlating), met daarboven de niets onthullende titel: “Ellos han apretado el gatillo” (Zij hebben de trekker overgehaald). De krant “ABC” ontketende een batterij aan maatregelen om de onafhankelijkheidsgedachte in de kiem te smoren (o.a. de politieke partij Herri Batasuna verbieden). Vele Basken maakten plots, opportunistisch, een verkeerde keuze.

De logische conclusie van al die opruiende taal is de start van een nooit eerder meegemaakte aanval op personen en eigendommen van al wie, van dichtbij of zelfs van veraf, te maken heeft met de onafhankelijkheidsgedachte. Het dragen van een symbool was al voldoende om aangevallen te worden. Het werd zo erg dat de Ertzaintza inzag dat zij aangesteld waren om de orde (de horde) te handhaven. De willekeur was immers compleet. Maar er werd geen enkele arrestatie verricht.

Maar overmaat schaadt. De gemanipuleerde agressie bracht een gevoelen van verontwaardiging te weeg en van totale verbijstering en ontreddering. In verscheidene lokalen werden verdediginggroepen geïnstalleerd om de eigendommen tegen het losgeslagen geweld te beschermen en na een paar dagen richtte de woede zich tot de aanvallers. Veel burgers, enorm veel, ook zij die deelgenomen hadden aan de protestmanifestaties tegen de dood van Miguel Ángel Blanco namen afstand van het gewelddadige karakter van wat zij de Spaanse agressie begonnen te noemen. Terwijl de jubelende Spaanse politieke klasse sprak over “El espíritu de Ermua”, de geest van Ermua, en droomde van een politieke beweging “Foro de Ermua”, kregen zij het deksel op de neus.

Op 21 juli 1997 wordt de Baskische politieke gevangene, Juan Carlos Hernando “Peli” dood aangetroffen in zijn cel van de gevangenis van Albacete (gelyncht?). De gevangenissen waren, tijdens de woelige dagen na de moord op Miguel Ángel Blanco, niet gespaard gebleven van opruiend protest en waren het toneel geworden van een intense “achtervolging” van Baskische gevangenen. Op 27 juli 1997 stapten tienduizenden manifestanten op in een betoging opgeroepen door Herri Batasuna, als een soort zelfbevestiging. De dagen die hierop volgden, bleef de spanning te snijden. Na verscheidene acties met bommen en granaten gedurende de zomer, kwam een lid van de nationale politie om te Basauri, bij een bomexplosie onder zijn wagen. De sociale reactie hierop was vernietigend klein. Waren er te veel gemanipuleerde pijlen verschoten bij de moord op Miguel Ángel Blanco? Was de batterij hatelijkheden uitgeput? Was alles al uit de kast gehaald? Blijkbaar. De moord op zich was al erg genoeg geweest, en iedereen was de gemanipuleerde agitatie, die zich tegen de totale onafhankelijkheidsbeweging keerde (die met de moord niets van dien had), kotsbeu.

Op 12 september 1997 werd in de “Plaza de Toros, Las Ventas” te Madrid een herdenkingsconcert georganiseerd voor Miguel Ángel Blanco. Artiesten werden uitgejouwd: José Sacristán, omdat hij beschouwd werd als communist: Raimon, omdat hij een niet-Spaanse nationalist was…

Leiders van Izquierda Unida (IU), en van de Partido Socialista Obrero Español (PSOE) verweten de hommage als partijdig en propagandistisch, waarbij een ordinair en reactionair rechts hun gebrek aan cultuur ten toon spreiden. “Het ergste wat ze (de Partido Popular) konden doen, was munt slaan uit de dood van een slachtoffer van ETA, ten behoeve van het eigen PP-huis”. Ramón Jáuregui (PSOE) bekende dat hij schaamte en verdriet voelde. Alfonso Guerra (PSOE) verklaarde aan Europa Press; “De regering (PP) heeft van de Spaanse televisie een instrument gemaakt, die per me momenten deed walgen”.

Maar de “redders des vaderlands”, de PP, bekommerden zich nergens om. Ze richtten groepjes op (¡Basta Ya!, Foro de Ermua…) en verzamelden blaaskaken als Fernando Savater om zich heen. Al vlug werd duidelijk wat hun bedoeling was: het doel heiligt de middelen. Op gelijke voet met de gewapende strijd van ETA, moest het Baskische nationalisme in zijn geheel worden uitgeroeid. Ieder slachtoffer van ETA werd met die doelstelling voor ogen gerecupereerd (Eigen slachtoffer eerst)! Slachtoffers van staatsterrorisme, van foltering en willekeur door de Guardia Civil , bestonden voor hen niet.

Op de Plaza de la Constitución, in het oude centrum van Donostia, stond een "In Memoriam” met heel veel gedode ETA-militanten. Het werd weggehaald door de Ertzaintza. Het totale aantal slachtoffers (tussen de 400 en de 600) spreekt voor zichzelf.

De executie van Miguel Angel Blanco:

een blunder van formaat!

