De klacht van Martxelo Otamedi

Martxelo Otamendi verklaarde op een persconferentie voor Televisión Pública Vasca, Euskal Telebista (ETB), meteen na zijn vrijlating (en na betaling van 30.000 euro’s borg) aan de gevangenispoort: “Ze hebben ons als ratten behandeld. Wat we hebben meegemaakt, was genadeloos en brutaal. Gedurende de 5 dagen incomunicado heb ik tweemaal “la bolsa” (plastiek zak) over mijn hoofd gekregen en ik werd onophoudelijk vernederd en beschimpt.”

Otamendi was zichtbaar aangeslagen en voegde er aan toe dat ook de anderen er zwaar van langs hebben gekregen, vooral Joan Mari Torrealdai. “Ik kon het geschruwel en de angstkreten van mijn lotgenoten horen. De verhoren konden op ieder moment plaatsgrijpen, dag of nacht. Zij lachten ons uit en verzekerden ons dat wij toch zouden praten, om het even wanneer, vandaag of morgen. Wij mochten beslissen.”

De directeur van Egunkaria herinnerde er aan dat zij niet de eersten waren die gefolterd werden, velen waren hen al vooraf gegaan. Je kunt het je niet voorstellen wat er gebeurt, tot je het zelf meegemaakt hebt. Hij vroeg dan ook aan communicatiemedia dat zij van de Spaanse staat het definitieve einde van de foltering zouden eisen, omdat velen de mogelijkheid niet hebben dit publiekelijk te doen. Martxelo Otamendi onderstreepte de straffeloosheid van de Guardia Civil en van hen die aan de Guardia Civil de nodige steun verleenden.

“Ik was steeds volledig naakt en moest eerst urenlang blijven rechtstaan, dan gedurende drie uren op mijn hurken zitten en daarna fysische oefeningen doen tot ik uitgeput neerstortte. Intussen werd ik beledigd en vernederd. Ze zegden me dat de ondervraging als een reis met de trein zou verlopen. Ik kon in het eerstvolgende station van de trein afstappen als ik dat wilde, maar dan moest ik praten. En het zou steeds erger worden als ik dat niet deed. En wat voor zin had dat, want op het einde van de rit praten ze toch allemaal”. Ze trokken de plastic zak over mijn hoofd. Ik dacht dat wel een halve minuut te kunnen uithouden, maar na 3 seconden dacht ik al dat ik zou stikken! Dit gebeurde twee keer. We zaten met 2 in een cel, maar we mochten niet naar elkaar kijken en zeker niet praten. Ze controleerden dit via een camera of een onzichtbaar gaatje in de deur of in de muur. De Guardia Civiles waren jonge dertigers met een walgelijke haat tegenover Basken. Zo moest ik steeds blijven herhalen: “Spanje reikt van Irún (Baskenland) tot Algeciras (Andalusië) en van Finisterre (Galicië) tot Rosas (Catalonië)".

Ook beschimpten ze me over mijn seksuele geaardheid: “Ja, ga zó liggen. We weten dat je dat graag hebt”. En dan staken ze iets in plastic in mijn anus. Elke dag werden we voor de kolonel geleid zonder dat er iemand bij was. De tweede dag deed ik mijn beklag over het feit dat we erg hard behandeld werden en vertelde hem over de fysische oefeningen die we moesten doen en dat ik de hele nacht had moeten blijven rechtstaan. Terug in de cel kreeg ik meteen de dreiging dat ze me zouden neerschieten als ik nog eens zoiets tegen de kolonel zou zeggen.

Ze wilden twee dingen van mij weten: “De rol van ETA bij de stichting van Egunkaria en de interviews met ETA die ik gedaan had en de publicaties van de Zutabe (ETA-berichten)”. Als ik een antwoord gaf dat ze niet graag hoorden, riepen ze: “Hou je mond, hoerenzoon. Op de grond! Pompen!” en daarbij bedreigden ze me telkens weer te zullen neerschieten. Toen ik op een keer zei dat ik het recht had niet te antwoorden, riepen ze: “Deze plek heeft geen uitstaans met democratie, noch met de klotengrondwet!” Ze wisten ook alles over mij. Wat ik gezegd had op de radio, in talkshows en ze vroegen me waarom ik gelachen had bij het lezen van het vonnis in de Zaak Lasa en Zabala. “Ik hoorde mijn medegevangenen Torrealdai en Iñaki Uria schreeuwen van de pijn in een naburige cel.

Ze lieten me ook een papier ondertekenen waarop stond dat ik kennis nam van het feit dat de onderzoeksrechter del Olmo akkoord ging met een verlenging van de isolatiedetentie tot 8 dagen! Toen zei ik dat ze mij dan maar moesten doodschieten. De onderzoeksrechter nam niet eens nota van mijn klachten, noch van wat ik vertelde over hun beledigingen van de Grondwet en van de rechter zelf!”

