LAB en ELA

Secretarisgeneraal ELA (2008)

Jose Elorrieta Aurrekoetxea

Secretarisgeneraal LAB (2008)

Rafael Díez Usabiaga

Situatieschets

De reconversie van de industrie, eind 19^de en begin 20^ste eeuw, uitgetekend op de rug van Euskal Herria en ten gunste van de Spaanse belangen, legde nog maar eens het vuur aan de schenen in Ezkerraldea (*).

(*) Ezkerraldea is een onderdeel van de streek Gran Bilbao (Groot Bilbao). De naam in het Euskara is Ibai-Ezkerraldea (Ibai, rivier; Ezker, links; Aldea, streek). Het is dus het gebied, zoals de naam in het Euskara aangeeft, dat ligt aan de linkeroever van de rivier de Nervión. Het is geen officiële naam, maar het gebied werd door de Basken zo genoemd op het einde van 19^de eeuw, ten tijde van industrialisatie. Het omvat de mijnzone en de gemeenten aan de rivier: Barakaldo, Sestao, Portugalete en Santurtzi. Het is een traditionele arbeiderszone met veel fabrieken, mijnen en scheepswerven, hoewel de industrie sinds de reconversie veel aan belang heeft ingeboet.

Daar waar de industrie 100 jaar gelegen het landschap en de boerenbevolking grondig door elkaar schudde, zal 100 jaar later de de-industrialisatie opnieuw de bevolking beroeren. Tienduizenden arbeiders werden in mindere of meerdere mate door de reconversie getroffen. AHV-Altos Hornos de Vizcaya (Hoogovens Bizkaia) die gedurende een eeuw de grootste onderneming in Euskal Herria was en symbool van een industriële macht zou gesloten worden. Vanaf halverwege de jaren 80 had de Spaanse staat een macro-economische recuperatie doorgevoerd die geen enkel gunstig gevolg had op de levensvoorwaarden van de arbeidende klasse. Vanaf 1990 zal de wereldwijde economische recessie een enorme stijging van de werkloosheid teweeg brengen, die voor de totaliteit van Spanje zou oplopen tot 25%, met 3.000.000 werklozen. De machtige en prestigieuze scheepswerven werden gereduceerd tot kleine ondernemingen en fabrieken werden gesloten Die hoge graad van werkloosheid zou vooral jongeren treffen, en de onvoldoende nieuwe werkplaatsen waren van slechte kwaliteit en onzeker.

Eusko Langilleen Alkartasuna

ELA:

Eusko Langilleen Alkartasuna

Solidaridad de Trabajadores Vascos

Ezkerraldea en de aangrenzende mijnzone Mehatzaldea, de linkeroever van Bilbao, is het kloppende hart geweest van de arbeidersstrijd in Euskal Herria. Het was precies op de scheepswerven van Bizkaia waar het eerste Baskische syndicaat ontstond op 23 juli 1911: ELA-Eusko Langilleen Alkartasuna-Solidaridad de Trabajadores Vascos.

1911. Stichting

In de context, hierboven geschetst, promootte de PNV de creatie van een syndicale organisatie. Op 23 juli 1911, een zondag, in de Calle Correo te Bilbao, keurden 178 arbeiders het reglement goed en werd overgegaan tot de stichting van "Solidaridad de Obreros Vascos". Hoewel de inplanting in Bizkaia en Gipuzkoa vrij vlug verliep, duurde het nog bijna 2 decades alvorens Navarra en Araba veroverd werden. In de beginjaren werd veel aandacht besteed aan onderlinge toewijding en hulp. Via diverse wegen (eetzalen voor werklozen, speciale subsidies, medische hulp, schoolse opleiding, coöperatieven…) probeerde men de levensomstandigheden van de arbeiders wat gemakkelijker te maken. Dat neemt niet weg dat zij actief deelnamen in sociale conflicten (in de periode was er nogal wat sociale onrust). Zo werd een lid van ELA, Marcelino Charterina van de werkplaats Ardanaz, neergeschoten door de Guardia Civil. Ook rondom de werkplaatsen van de in 1913 opgerichte nationalistische krant Euskadi was er beroering. Een ernstige crisis was zich aan het voltrekken. Er kwamen meer en meer arbeiders op arbeidsmarkt, maar het levenspeil zakte, terwijl het kapitaal bij wijze van spreken verdubbelde. Er waren stakingen in 1916 en in 1917. Tijdens sociale onderhandelingen in 1921 wilden de werkgevers de lonen verminderen en de arbeidsduur verhogen. De arbeiders radicaliseerden.