De ontvoering en daaropvolgende executie door ETA van Miguel Angel Blanco, was een strategische blunder van formaat. Vooreerst door de politieke onbenulligheid van het slachtoffer: een 29-jarig conservatief gemeenteraadslid van het kleine industriestadje Ermua, zonder verdere belangrijke functies of verantwoordelijkheden. Ten tweede door het niet voorzien van de negatieve publiciteit en afwijzende reacties die deze actie in Baskenland, in de Spaanse staat, maar bovenal internationaal heeft teweeggebracht. Voornamelijk in Vlaanderen (Vlaanderen en Baskenland) kwam de welwillendheid tegenover Baskenland en de Baskische zaak, die bij politici van alle gezindheden, bij journalisten, maar ook bij de brede publieke opinie was ontstaan na de zaak van het Baskische echtpaar Moreno en Garcia (België en Baskenland) op losse schroeven te staan. Het niet voorzien van deze heftige reactie in binnen- en buitenland, ze moge dan nog door de Spaanse autoriteiten georkestreerd zijn, getuigt van weinig politiek inzicht. De Baskische beweging zal het moeilijk hebben om haar blazoen op te poetsen.

Dit gezegd zijnde, weiger ik toch mee te huilen met de wolven in het bos. Ik betreur uiteraard het verlies van een jong mensenleven, maar wens vraagtekens te plaatsen bij de politiekjournalistieke hysterie die alle verantwoordelijkheid voor het probleem van het geweld in Baskenland in de schoenen van ETA wil schuiven. Op radio, televisie en in de krant (het redactioneel van Edi Clijsters in De Morgen vormde hierop een notoire uitzondering) werd ETA afgeschilderd als een bende fanatieke en moordlustige psychopaten, zonder enige steun bij de bevolking. Zelfs de meestal goed geïnspireerde “Monde diplomatiqu”e verloor deze keer de pedalen. Zonder gehinderd te worden door enige kennis van zaken, noemt hoofdredacteur Ignacio Ramonet de Spaanse staat een reële democratie, en schrijft hij het Baskenland een bijna absolute autonomie toe. Waar aan ETA verweten wordt zich niet aan de democratische regels aan te passen, wordt op dezelfde titelbladzijde van het augustusnummer een lange analysetekst van Subcomandante Marcos van de Zapatisten afgedrukt, bij mijn weten ook niet onmiddellijk een democratisch verkozen en geweldloos figuur.

Hetze

Wat iedereen in deze hetze uit het oog verloren is, is het standpunt van ETA. Nog nooit heeft deze beweging zo veel over onderhandelingen, over dialoog, over vrede gepraat als de laatste jaren. Wie de moeite neemt haar recente communiqués en documenten na te lezen, zal merken dat deze niet overlopen van extremistisch en wereldvreemd gezwets, maar oprecht getuigen van de wil om komaf te maken met het probleem van het geweld in Baskenland. In tegenstelling tot wat zowat alle media ons willen doen geloven, voert ETA geen gewapende strijd om de onafhankelijkheid van Baskenland te veroveren.

Herhaaldelijk heeft ETA zich bereid verklaard de wapens neer te leggen in ruil voor het recht op zelfbeschikking voor het Baskisch volk. Op dit ogenblik wordt dit recht door de Spaanse grondwet uit 1978, die in Baskenland trouwens geen meerderheid kreeg, verboden. Diezelfde grondwet draagt het leger op om in te staan voor de territoriale integriteit van de Spaanse staat. Sinds de eerste verkiezingen na de dood van Franco behalen partijen die de onafhankelijkheid van Baskenland nastreven stelselmatig een meerderheid bij verkiezingen, maar door het ontbreken van het zelfbeschikkingsrecht zou zelfs 100% van de Baskische stemmen niet kunnen leiden tot een legale weg naar zelfstandigheid. Het Baskische volk heeft zich in meerderheid uitgesproken tegen de huidige Spaanse grondwet en tegen de toetreding tot de NAVO. Dit had geen invloed en er werd niet naar geluisterd. Een meerderheid binnen het Baskisch parlement sprak zich uit voor het zelfbeschikkingsrecht en voor de hergroepering van de Baskische gevangenen in eigen land. Respons van Madrid: nul! Waarom werd dit alles niet vermeld in onze kranten? De alom geprezen democratische principes lijken plots wel heel selectief te worden toegepast.

Etnische zuivering

Heel de poging tot diabolisering van ETA past in de oorlogsretoriek en -praxis tegen het Baskisch volk van de opeenvolgende Spaanse regeringen van voor, tijdens en na Franco. Wat men ginds probeert door te voeren is niet meer en niet minder dan een etnische zuivering, met als doel het verdwijnen van het Baskisch volk. Soms letterlijk fysisch, vaker politiek-cultureel. De strijd van ETA en van heel de Baskisch-nationalistische beweging is een strijd tegen deze poging tot volkerenmoord. Deze strijd draagt mijn volle sympathie en steun weg en de keuze is snel gemaakt aan wiens zijde ik sta. In deze strijd vallen spijtig genoeg slachtoffers. Soms onschuldige en verkeerde. Ook ETA, met zijn tientallen gesneuvelde militanten, zijn zeshonderd gevangenen en zijn meer dan tweeduizend ballingen, heeft in dit conflict zijn tol betaald.

Hoe betreurenswaardig men de dood van Miguel Angel Blanco ook moge vinden, de verantwoordelijkheid voor deze escalatie ligt volledig bij de conservatieve regering in Madrid en haar onverzettelijke politiek. Door deze blunder van ETA heeft Spanje een belangrijk punt gescoord, maar 'la lutte continue'.

Bron: Geert Orbie

“Meervoud”, Nummer 29, september 1997