Een jaar na de sluiting van het Baskische dagblad Egunkaria op 20 februari 2003, getuigt de wetsdokter verbonden aan de Audiencia Nacional, Juan Miguel Monge, over de hoofdredacteur van Egunkaria, Martxelo Otamendi, voor de rechtbank. De wetsdokter, Juan Miguel Monge, die Otamendi elke dag bezocht tijdens zijn detentie in Madrid bevestigt dat hij klachten heeft ontvangen van Otamendi over zijn slechte behandeling door de Guardia Civil.

Tijdens het proces over de aanklacht wegens foltering, vertelt Otamendi aan magistraat Juan del Olmo voor de zoveelste maal dat hij bedreigd werd door de Guardia Civil, en dat ze hem ter plekke zouden doodschieten als hij tegen de wetsdokter zou zeggen dat hij zeer slecht behandeld en gemarteld werd.

Uiteindelijk besluit rechter Doña Carmen Valcarce Codes dat er geen bewijzen zijn om aan te tonen dat Otamendi gemarteld werd, “omdat er geen fysieke sporen van zijn”. Deze rechter vond het niet nodig Otamendi’s eigen verhaal te horen, noch het verhaal van Otamendi’s celgenoot Fermin Lazkano.

Een veelgevraagde spreker

De zaak Martxelo Otamendi kreeg een grote weerklank. Hij heeft er dan ook voor gezorgd dat zijn versie van de feiten aangeboden werd op alle fora van de Spaanse staat. Dat was ook de bedoeling van zijn bezoek aan de Canarische Eilanden begin juni 2003. Maar de rector van de Universiteit van Las Palmas de Gran Canaria had de eerder toegelaten conferentie in een gebouw van zijn universiteit wel verboden, wegens vrees voor “apologie van het terrorisme”. Waar een erudiet, open, tolerant, wetenschappelijk en democratisch persoon als de rector van een universiteit dit vandaan haalde, is voer voor psychologen. De conferentie werd dan maar gehouden in het Ateneo Popular Jiribilla van Las Palmas. Naar aanleiding van die conferentie heeft Otamendi op 6 juni 2003 een interview gegeven aan de medewerkers van de weblog Disenso.net, een weblog die als objectief heeft diverse kritische standpunten aan te bieden over de toestand van de rechten van de mens en van de democratie in de wereld.

Martxelo Otamendi klaagt Spanje aan in Straatsburg

Ex-directeur van Egunkaria, Martxelo Otamendi, en huidig verantwoordelijke van de krant “Berria”, heeft bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te Straatburg klacht ingediend tegen de Spaanse staat. Als argumentatie baseert hij zich op het feit dat Spanje niet is overgegaan tot het onderzoek van zijn aanklacht van maart 2003 naar aanleiding van de folterpraktijken die hij heeft moeten ondergaan. Dit stond in zijn krant “Berria” te lezen op 14 september 2008. De krant voegt er aan toe dat Otamendi in Spanje alle mogelijke rechtsmiddelen heeft uitgeput, en verwijst naar een eerdere veroordeling van niet optreden bij een klacht van Catalaanse independisten, gearresteerd in 1992 op last van magistraat Baltasar Garzón.

Volgens de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens hebben de lidstaten de verplichting om klachten van mishandeling te onderzoeken. Otamendi staat er dus terecht op dat er een vonnis wordt uitgesproken dat erkent dat Spaanse magistraten foltering niet onderzoeken.

Ik zal tot het einde toe diegenen blijven achtervolgen, die mij folterden en zij die dit toelieten

Martxelo Otamendi

Torturado por la Guardia Civil – GARA – 23.09.2008

Otamendi bevestigt dat hij niet zal ophouden de folteringen aan te klagen die hij moest ondergaan in handen van de Guarida Civil, en daarom zal hij nu een klacht indienden bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te Straatburg. Het enioge wat hij verlangt, is dat er onafhankelijk wordt opgetreden en dat de klacht wegens foltering, voor eens en voor altijd, wordt onderzocht

Oihana LLORENTE |

Martxelo Otamendi heeft pas nu een klacht tegen het “Spaanse Koninkrijk” ingediend bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te Straatburg, omdat hij eerst alle wettelijke voorhanden zijnde procedures in Spanje wilde uitputten, en nadat zijn lotgenoten van Egunkaria hem verzekerd hadden dat ook zij alle rechtsregels hadden opgebruikt.

Waarom wil je de Spaanse staat dagvaarden?

Opdat ze, voor eens en voor altijd, de klachten wegen foltering zouden onderzoeken. In mijn specifiek geval en dat van mijn lotgenoten van Egunkaria, hebben wij, op het moment van onze aanklacht, een manifest, verontrustende en schandalig gebrek aan juridische verantwoordelijkheid vanwege de Spaanse staat ervaren. In Straatsburg zal niet beslechtt worden of er al dan niet folterpraktijken zijn geweest, maar zal er nagegaan worden of het juridische proces na de aanklacht correct is verlopen, of er daadwerkelijk onderzocht werd of er gefolterd werd. Wij beschouwen in ieder geval de vermeende gerechterlijke onderzoeken als onvoldoende, als een aanfluiting van de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens, en daarom gaan wij naar Straatsburg.