1929. 1ste Congres te Eibar

Op 12 en 13 oktober 1929 werd in het frontón Astelena te Eibar het 1^ste congres gehouden, waar een dynamisch eisenpakket werd uitgewerkt, en waar de noodzaak van coördinatie tussen de diverse groeperingen werd benadrukt.

1933. 2de Congres te Vitoria

Op 29 en 30 april en op 1 mei 1933 werd het 2^de congres .samengeroepen te Vitoria. Op dat ogenblik was ELA al een volgroeide vakbond met veel activiteiten (coöperatieven, mutualiteiten…). Zij integreerden zich in de Confederación de la Organización de Empleados, en dit bracht tevens een naamsverandering mee: "Solidaridad de Obreros Vascos" werd: "Solidaridad de Trabajadores Vascos" (STV).

1936. Fascistische opstand en burgeroorlog

Terwijl ELA, in een hoogconjunctuur van ledenaantal (50.000) en organisatorische coördinatie, in Iruñea-Pamplona een 3^de Congres wilde houden, brak de opstand uit tegen de wettelijke en democratische republiek. De mobilisatie ter verdediging van de democratie en tegen de fascisten van Franco, greep onmiddellijk plaats. Binnenin het Baskische leger werd een eigen korps opgesteld, het Batallón San Andrés, samengesteld uit bevelvoerders en soldaten afkomstig uit de vakbond. Velen stierven aan het front of werden gefusilleerd, de rest werd opgesloten, verbannen of moest onderduiken. Tijdens de 40 jaar durende dictatuur probeerden zij die in Euskadi verbleven, de syndicale structuren te herstellen en het verzet tegen Franco te organiseren; zij die verbannen waren, verdedigden de belangen van het Baskische volk en ijverden voor de internationale erkenning van het Baskische syndicalisme.

1976. 3de Congres. De renaissance van ELA

ELA hield een 3de Congres in 1976, bestaande uit twee delen. Het eerste deel, waar de werkzaamheden en het debat gebeurden, had plaats te Zornotza en het tweede deel, de publieke voorstelling, in Eibar. Dit congres keurde de nieuwe principes en statuten van het syndicaat goed: nationalistisch syndicaat van de arbeiders, onafhankelijkheid ten aanzien van politieke partijen, open voor alle arbeiders in Euskal Heria, economische onafhankelijkheid (financiering via bijdragen), onverenigbaarheid van functies, confederaal karakter, een kas om het verzet te spijzen, internationale solidariteit. Alfonso Etxeberria die de leiding had toen de vakbond uit de clandestiniteit stapte, wordt de nieuwe secretaris-generaal.

1977. Legalisatie

Op 2 mei 1977 wordt ELA, samen met nog andere syndicale organisaties, legaal verklaard. Als in oktober 1977 de “Pactos de la Moncloa” worden ondertekend, ziet ELA duidelijke antisociale affecten in het verdrag en bestrijd de negatieve punten met verve.

1979. 4de Congres

Tijdens het 4de Congres gaan de debatten vooral over: de plaats van de organisatie, de ontwikkeling en de coördinatie van de verschillende professionele en inter-professionele structuren en de aandacht voor een opkomende sector, de openbare diensten. ELA spreekt tijdens dit congres ook de steun uit voor het “Estatuto de Autonomía”, hoewel het gebrek aan arbeidersmaterie en de beperkingen van de aspiraties van het Baskische volk, aangeklaagd worden. Het jaar daarop behaalt ELA tijdens de syndicale verkiezingen de meeste stemmen, en heeft tot op vandaag die eerste plaats behouden.

1982. 5de Congres

Op 28 januari 1982 overlijdt een historische figuur, Manu Robles-Arangiz, president van ELA vanaf 1933. In datzelfde jaar wordt ook het 5^de Congres gehouden met als hoofdbrok, naast de organisatorische thema’s, bijzonder veel aandacht voor de actuele syndicale toestand ten aanzien van de economische crisis. Ook de publieke sector, in volle opmars, wordt aan een diepgaand debat onderworpen met betrekking tot institutionalisering en normalisering.

