Het Koninkrijk Navarra
Het volk van Navarra creëerde de Fueros (onder de Romeinen nog de eigen taal, de eigen rechten, zowel op privaat, familiaal als op stedelijk vlak genoemd). De Fueros regelden het politieke systeem en gaf bescherming tegen hun onafhankelijkheid en identiteit, en doken op in de 12de eeuw onder het bewind van Sancho de Wijze, koning van Navarra. Het was een concept van rechten en privilegies, die oorspronkelijk in de mondelinge overeengekomen charters was vastgelegd, in de prehistorie. We noemen dit een foraal regiem. We onderscheiden 2 types van wetten: de wetten die de huishoudkunde regelen en de wetten van publiek recht.
Het foraal regiem beperkte het Koninklijke gezag en bouwde waarborgen in als vrijheid en bescherming tegen arbitrair optreden. De Cortes (het parlement) oefende een supervisie uit op de daden van de koning, zodat de Fuero niet aangetast kon worden. De Fuero poneerde ook dat de koning geen wet mocht toepassen of uitvoeren zonder de toestemming van de Cortes. De Basken kregen op deze manier een vrij grote autonomie op militair, wetgevend, fiscaal en bestuurlijk gebied.
De kernvraag hier is de relatie tussen Navarra en Euskal Herria. Het zijn eigenlijk twee benamingen voor maatschappelijke realiteit.
Dezelfde staatsburgerlijke realiteit, dezelfde mensen, dezelfde gemeenschap die leeft in hetzelfde territorium en uiteindelijk hetzelfde land. Aan de andere kant kende de stelling dat de Basken opponenten waren van de Navarrezen ook succes. Terwijl de werkelijkheid is: Navarra en Euskal Herria zijn "kop" en "munt" van hetzelfde muntstuk. Navarra is een juridisch-politiek staatsconcept, Euskal Herria is er de culturele en taalkundige emanatie van. Dit betekent dat de Basken ook Navarrezen zijn, en omgekeerd.
Het moet duidelijk zijn dat de Fueros de getuigen zijn van een reële eigen staat: het Koninkrijk Navarra, dat in juridisch politieke termen de Europese Staat Navarra genoemd wordt.
Merkwaardig is te moeten vaststellen dat er nog altijd auteurs zijn die beweren dat de Basken nooit een eigen staat hebben gehad en dat er als dusdanig geen sprake kan zijn van een Baskisch volk.
De Basken hadden wel degelijk een eigen staat: de Europese Staat Navarra, met als uiterste grenzen de stad Santander, de Garonne (Frankrijk) en de streek Els Pallars in de provincie Girona. In de gevel van het Paleis van Navarra staat te lezen: "Pro libertate patria gens libera state" (Sta op vrije burgers, voor de vrijheid van het vaderland). Het vaderland kan hier evengoed vervangen worden door natie, staat. De staat Navarra werd op 16 augustus 1841 ontmanteld met de invoering van de wet, "Ley Paccionada" (later meer hierover). Hiermee poneerde de centrale Spaanse macht de ontmanteling van alle instellingen, slorpte, met geweld, Navarra op in een Spaanse economische markt, maakte er een zoveelste provincie (Diputación Provincial) van en elimineerde alle economische bevoegdheden van Navarra. Uiteindelijk werden alle "Fueros" afgeschaft en wat overbleef waren louter administratieve bevoegdheden. Dit alles was het gevolg van de "Guerras Carlistas (zie verder).
Alle pacten die nadien gesloten werden, speelden in de kaart van Spanje (door de niet-naleving ervan, het moedwillig verkeerd interpreteren, enz…).
Niettegenstaande de dominantie van Spanje (in de 15de-16de eeuw nog een geografische lappendeken), heeft Navarra eigenlijk nooit haar aanspraak op een eigen staat opgegeven. Vanaf dat ogenblik is ook de geschiedenis vervalst. Vervalst is misschien wat overdreven, maar het "España una, España grande, España libre" heeft er voor gezorgd dat de geschiedenis van de overwinnaar eens te meer als unieke waarheid werd aanzien: er heeft nooit een Baskisch Volk bestaan! Vanaf dat ogenblik is ook de polemiek ontstaan over de identiteit van Euskal Herria. Nochtans had Novia de Salcedo, een politieker uit Bizkaia, in 1828 de stelling verdedigd in de Cortes van Madrid dat Gipuzkoa, Bizkaia en Araba (behorende tot het koninkrijk Navarra) onafhankelijk waren ten overstaan van Castilië. En een kleine 60 jaar later nam Sabino Arana, stichter van de PNV, deze stelling over.
