De visie van Batasuna
Bide Eginez
Timmerend aan de weg
Batasuna heeft opnieuw een stap gezet en heus geen kleine. Onder de noemer “Bide Eginez” (Timmerend aan de weg, zeg maar), wil de links-nationalistische partij zich grondig hervormen en bezinnen over, enerzijds, de totnogtoe gevolgde strategie, en anderzijds, over de te volgen strategie.
Eerst schetsen we de inhoud van het document, om dan te na te gaan hoe diep de onrust zit bij de aanhangers en leden van de Baskische radicale formatie. Die onrust komt vooral tijdens de discussies en vergaderingen tot uiting.
Realiteit
Het ultieme doel blijft uiteraard ongewijzigd. Zolang er geen onafhankelijk Baskenland op de wereldkaart staat, mogen de Basken niet stilzitten. Maar, daar waar Batasuna voordien probeerde om op dezelfde momenten, dezelfde strategie te hanteren in de Baskische Autonome Gemeenschap, de Forale Gemeenschap van Navarra en in Noord-Baskenland, wil de partij voortaan uitgaan van de verschillende realiteiten in de drie voornoemde structuren.
Noord-Baskenland heeft geen eigen structuur. Het vormt samen met de regio van Béarn, het departement Atlantische-Pyreneeën. Batasuna wil in de komende jaren vooral de eis voor een eigen Baskisch departement mee ondersteunen, zodoende dat de grenzen van Noord-Baskenland officieel erkend zouden worden. Eens dat bereikt is, kunnen er volgende stappen ondernomen worden.
Navarra is een ander paar mouwen. Navarra is zeer complex. In sommige streken, zoals Baztan en Sakana, spreken nog veel mensen het Baskisch, maar in andere streken, bijvoorbeeld in de regio van Tutera, is de taal het Spaans. Er is daar wel een netwerk van Baskische taalscholen, maar in feite hebben die, op dit moment, geen nut. Waarom Baskisch leren als je er daarna, in het dagdagelijkse leven, nergens mee terecht kan? Behalve in de taalschool dan.
Baskisch spreken in de hoofdstad, Iruñea (Pamplona) is riskant en verdacht. Om niet op te vallen, spreek je er beter Spaans. Zoniet riskeer je de politie op je dak te krijgen. Dat wil zeggen, of de Spaanse Politie, of de Guardia Civil of zelfs militairen.
Navarra wordt geregeerd door UPN, een zusterpartij van de Partido Popular. Die gaat grof tekeer tegen alles wat naar Baskische identiteit riekt. De taal wordt beknot, de Baskische vlag uithangen is bij wet verboden, basisorganisaties worden financieel genekt...
Een eenvoudig, maar typisch voorbeeld is de Herriko Taberna van Iruñea. Die ziet er meer uit als een fashion bar, modern ingericht en lijkt absoluut niet op een volkscafé, wat uiteindelijk toch de betekenis is van Herriko Taberna.
De Baskische Autonome Gemeenschap dan. Hoewel het erop lijkt dat de situatie in deze structuur goed is, is dat slechts schijn. De provincie Araba, en zelfs sommige streken in Bizkaia, zijn ver weg van wat een Baskischtalige regio zou kunnen zijn.
Uiteraard is niet enkel de taal een probleem. Het zit allemaal veel dieper. Het is het socio-economische weefsel dat het knelpunt vormt. Een aantal jaren geleden voltrok de Nazio Eztabaida Guneci een diepgaand socio-economisch onderzoek, waaruit heel wat belangrijke conclusies getrokken werden.
Het is vanuit die conclusies dat Batasuna nu een vernieuwde strategie wil schrijven. Dat is niet min. De Nazio Eztabaida Gunea is immers een ronde tafel waaraan verschillende politieke partijen, vakbonden en basisorganisaties, over ideologische grenzen heen, bestuderen waarover ze het, stap voor stap, eens zijn of kunnen zijn.
Anders gezegd, in plaats van een heel eigen partijpolitieke studie als uitgangspunt te nemen, schaart Batasuna zich achter het werk van die ronde tafel. Daarna zal de partij eigen accenten gaan leggen.
Drie wegen
Batasuna wil voornamelijk drie grote wegen bewandelen: een democratische oplossing, opbouw van Baskenland en antwoord op de Spaanse en Franse politiek.
Om tot een democratische oplossing te komen, verwijst de partij naar het voorstel “Nu het volk, nu de vrede”. Er zouden twee gesprekstafels gevormd moeten worden: enerzijds tussen Baskische politieke partijen, vakbonden en sociale organisaties, en anderzijds, tussen de gewapende organisatie ETA en de Spaanse en Franse regeringen. De knopen die er ontward zouden moeten worden, zijn die van Zelfbeschikking en grondgebied. In vier fasen wil Batasuna te werk gaan:
ten eerste zijn er de basisuitgangspunten.
ten tweede, de te volgen methode en tijdsspanne.
ten derde, de overdracht van, ondermeer, bevoegdheden,
en tenslotte zou er een volksraadpleging moeten plaatsvinden.
Om Baskenland als natie op te bouwen, moeten de rechten van Baskenland als natie en van het Baskische volk erkend en gegarandeerd worden. Enkel zo kan, zowel op institutioneel als op economisch vlak, Baskenland stap voor stap opgebouwd worden. Op deze weg komt het belang van de realiteiten van de huidige drie structuren op de voorgrond. Vertrekkend vanuit de specifieke noden komen tot een onafhankelijk en één gemaakt Baskenland.
