San Fermín

Als er al een gebeurtenis is waarop de traditie een grote invloed heeft, dan is dit zeker de processie van San Fermín, een mijlpaal in de burgerlijke-religieuze cultuur die door de inwoners van Pamplona beleefd wordt met momenten van diep sentiment en emotie. Op 7 juli, om 10.00 uur, wordt het beeld van de heilige San Fermín door de straten van de Casco Antiguo (oud stadsgedeelte) gedragen om de hommages van duizenden, in het wit geklede inwoners van Pamplona, in ontvangst te nemen. In de optocht, waarin gejuicht en gezongen (jotas) wordt ter ere van de heilige, stappen mee op: de leden van de Corporación in gala-uniform, reuzen,txistularis (beoefenaars Baskische fluit), gaiteros(doedelzakspelers), clarineros (klarinetspelers), timbaleros (paukenisten), maceros (stafdragers), libreas (livreien), escoltas (escortes),vertegenwoordigers van de peñas de los gremios históricos (gilden) en de Hermandad de la Pasión del Señor (Broederschap van de passie van de Heer).

Joaquín Ilundáin, rechterhand van de toenmalige burgemeester, opperde in 1939 de idee een cohete te lanceren, op dit ogenblik op de Plaza del Castillo, door een functionaris. Twee jaar later, wegens het ongekende succes van de “Chupinazo”, (afvuren vuurpijl), werd de start van de feesten overgebracht naar het Stadhuis (versierd met de vlaggen van Navarra, Spanje, Pamplona en Europa) waar het tot heden gebleven is. Bij het afvuren van de cohete wordt, door het gejuich en geroep, een geluidsnorm bereikt van 133 decibel. De eerste vuurpijl bevat 20 gram explosieven, de overige 30 bevatten 15 gram.

"El encierro" (het over straat naar de arena brengen van stieren voor het gevecht) is de meest bekende act ter wereld van de Sanfermines en daardoor komen massa's vreemdelingen naar Pamplona afgezakt op 6 juli, om ofwel deel te nemen ofwel om de sfeer op te snuiven. De basisgedachte bestaat er in al lopende (in omheinde straten) liefst vόόr de kudde, de stieren te leiden van de 'corrales de Santo Domingo' tot in de Plaza de Toros. In de namiddag wordt dan in de arena een corrida (stierengevecht) gehouden. In totaal lopen zes stieren en twee leidstieren het traject door verscheidene straten van de Casco Viejo (oud stadsgedeelte), en dit over een totale afstand van 895 meters.

Alhoewel dit gedeelte geen deel uitmaakt van het officiële programma is de encierrillo één van de meest intieme momenten die een liefhebber van stieren zich kan voorstellen. Dit voorbereidende werk houdt in dat de kudde verhuisd wordt van de 'corrales del Gas'naar de 'corrales de Santo Domingo' op de vooravond van de corrida. Het traject van een kleine vierhonderd meter wordt afgelegd in amper één minuut. Het geluid van het hoevegetrappel op de asfalt, de koebellen van de leidstieren, het geschreeuw van de herders, laten u een magie ervaren eigen aan de traditie en belicht door de mysterieuze kleuren van een vale maan. Klank- en lichtspel, enig in zijn soort.

Alle dagen wordt dit zelfde ritueel ten tonele gevoerd. Een merkwaardige stoet defileert vanaf het Stadhuis langs de straten van de Casco Viejo tot aan de Plaza de Toros. Het defilé van "Las Mulillas" (de muilezels) begint aan de Plaza de la Casa Consistorial, met als inzet een paar noten van een pasodoble, en eindigt in de paardenpatio van de Plaza de Toros. De stoet wordt geopend door twee opgetuigde ruiters in zwart pak met zwarte mantel, naar aloud gebruik door de "alguacilillos" (functionaris te paard die de sleutel van de stierenstal beheert) uit de XVII^de eeuw. Daarna komen twee groepen van drie mulillas, versierd met belletjes en vlaggetjes in een versierde opstaande boord, en veertien mulilleros, vergezeld door de muziekband La Pamplonesa.

De optocht van de Gigantes (reuzen), kilikis enzaldikos genoemd, flaneert iedere voormiddag door het centrum van de stad om kinderen, zowel als ouderen te animeren met muziek, spektakel en kleur. De dans van de reuzen is een bijzonder aanbevolen moment, een eeuwenoude niet-kerkelijke traditie met diepgewortelde oorsprong. Het eerste optreden dateert uit de XVI^de eeuw.

Op 14 juli grijpt dan een traditionele afscheidsceremonie plaats van "La Comparsa de los Gigantes" (de optocht van de reuzen. Een emotioneel moment waarin kinderen de absolute protagonisten zijn.

De reuzen stellen de koningen en de koninginnen van Afrika, Amerika, Azië en Europa.

El Struendo (of Estruendo) de Iruña (Pamplona) is de dag van vandaag één van die samenkomsten, waar gretig naar wordt uitgekeken. Het gebeuren grijpt plaats in de marge van het officiële programma, en roept iedereen op die een alternatieve nacht wil doorbrengen: een nacht van het geluid, het geraas, het rumoer. Het gebeuren ontstond toen een aantal rasechte pamploneses beslisten om zoveel mogelijk lawaai te maken met alle mogelijke instrumenten: bombos (grote trommen), tambores (trommels), txistus (Baskische fluiten)...Het zijn de authentieke protagonisten geworden van de meest luidruchtige en populaire manifestaties tijden de feesten. Om deel te nemen volstaat het een instrument mee te nemen en, voor middernacht, te verzamelen aan het Casa Marceliano, aan de achterkant van het Stadhuis. Om 23.59 uur, na de uitvoering van "Agur Jaunak" (Leve de Heer), start de nacht van meeste lawaai.

Volgens sommigen is het stierenvechten een barbaars spektakel, volgens anderen een virtuoos spel - weliswaar op leven en dood - waarin moed, intelligentie en vaardigheid vertoond worden. Het stierenvechten is, in die visie, een eerbetoon aan het mens zijn, el 'ser humano'; een eerbetoon ook aan de natuur, haar wildheid en grilligheid, de kracht die bij uitstek in de 'toro bravo' is verenigd. Het is niet voor niets dat deze stier al sinds mensenheugenis in de gebieden rond de Middellandse Zee wordt vereerd. Op onderstaande Nederlandstalige webstek wordt meer aandacht besteed aan deze en andere onderwerpen.

"El Toro de Fuego" is de bijzondere 'encierro' bestemd voor de allerkleinsten. Hier zijn geen omheinde straten nodig om de kinderen te beschermen, geen herders met leidstieren die de kudde door de straten moeten leiden. Het gevaar dat de kinderen hier lopen, is het het gevaar voor of achter een kartonnen stier te hollen. Alle dagen vanaf 10.00 uur 's avonds, en dit gedurende ongeveer een half uur, kunnen de kinderen voor kartonnen stieren lopen door de straten van Pamplona. De kartonnen stieren zijn getooid met: Bengaals vuur en vuurpijlen, en bedreigen zo op die symbolische manier de kinderen die vooroplopen. Het traject kan achteraf gemakkelijk gereconstrueerd worden, want de straten liggen vol resten kruit.