Bewerking in synthesevorm, aangevuld met eigen inzichten, van de antwoorden die Tomás Urzainqui (advocaat en historicus) gaf op de vragen van Julio Medem, toen hij zijn film, "La pelota vasca, la piel contra la piedra", maakte. Bron, foto en tekst: puntubi.com.
Lingua Navarrorum
“De taal is een uitdrukking van eerste rangorde van collectieve identiteit, een
basisindicator van culturele verscheidenheid. (…) De taal vat op een bepaalde manier de
culturele ‘essentie’ van een natie samen, in de zin van een voortdurend onderdeel van een
erfenis die de leden ervan terugvoert naar hun historisch verleden. Opdat een taal een
dieper en wijdverspreid nationaal gevoel doet ontstaan, moet die taal daarom verbonden
zijn met een geschiedenis die deze taal kan uitdrukken, doorgeven en symboliseren.”
Ricardo De La Encina, Poder y Comunidad, una sociología del nacionalismo, blz 268-269
De Baskische taal moet vaak het hoofd bieden aan onbegrip en misprijzen. Dat heeft uiteraard veel te maken met de dominante en harde Franse en Spaanse taalpolitiek, en met het imago dat over deze taal in diverse media wordt verspreid. In de 1ste alinea hieronder wordt meegegeven dat de “lingua navarrorum” in het historische koninkrijk Navarra het Baskisch was. Na de val van dit koninkrijk (1521) is deze taal gedurende vijf eeuwen onderdrukt en kan de taal uiteindelijk pas sinds ruim vijfentwintig jaar adem happen. Dit betekent allerminst dat het Baskisch gered is. Het Euskara moet nog steeds opboksen tegen vooroordelen, tegen wettelijke beperkingen, tegen het Frans, tegen het Spaans en tegen lui als Miguel Sanz, UPN, de PP van Navarra.
(Bron: W. Hensgen)
Ooit werd het Euskara, het Baskisch, “Lingua Navarrorum” genoemd, de taal die aan het Hof van de koningen van Navarra gesproken werd. Nu spreken die ongekroonde “koningen” van Navarra Spaans en het voetvolk moet alle moeite doen om toch maar een paar woorden Baskisch te kunnen, te mogen spreken. In “Noticias de Navarra” stond eind mei 2007 een overzicht van de stunts uit de voorbije periode die begint in 2003.
2003
Miguel Sanz hernieuwt zijn mandaat als president van Navarra. Yolanda Barcina als burgemeester van Iruñea-Pamplona. Beide zijn van de UPN, de PP van Navarra.
Juli: Tijdens de zomervakantie keurde UPN (met de steun van coalitiepartner CDN) de eerste van de drie wijzigingen van de verordening van het Euskara goed met de bedoeling de hele inhoud uit te hollen en de uitvoering ervan te controleren. Het Europese Instituut voor de Minderheidstalen klaagde de wijzigingen aan.
Oktober: De Regering van Navarra trekt, zonder dit te verantwoorden, de subsidie (toegekend door het Parlement van Navarra) voor de Baskischtalige scholen in de niet-Baskischtalige zone van Navarra terug.
2004
Januari: Het Europees Bureau voor Minderheidstalen maakt een rapport over Navarra bekend waarin de taalpolitiek van de Regering van Navarra wordt afgekeurd omdat het gebruik en de “normalisering” van het Euskara getorpedeerd wordt. President Sanz noemt het rapport onduidelijk en scheefgetrokken.
Maart: Aznar struikelt over de verkiezingsuitslag na aanslagen door Moslimextremisten die hij in de schoenen van ETA wilde schuiven. Navarra deelt in de klappen.
Het negeren door de regering van de Baskische cultuur komt zelfs in de Geschiedenis van de Literatuur terecht! De Regering geeft een “Letterkundige Geschiedenis van Navarra in de 20ste eeuw” uit (geschreven op de Universiteit van Opus Dei), maar “vergeet” een aantal betekenisvolle Baskischtalige auteurs uit Navarra!
Mei: De Raad van Europa, die als mandaat de verdediging van de mensenrechten en de parlementaire democratie heeft, stuurt een delegatie naar Navarra omwille van de bezorgdheid voor de situatie van de Baskische Taal, Euskara.
September: Het Parlement van Navarra richt, onder de blik van Europa, een commissie over taalpolitiek op om de realiteit van het Euskara in Navarra te analyseren. Acht maanden later wordt de commissie opgeheven zonder enig resultaat.
Oktober: Er raakt bekend dat de Regering van Navarra een circulaire verstuurd heeft naar de koorfederatie waarin gesteld wordt dat bepaalde opvoeringen enkel in het Spaans moeten gebeuren.
December: Hoewel de begroting van Navarra met 6 % stijgt wordt de steun aan de Baskische taal met 30 % gekort. (en het was al geen vetpot!)
