Lemoiz
LEMOIZ APURTU! - LEMOIZ AFBREKEN!
Op 3 juni 1979 werd, tijdens een manifestatie ter gelegenheid van de Internationale Dag tegen Nucleaire Energie, de activiste uit Donostia, Gladys de Estal, in Tudela door de Guardia Civil neergeschoten.
Op 13 juni 1979 slaagde ETA er in voor een tweede maal binnen te dringen in de kern van de centrale en plaatste een bom, ditmaal bij de turbines. Als gevolg hiervan verloor de arbeider Ángel Baños het leven.
De acties van ETA escaleren en bereiken op 29 januari 1981 een hoogtepunt met de ontvoering van de chef-ingenieur van de werken, José María Ryan. ETA stelt een deadline van 1 week om de centrale te slopen, zoniet zal Ryan omgebracht worden. Ondanks een grote protestbetoging voor de vrijlating, voert ETA het dreigement uit. De commotie is algemeen en voor het eerst wordt een staking tegen ETA uitgeroepen. Maar de moord op Ryan had nog een ander gevolg: een “de facto” verlamming van de werken. Iberduero legt de werken stil tot dat het Baskische Parlement expliciet de steun verleent voor een verderzetting.
In 1981 draagt de centrale regering de bevoegdheid voor Energie over aan de Baskische regering en deze laatste promoot de maatschappij opgericht met publiek en privaat kapitaal om het project te voltooien. Maar ETA schiet opnieuw in actie op 5 mei 1982 en pleegt een aanslag op de directeur van die maatschappij, Ángel Pascual Múgica. Het project ligt nu volledig stil, want de arbeiders hebben zich van de machthebbers (de oligarchie) afgekeerd en beginnen nu zelf sabotagedaden te plegen: dynamiet plaatsen, kabels doorschijven, zand strooien in de turbines, en nog veel meer.
Het laatste slachtoffer van de “slag om Lemoiz” was een jongetje, Alberto Muñagorri, die een pakket bij de ingang van een onderneming van Iberduero in Renteria wegschopte: het was een bompakket. Het jongentje werd zwaar gewond, maar overleefde de klap. Het was één van de laatste aanslagen (één uit de honderden) die de onderneming Iberduero in de jaren 1981 en 1982 moest ondergaan.
In september 1982 nam de centrale regering te Madrid, door middel van een decreet van interventie, de voortzetting en de voltooiing van het project op zich. Maar een maand later won de PSOE de verkiezingen en wilde de werken niet hervatten. Meer zelfs, de PSOE-regering decreteerde een “nucleair moratorium” met als gevolg dat alle werken werden stilgelegd: Lemóniz I, Lemóniz II en nog 3 andere centrales in opbouw in Spanje. Tot op de dag van vandaag wacht de nucleaire centrale op de finale ingebruikname. Vergeefs, want men onderzoekt nu de reconversie naar een gemengde centrale of zelfs naar de uitbouw van een themapark.
Bron: mundurat.net/lemoiz
Op 17 maart 1978 plaatste ETA een bijzonder krachtige bom in de reactor van de centrale, met als gevolg 2 dodelijke slachtoffers (de arbeiders Andrés Guerra en Alberto Negro) en 2 gewonden. De ontploffing veroorzaakte ernstige en overvloedige schade die de werken gevoelig vertraagde. De dood van de twee arbeiders had tot gevolg dat de antinucleaire beweging verdeeld geraakte: één deel haakte af, het andere deel werd radicaler en steunde ETA volop
De nucleaire centrale van Lemoiz-Lemóniz is een centrale die nooit in werking werd gesteld, als gevolg van de heftige strijd van het Baskische volk tegen dit geldverslindende en milieuverwoestende project. Het project was gelegen in Lemoiz, een Baskische gemeente in Bizkaia.
Het project kwam tot rijping in de jaren 70 als deel van een megalomaan plan van de elektriciteitsgigant Iberduero (nu Iberdrola) om verscheidene centrales te bouwen aan de Baskische kust (Lemóniz, Ea, Ispáster en Deva) en aan de oevers van de Ebro in de omgeving van Tudela (Navarra).
De werken (in eerste instantie, twee centrales van 930 MW elk) begonnen in 1972 met een aanvraag tot voorlopige vergunning aan de gemeente Mungia op 18 april 1972 en geweigerd op 26 april 1972, op basis van het “Plan Formal de Ordenación Urbana” (plan ruimtelijke ordening). De gigant Iberduero had wel al een licentie van de regering gekregen. Lemoiz I zou in werking moeten treden in 1976 en Lemoiz II in 1978. Maar van bij de start was er contestatie van de ecologische beweging, en vooral van de inwoners en de gemeenten in de omtrek. Op politiek niveau kan gesteld worden dat de zwaarste oppositie geuit werd door de linkse abertzales van Euskadiko Ezkerra en Herri Batasuna. De voorstanders van het project waren de franquistische autoriteiten (eigengewin), centrumrechts van Alianza Popular over UCD tot zelfs PNV. De PSOE hield er een ambigue positie op na, hoewel algemeen gesproken tegen het project.
Tussen 1975 en 1976, in volle petroleumcrisis, in volle politieke “overgang” (Transición), in een verslechterende politieke toestand in Euskadi wegens de aanslagen van ETA en in volle niets ontziende repressie, slaagde de antinucleaire oppositie er in de projecten Deva, Ea en Ispaster tegen te houden, terwijl de Diputación Foral de Navarra de vestiging van de centrale te Tudela verwierp. Bleef alleen nog de centrale van Lemoiz over.
Tegen die centrale verzamelde het platform “Comisión de Defensa de una Costa Vasca No Nuclear” 150.000 handtekeningen tegen de verderzetting van de werken. Gelijktijdig kwamen de eerste protestmanifestaties op gang, waarbij in Plentzia en Górliz op 29 agustus 1976 meer dan 50.000 manifestanten kwamen opdagen. Vergeefs probeerde de onderneming Iberduero een herbestemming van de terreinen (aanpassen ruimtelijke ordeding) en een definitieve licentie te krijgen van de gemeenteraden van Mungia en Lemoiz.
Op 14 juli 1977 was er in Bilboa een protestbetoging waar meer dan 100.000 personen aan deelnamen. Maar, in augustus 1977, viel de Diputación de Vizcaya voor de charmes (geld?) van Iberduero en veegde alle pleidooien en argumenten van gemeentehuizen en inwoners van tafel. Op dat moment kwam ETA op de proppen, met enorme steun van de bevolking. De eerste aanslag gebeurde op 18 december 1977 toen een commando een post van de Guardia Civil, die de centrale bewaakte, aanviel.
Eén van de Etarras, Álvarez Peña raakte zwaar gewond en overleed aan zijn verwondingen een maand later.