Wat verwacht je?

Dat er onafhankelijk opgetreden wordt, en als blijkt dat onze argumenten rechtsgeldig zijn, dat er dan ook veroordeeld wordt. Dat is wat ik aan iedere rechtbank vraag. Ik maak mij geen begoochelingen, bij dergelijke tribunalen wordt het steeds moeilijker om een proces te winnen. De druk die door de staten op Straatsburg wordt uitgeoefend, is immens. Het zal gecompliceerd worden.

Wat zou een gunstig vonnis kunnen teweegbrengen?

In bepaalde gevallen in een economische sanctie voorzien, maar het belangrijkste is dat een veroordeling van die draagwijdte een diplomatieke en juridische afgang zou zijn voor de Spaanse staat. Het zouden uiteindelijk Europese magistraten zijn die hun Spaanse collegae zouden verwijten dat zij hun functie niet naar behoren vervuld hebben. En dat is wat de Spaanse jurisdictie het meest dwarszit.

Hoe is de archivering van de klachten bij jou aangekomen?

Je voelt je als Don Quijote, maar niet in een gevecht tegen windmolens, maar tegen een almachtig apparaat dat foltering toedekt. Ik herinner mij de uitspraak van een magistraat van de Audiencia Nacional die zegt dat bij een groot deel van de magistratuur een verregaande nalatigheid heerst als het er op aan komt foltering te vermijden. Dat is ook zo. Er is meer, er is juridisch, politioneel en politiek belang gemoeid bij folterpraktijken. Er wordt niet gratuit gefolterd, er is een apparaat dat het toedekt. Dat is een schande voor een staat die zich democratisch noemt.

Is dat niet ontmoedigend?

Natuurlijk. Als een zaak zoals die van Unai Romano niet leidt tot een strafvonnis, dan is er nog veel werk aan de winkel. Meer er zijn twee opties: ofwel blijf je thuis jezelf te beklagen, ofwel ga je er voor en blijf je aanklagen. Wij hebben beslist er voor te gaan. Tot de laatste minuut van ons leven zullen wij diegenen blijven achtervolgen, die ons folterden en zij die dit toelieten. Wij geloofden, in al onze naïviteit, dat als wij de druk op de ketel hielden, onze klachten tegen foltering de laatste zouden zijn. Maar naderhand moesten wij er ons rekenschap van geven dat, ongeacht wie er aan de macht is in Madrid, de vloed aan klachten tegen foltering blijft toenemen.

Wie denk je, is hiervoor verantwoordelijk?

Altijd wordt de Policía, de Guardia Civil en de Ertzaintza met de vinger gewezen, en het is waar dat zijn de uitvoerders zijn, de ene al sadistischer dan de andere. Maar er zou toch op zijn minst een magistraat moeten zijn die een oogje in het zeil houdt en verantwoordelijk is. In mijn geval was dat magistraat Del Olmo, die een bewuste nacht besliste dat ik niet thuis zou slapen, maar bij de Guardia Civil die vrijspel kreeg om me 5 dagen te “bewerken”.

Wordt er voldoende gereageerd tegen deze praktijken?

Jawel. Er zijn personen en organisaties, zoals TAT-Torturaren Aurkako Taldea, Behatokia... die zich het lot van slachtoffers van foltering aantrekken, met het risico zelf in de cel te belanden. Maar er bestaat ook een sociale aanvaarding bij een groot deel van het politieke en juridische maatschappelijke geledingen yen aanzien van foltering. Wat ik betreur, is dat er in ons land geen algemene sociale barricade bestaat tegen foltering. Wij moeten samenleven met het bestaan van 7.000 gefolterden in Euskal Herria, en dat is een barbarij, waar op de hoop toe niets aan gedaan wordt.

Je spreekt van sociale aanvaarding…

Foltering bestaat en er wordt over gepraat, zelfs door de bisschop van Donostia of door de Lehendakari Ibarretxe. Maar hoe zijn wij in Godsnaam tot een dergelijk groot aantal kunnen komen? Bovendien is foltering het enige misdrijf waarvan men met zekerheid weet wie het delict zal plegen, waar, wanneer, tegen wie en hoe. En toch treedt men niet op.

Wat moet er gebeuren opdat het folteren zou stoppen?

Het choqueert mij enorm dat Spaanse magistraten naar Chili of Tibet trekken om er gevallen van foltering te onderzoeken. Waarom zijn er geen magistraten, met voldoende juridische moed, om hier bij ons gevallen van foltering te onderzoeken? Het is allemaal heel mooi dat er een associatie “Jueces para la Democracia”, magistraten voor de democratie, bestaat ten gunste van de vrouw, van homoseksuelen, enz… maar, wanneer zullen zij het kankergezwel van de foltering eens aanpakken?

Ik hoop het ooit nog te zullen meemaken dat magistraten een zwartboek opstellen over foltering, een juridisch zwartboek die alle klachten verzamelt. Wat niet kan, is dat ze er nog eens 30 jaar mee wachten.

Bron: Gara en rebelion.org