Burgemeester Yolanda Barcina vraagt borgsommen op te leggen om Olentzero (de Baskische “Kerstman-Sinterklaas”) vrij te laten rondlopen. Olentzero brengt het speelgoed voor de kinderen en houtskool voor wie niet “zoet” was. Yolanda Barcina kennend…
2005
Januari: Geheel volgens de wet, door middel van een decreet, worden de twee enige tv-zenders die in Navarra in het Baskisch uitzenden in de Baskischsprekende zone in de illegaliteit gedreven.
Maart: De PP van Navarra (UPN) maar ook de Socialisten (PSN) zien geen reden om iets te doen aan de Taalwet “La Ley del Vascuence”. UPN geeft als reden dat het geweld eerst moet ophouden! De PSN meent dat alles in orde is. In september komt Europa met een heel andere mening.
Juni: Voor de derde keer en dan nog in de zomer wijzigt UPN (samen met de spitsbroeders van CDN) de verordening aangaande het gebruik van het Baskisch in het stadhuis van Iruñea-Pamplona. Vanaf heden wordt over het aantal werklieden dat let op de Baskische taal in de straten (wegwijzers, plaatsnamen enz…) beslist door burgemeester Barcina en haar gevolg. Alsof Maingain (FDF) en zijn racistische vrienden het gebruik van het Nederlands in Brussel gaan controleren!
Augustus: In Azpilagaña opent de gemeente Pamplona een kinderdagverblijf waar de taal Engels-Spaans zal zijn, daar waar de bevolking Baskisch taalgebruik had gevraagd. Een jaar eerder gebeurde hetzelfde in Rochapea.
September: De Europese Raad publiceert haar trapport over de bevindingen aangaande de Baskische taal in Navarra. De Regering van Navarra verkrijgt een opschorting en president Sanz probeert de boodschap én de boodschapper te minachten, zoals dat al eerder gebeurde. De aanbevelingen uitvoeren, behoort niet tot de politieke gewoonte van dit soort lui!
December: Olentzero, de oeroude Baskische figuur die de zonnewende aankondigt en het speelgoed voor de kinderen brengt (maar vaak houtskool over de stoep van de politici uitschudt) wordt in Areso (Navarra) gearresteerd door twee Guardia Civiles! Barcina vraagt een borgsom aan de personen die als Olentzero door haar stad lopen.
2006
Januari: Op “Expolangues”, de Internationale Week van de Multiculturaliteit (!), wordt de Spaanse taal gepromoot. Na enkele dagen klaagt de UNESCO het negatieve gedrag van de Regering van Navarra in de taalpolitiek aan.
Maart: Stefan Meter, Lid van het Comité van Experts in de Europese Raad, zegt in het Parlement van Navarra dat het Euskara meer moet beschermen, vooral in de gemengde taalzone.
De Regering echter opent een onderzoek in vijf stadsdelen in verband met Olentzero en eist daarbij boetes tot 60.101 euro.
Juli: De Regering legaliseert uiteindelijk toch de Ikastolas in de Niet-Baskischtalige zone. Op hetzelfde ogenblik wordt de polikliniek van Barañan geopend zonder één woord Baskisch.
November: De Radiozender Euskalerria Irratia probeert opnieuw voor de rechtbank een uitzendvergunning vast te krijgen.
Hoewel 71,7 % van de bevolking van Galar, Beriáin, Aranguren en Noáin vraagt om tot de “gemixte” taalzone te horen wordt dit door de UPN-Regering afgewezen.
2007
Januari: De Regering van Navarra erkent dat er “onvolmaaktheden” (amper Baskisch) zijn bij de signalisatie op de nieuwe “autoweg van de Camino” (naar Santiago de Compostela). Toch verklaart de rechtbank zich akkoord met de gebruikte borden, maar treft wel een uiterst vreemde beslissing: In Gares-Puente la Reina blijft het Spaans terwijl het in Zizur Baskisch-Spaans wordt.
April: Na méér dan 12 jaar Strategisch Plan aangaande Euskara kwalificeert de Directeur-generaal van de Universiteiten en van de Taalpolitiek in Baskenland van de Regering dit Plan absurd! Enige dagen eerder vroeg “Ollarra” in Diario de Navarra “waarom we de politieke gril van sommige minderheden moeten betalen”! Maar tijdens dezelfde maand betaalde dezelfde krant van de Requeté aan de Baskische Academie om hun archieven in het Baskisch te digitaliseren! “Ollarra” is erger dan een “negationist”. Hij verheerlijkt de Francodictatuur en zei zelfs ooit dat “het onder Franco beter was.” José Javier Uranga Santesteban “Ollarra” was tussen 1962 en 1990 directeur van Diario de Navarra. Op 22 augustus 1980 kwam hij levend onder 8 ETA-kogels vandaan.