De derde weg, die van een antwoord op de Spaanse en Franse politiek, is minder duidelijk: verdediging van de politieke en burgerrechten en aanklagen van de illegale situatie waarin Batasuna zich bevindt, van de folteringen en van de aanwezigheid van de gewapende machten (Franse en Spaanse politiecorpsen). Aan dit alles moeten de Baskische gevangenen en vluchtelingen toegevoegd worden.
Interne hervormingen
Maar er is meer. Samen met deze strategiewijziging, wil Batasuna zich intern grondig hervormen. Daartoe richt het over heel Baskenland vergaderingen en raadplegingen in. Wat opvalt, is vooral de demotivatie en het ongeduld bij de jongeren. Een deel van de jongeren die actief zijn binnen de links-nationalistische beweging, en dan vooral binnen Batasuna, zien dat allemaal niet zo zitten. Er is vers bloed nodig. Niet om te laten vloeien, natuurlijk.
Ze zijn niet gemotiveerd om regelmatige vergaderingen te beleggen, te bespreken wat er moet gebeuren en vooral, om een taak op zich te nemen. Bijvoorbeeld om in het lokale partijblad te schrijven, of om met andere mensen in gesprek te gaan.
Wat dat laatste betreft, heeft dat vaak te maken met een gebrek aan historische achtergrond en aan voldoende argumenten om zich te verdedigen. Ze zijn het niet gewoon van in discussie te gaan met andersdenkenden, zelfs amper met mensen van gelijke strekking. Ze nemen geen dossiers ter hand om die eens grondig te bestuderen en om antwoorden te formuleren.
En wat hen nog meer verbaast, is dat Batasuna zich open wil stellen voor dialoog met ondermeer PNV, EA, Aralar en PSOE. De partijleiding heeft het belang ingezien van compromissen en akkoorden met die partijen. Omdat zonder zulke compromissen niets bereikt kan worden. Waarom niet is eenvoudig: Batasuna is geen legale partij en kan zelf geen invloed uitoefenen op de besluitvorming. Dus wil de partij invloed gaan uitoefenen op andere partijen die wel wegen op de besluitvorming.
Onrust
In theorie klinkt het allemaal mooi, maar, en zoals op meetings luidop gevraagd wordt: hoe moeten we (de Basken) dat gaan doen? Is dat allemaal mogelijk? En wat als we er niet in lukken?
De militanten zijn onzeker. Hoewel van hen verwacht wordt dat ze allen in hun eigen dorpen aan het werk gaan, weten ze vaak niet goed hoe te beginnen. Dat is vreemd, net omdat het basisweefsel, namelijk het dorp, hier nog heel sterk is. Wat betekent dat ze hun dorp door en door kennen. Ze weten waar de problemen zich manifesteren en zien dat ook wel in. Maar, er iets aan doen, is een ander paar mouwen. De dorpskringen zijn vaak heel gesloten. Wie niet met iemand is, is er tegen. Zwart-wit, maar van alle kanten.
Natuurlijk spelen de voorbije jaren een grote rol. Al de politieke, maar vooral persoonlijke confrontaties en ervaringen wegen als een zwaar blok op hun schouders. Vandaar ook de nood aan nieuwe mensen en nieuwe ideeën. Heel veel militanten hebben het immers verkorven bij een deel van hun dorpsgenoten. Zowel jongeren als ouderen. Hoe moeten ze nu met die mensen gaan praten? Hoe die mensen ervan overtuigen dat ze willen samenwerken op een constructieve manier?
Bovendien vatten sommige militanten de diepgang van de strategiewijziging niet helemaal. Hoe kan er in gesprek gegaan worden met, bijvoorbeeld, de PNV als Batasuna, op lokaal vlak, tegelijkertijd tegen de PNV ingaat? Hoe kan er aan tafel gezeten worden met gemeenteraadsleden van andere partijen die de zetels van Batasuna ingepikt hebben bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen? Dat ze die frustraties moeten laten voor wat ze zijn, valt heel wat militanten moeilijk.
Nochtans staan de basismilitanten voor een enorm belangrijke keuze: op lokaal vlak doorgaan zoals ze bezig zijn, en beetje bij beetje wegdeemsteren, of, net die grondige strategiewijziging volop overnemen en dus op een rationelere en praktischere manier aan politiek gaan doen om zo, misschien, hier en daar terug meer sympathie te verwerven.
En nu?
Uit voorgaande blijkt zondermeer dat Batasuna met serieuze problemen worstelt. De illegalisering speelt uiteraard een grote rol daarin: er is geen geld om grote activiteiten op poten te zetten. Noch lokaal, noch nationaal. Goed, er zijn wel mensen die in de eigen zak tasten, maar dat kan niet van iedereen verwacht worden.
Erger is de demotivatie en de intellectuele leegte op lokaal vlak bij heel wat jongeren.
Er is zoveel werk aan de winkel dat er in feite eerst een analyse gemaakt zou moeten worden van de lokale frustraties en problemen, vooraleer de lokale afdelingen de strategiewijziging nog maar kunnen overnemen.
Enkele jongeren uitten hun zorgen in deze bewoordingen: “In feite zouden we alles opzij moeten kunnen schuiven, om helemaal opnieuw te beginnen.
Geschreven door: Karel STERCKX
Overgenomen uit “Meervoud”, nr.113-januari 2006.
