Antonio Vallejo Nájera

24 september 2004: Een lezersbrief

Op 24 september 2004 verscheen er een lezersbrief in de krant met een reactie op de voorstelling van de documentaire “Rejas en la Memoria”,die op 23 september 2004 in het kader van het filmfestival van Donostia werd voorgesteld. Het was iemand die meer wist over wat er zich in naoorlogse periode had afgespeeld. U kunt de korte inhoud van die lezersbrief bekijken, na wat meer uitleg over de film.

De documentaire “Rejas en la Memoria” is van de hand van Manuel Palacios. De film handelt over de periode na Spaanse Burgeroorlog, toen in Spanje 500.000 mensen achter de tralies van concentratiekampen verdwenen! Wat weinig mensen weten, is dat het laatste kamp pas dicht ging in 1962! Bijna dertig jaar later komt Manuel Palacios met getuigenissen en met onuitgegeven beelden voor de dag. Zodoende wordt duidelijk dat dictator Franco deze mensen als slaven misbruikte om de Staat (zijn staat) her op te bouwen (Bidankoze).

Onder de aanwezigen op de voorstelling in Donostia was de oude Communistenleider, Santiago Carrillo, de ex-gevangene, Miguel Nuñez en de voorzitter van Vereniging van Anti-Franquistische Politieke Gevangenen, Gervasio Puerta. Zij kregen bij aanvang van de voorstelling een hartverwarmend, vijf minuten durend warm applaus van een rechtstaand publiek.

Eén van de aanwezigen zorgde voor tumult toen hij riep dat op dit ogenblik méér dan 700 Baskische politieke gevangenen in ongeveer gelijkaardige omstandigheden moesten leven en lijden.

Santiago Carrillo herinnerde eraan dat in 1976 zich de mogelijkheid voordeed om een parlementaire monarchie op poten te zetten. “We moesten wel afzien van een aantal eisen”, aldus de oud-president van de PCE. “De gruwel waarvan we het slachtoffer waren, moest onder de mat terecht komen, want het leger zou dit nooit toelaten. Ook het rechterlijke apparaat, de erfgenaam van de dictatuur, zou niet toestaan dat we die gruwel aan het licht brachten.”

De titel, “Rejas en la Memoria” heeft méér dan één betekenis: het wil zeggen dat de concentratiekampen gedurende vele jaren verborgen bleven, maar ook dat de herinnering aan wie het meegemaakt had later vervaagde of verdween achter tralies (in het geheugen) om ze te vergeten.

Korte inhoud van de lezersbrief

In 1938 startte Antonio Vallejo Nájera, de kolonel-chef van de Psychiatrische Diensten van het Leger van Franco, in het kamp van Málaga een macaber experiment met gevangen leden van de Internationale Brigades, maar ook met politieke gevangenen (die door het Regime steevast “gevangenen van Gemeen Recht” werden genoemd). Eveneens werd geëxperimenteerd met “pas geboren revolutionairen” en met de “Rode, mannelijke Horde”. Maar er werden ook vrouwen bij betrokken, omdat ze “mentaal debiel” waren en “omdat de vrouwelijke psyche veel contactpunten had met de infantiliteit en met die van het dier.” (Dit zijn uitspraken van Antonio Vallejo Nájera.)

Daarom begon men de kinderen van de gevangen ouders af te nemen om die onder te brengen bij de Sociale Hulp, bij religieuzen of “op het kerkhof” in Amorebieta in Baskenland.

Hun identiteit werd bij wet gestolen, evenals hun namen en hun herinneringen. Op die manier zou de bevolking “bevrijd worden van deze schrikwekkende plaag”. “De geneeskunde heeft een politiek beleid nodig en het Marxisme is een ziekte waarvan de behandeling voor een groot deel in onze handen ligt.”

Deze Spaanse Mengele, die meende dat de Basken naar politiek en religieus fanatisme neigden, heeft in Madrid een straatnaam!

Het psychiatrisch genie (?) van Antonio Vallejo Nájera

“De bevestiging van onze stelling dat er een verband is tussen marxisme en geestelijke minderwaardigheid (in het marxisme militeren bij voorkeur antisociale psychopaten) leidt ons er toe dat we van af de geboorte deze individuen moeten afscheiden van hun ouders, om op die manier de maatschappij voor die verschrikkelijke plaag te behoeden.”

Het regime van Franco verbond zich er toe de kinderen van de Republikeinen (communisten, vakbonden, Basken: allemaal gecatalogeerd als de Rode Horde) van hun moeder te scheiden. Er werd speciale gevangenissen opgericht (zoals “Ventas” te Madrid, "Cárcel de Saturrarán” te Gizpuzkoa of "El Carmelo" te Zornotza**) voor “Madres Lactantes” (zogende moeders), waar nauwelijks 1 uur per dag voorzien was voor contact tussen moeder en kind. Die kinderen kwamen later terecht bij de Sociale Hulp, bij religieuzen of “ondervoed, op het kerkhof in Amorebieta in Baskenland.”

**"El Carmelo" te Zornotza: herinneringen uit een pijnlijk verleden

Op 11 maart 2007 vond bij het college "El Carmelo" van Amorebieta-Etxano in Zornotza een hommage plaats voor alle vrouwen die er verbleven. Ze verbleven in het toenmalige Karmelietessenklooster niet als studente of als kloosterzuster, maar al gevangene in de periode tussen 1938 en 1943. Ze werden er samengedreven vanuit heel Spanje en sommigen hadden hun kleine kinderen nog bij zich.

De Organisatie AHASTUAK 1936-1977 zorgde voor een gedenksteen aan de ingang met de tekst:

"Aan de vrouwen die hier na de fascistische Staatsgreep van 18 juli 1936 gevangen werden gezet omdat ze de vrijheid en de sociale justitie, de legitieme regering van de II Republiek en de rechten van het Baskische Volk verdedigden. Aan de kinderen die hier gevangen zaten, samen met hun moeders. Aan hen die hier stierven en aan hen die overleefden om het verder te vertellen. Met de herinnering van jullie dromen verhullen we nu onze toekomst."

Op 23 augustus 1938 bezorgt een militaire koerier een telegram (postal 1565) op de “Inspección de Campos de Concentración de Prisioneros” te Burgos. Afzender: Francisco Franco Bahamonde, bestemmeling: commandant Antonio Vallejo-Nájera, chef “Servicios Psiquiátricos Militares.”

Historicus Ricard Vinyes, professor aan de universiteit van Barcelona, kent de inhoud van het bericht: “En contestación a su escrito del 10 del actual proponiendo la creación de un Gabinete de Investigaciones Psicológicas cuya finalidad primordial será investigar las raíces psicofísicas del marxismo, manifiesto que de conformidad con su mencionada propuesta, autorizo la creación del mismo”. (Als antwoord op uw schrijven van 10 augustus, waarin de creatie van een “Gabinete de Investigaciones Psicológicas” wordt voorgesteld, met als primordiale finaliteit een psychofysisch onderzoek naar de wortels van het marxisme, bevestig ik, in overeenstemming met vermeld voorstel, de autorisatie van dit project.)

Aan de hand van twee groepen, internationale brigadisten en 50 gevangenen uit Malaga, worden twee hypothesen naar voren geschoven: ·

1. “De mentale debiliteit van aanhangers van sociale en politieke gelijkheid, gepaard gaande met onverschilligheid”

2. “De perversiteit van de democratische regimes die toegeven aan die aanhangers en op die manier afstevenen op een fiasco, dit in tegenstelling tot aristocratische regimes waarin alleen de sociaal beteren triomferen”.