Gorka Martínez

Interview met Gorka Martínez

Gorka Martinez Bilbao was een van de 23 leden van de Mesa Nacional, de Nationale Raad van Herri Batasuna. Hij was verantwoordelijk voor de internationale relaties. Hij was één van de beklaagden in het monsterproces 18/98, maar is intussen overleden.

Wat is de relatie tussen ETA en Herri Batasuna?

'Er bestaat geen relatie tussen ETA en Herri Batasuna. De relatie is dat we allebei deel uitmaken van de Baskische samenleving. ETA streeft een onafhankelijke Baskische socialistische staat na en wij ook. Wij hebben een politiek programma om dit te bereiken, ETA voert een gewapende strijd. Maar Herri Batasuna is niet de spreekbuis van ETA en ik ben geen woordvoerder van de terreurorganisatie.'

Waarom heeft Herri Batasuna als enige politieke partij de moord op wethouder Miguel Angel Blanco niet veroordeeld?

'Veroordelen of rechtvaardigen heeft geen enkele zin. Waar het om gaat is dat we op dit moment niet zelf kunnen beslissen over hoe wij als Basken in een Baskische samenleving willen leven, doordat wij deel uitmaken van de Spaanse staat. Daar heeft het Baskische volk nooit voor gekozen. In 1978 heeft het in een referendum de Spaanse grondwet verworpen. In het Statuut van Gernika is vervolgens de status van Baskenland als autonome provincie geregeld. Dat is toen geaccepteerd omdat het de enige mogelijkheid was om nog iets van onze identiteit te behouden.'

Een meerderheid van de Basken stemt op de gematigd nationalistische PNV, die zich heeft neergelegd bij de status van autonome provincie. Dat betekent toch dat de meerderheid van de Basken dat ook heeft gedaan?

'Nee. Want misschien stemt het electoraat wel op de PNV omdat het een conservatief-liberaale partij is, en niet op ons omdat wij een socialistische partij zijn. Maar begrijp me goed: wij eisen geen onafhankelijkheid. Het enige wat wij vragen is dat de beslissingen die het Baskische volk neemt worden gerespecteerd, en dat wij ons kunnen uitspreken over onze toekomst. Op het moment dat de Spaanse staat erkent dat wij een volk zijn en ons zelf laat beslissen over onze toekomst, houdt de gewapende strijd van ETA automatisch op. Maar als het Baskische volk in een referendum kiest voor een toekomst binnen de juridisch-politieke context van de Spaanse staat, zullen wij en ETA ons daar bij neerleggen.'

Heeft de moord op Miguel Angel Blanco u aangegrepen?

'De dood is altijd tragisch. Maar als de Spaanse regering eerder was begonnen met het overplaatsen van ETA-gevangen naar Baskenland, was dit nooit gebeurd. Dat wil zeggen, als zij zich aan haar eigen grondwet had gehouden, want daarin staat dat gevangenen het recht hebben hun straf zo dicht mogelijk bij hun woonplaats uit te zitten. Maar de Spaanse regering wilde liever een partijgenoot opofferen dan haar eigen grondwet naleven. Al maanden vragen alle nationalistische partijen - die de meerderheid van de Basken vertegenwoordigen - de katholieke kerk, de vakbonden en verschillende vredesorganisaties dat ETA-gevangenen hun straf kunnen uitzitten in Baskenland. Tevergeefs.

Wij zijn ook niet blij met de dood van Blanco, juist omdat wij weten hoe het is om een collega te verliezen. Honderden Basken zijn de afgelopen jaren omgekomen door antiterroristische doodseskaders en door mishandelingen in Spaanse gevangenissen. Ook nu nog worden ETA-gevangenen gemarteld. Lees de rapporten van Amnesty International er maar op na.'

Hebben de massale protesten tegen het geweld van ETA indruk op u gemaakt?

'Ik zal het belang van de enorme manifestaties niet bagatelliseren. En ik heb ook begrip voor het grote aantal mensen dat uiting heeft gegeven aan hun afkeur van de ETA-methoden. Ik begrijp iedereen die het daar niet mee eens is, of het niet met mij eens is. Maar de manifestaties waren allerminst spontaan. Ze waren georganiseerd door de Partido Popular (de regerende conservatieve Volkspartij - jd).

De Spaanse regering heeft haar verantwoordelijkheid voor de moord op Blanco afgewenteld op de Baskische samenleving, met een uitgekiende mediastrategie. Drie dagen lang heeft zij een enkele boodschap eindeloos herhaald: Herri Batasuna is schuldig aan de dood van een onschuldig burger. De Spaanse kranten en tv hebben op zo'n manier verslag gedaan van de gebeurtenissen dat het elk weldenkend mens aan het denken moet zetten over de rol van de media. De massa's die Herri-Batasunaleden wilden lynchen, waren geïndoctrineerd op een wijze die doet denken aan de nazi's. Ik denk dat deze dagen de geschiedenis in zullen gaan als een dieptepunt in de post-franquistische democratie.'

Wat vindt u van de maatregelen die de regering wil nemen tegen Herri Batasuna?

'Dat is niets nieuws. Er gaan al jaren stemmen op om onze partij politiek en sociaal te isoleren. En we worden al sinds onze oprichting in 1983 tegengewerkt. Zo ontvangen wij nooit de financiële steun waar wij als politieke partij recht op hebben. Het enige doel van die maatregelen is om het hele onafhankelijkheidsstreven in Baskenland te criminaliseren. Maar je kunt niet een hele sector van de samenleving - Herri Batasuna heeft zo'n 180.000 sympathisanten - marginaliseren omdat zij andere politieke opvattingen heeft.

Na de dood van Blanco zei de PNV te zullen meewerken aan het politiek isolement van Herri Batasuna. Maar onlangs heeft zij alweer een motie van Herri Batasuna ondersteund die de Spaanse overheid verantwoordelijk stelt voor de dood van Juan Carlos Hernando (een Eta-gevangene die opgehangen werd aangetroffen in zijn cel, waarschijnlijk zelfmoord - jd) en eist dat er een einde komt aan de verspreiding van ETA-gevangenen. Het zal nooit lukken Herri Batasuna te isoleren, dus zal de partij vroeg of laat wel verboden worden. Maar ook dat zal de vrede niet dichterbij brengen. Het Baskisch onafhankelijkheidsstreven verdwijnt niet door degenen die dit streven verwoorden achter tralies te zetten.'

Heeft Herri Batasuna niet zelf bijgedragen aan het feit dat de partij op één lijn wordt gesteld met ETA door tijdens de vorige verkiezingen in haar zendtijd een propagandavideo van de Eta uit te zenden?

'Dat was geen propaganda voor ETA, de beweging deed er een voorstel voor een bestand. Wij vonden het de moeite waard dat de Baskische bevolking hiervan kennis nam. Dat vonden ook de PNV, de katholieke kerk en verschillende vredesbewegingen in Baskenland. De rechtbank eist nu acht jaar tegen mij en mijn collega's wegens collaboratie met ETA, terwijl wij geprobeerd hebben om een dialoog op gang te brengen.'

Was te lezen in“De Groene Amsterdammer” van 20.08.1997.