In 1984-1985 bereikt de crisis een hoogtepunt met een reconversie die op een barbaarse manier op de kap van de arbeiders wordt doorgevoerd, maar de zakken van de oligarchie blijven vullen. Het conflict op de scheepswerven “Euskalduna” is emblematisch. De voorstellen van de Baskische regering om uit het sociale probleem te geraken, zijn voor ELA onvoldoende. Als in 1985 dan nog eens de pensioenen worden hervormd, in zwaar antisociale zin, is voor ELA de maat vol, en zij roepen een staking uit.

1986. 6de Congres

Op het 6^de Congres werd de 75 verjaardag gevierd van ELA. De bijeenkomst vond plaats te Bilbao op 11 en12 april 1986. Er was een belangrijke vertegenwoordiging van het internationale syndicalisme aanwezig, en de thema’s die besproken werden, handelden over sociale en arbeidsvoorwaarden in Euskadi en de beperkingen die ELA ondervond om die voorwaarden te verbeteren.

1988. Aflossing van de wacht

Op 21 de november 1988 kondigde het Nationale Comité van ELA de vervanging van de secretaris-generaal aan. José Elorrieta kwam in de plaats van Alfonso, die jarenlang in de clandestiniteit en erbuiten de organisatie had weten uit te bouwen en te consolideren. De reden die opgegeven werd, was gebaseerd op de algemene overtuiging van de kaders die meer dynamisme, meer collegialiteit, meer openheid, meer invloed in het sociale leven wilden, omdat dit de grootste vakbond van Euskadi toekwam.

Op 14 december 1988 brak er in heel Spanje een algemene staking uit naar aanleiding van het "Plan de Empleo Juvenil", voorbereid door de regering van de PSOE. Het plan wilde noch min noch meer, 4.400 jongeren dan 25 jaar uit de werkloosheidsuitkering stoten.

1990. 7de Congres

Het Congres werkte de thema’s van transparantie, openheid en debat uit. De nationale verantwoordelijkheid werd herdacht: meer verantwoordelijkheid in de maatschappij, de organisatie dynamiseren. Deze doordachte reflectie plaatse ELA voor een concreet en oud objectief: het opeisen van een “Marco Vasco de Relaciones Laborales”, bevoegdheid voor Baskenland betreffende arbeidsrelaties.

Fundazioa `Manu Robles-Arangiz Institutua´

In 1990 werd het Fundazioa “Manu Robles-Arangiz Institutua” opgericht. Een instituut, met de naam van de eerste voorzitter, belast met de ontwikkeling van opleidingsprogramma’s om de syndicalisten van ELA te vormen. Een tweede taak bestond er in een studiedienst op te zetten rondom syndicalisme en de verspreiding van de syndicale cultuur te verzorgen.

1993. 8ste Congres

Op dit congres werd de idee van ELA, als syndicale organisatie en uniek project, onderstreept en uitgediept. Zij klaagden nog eens het blokkeren van het Autonomiestatuut van 1979 aan, verwierpen de gewapende strijd van ETA als een vergissing en ondoeltreffend bovendien. Zij eisten de incorporatie van het sociale in het nationale project. De onverenigbaarheid, met functies in leidinggevende organen in groeperingen of politieke partijen of openbare mandaten, werd uitgebreid voor leden van de Nationale Raad, Het Nationale Comité en de uitvoerende organen van de vakvond.

In dat zelfde jaar 1993 werd een akkoord gesloten tussen ELA, CC.OO. en LAB over de re-industrialisering en de werkverschaffing. Dit leidde tot een proces van overeenkomst tussen ELA en LAB (na dit artikel over ELA, volgt een artikel over LAB). Op 19 januari 1994 vond in Gasteiz het eerste gezamenlijke optreden plaats, met 4.000 syndicale afgevaardigden van ELA en LAB om de algemene staking van 27 januari 1994 voor te bereiden. Een maand later organiseerden zij samen een manifestatie te Bilbao, met een historisch hoog aantal manifestanten. Het was een overweldigende steun voor het “Marco Vasco de Relaciones Laborales” (bevoegdheid voor Baskenland betreffende arbeidsrelaties).

1995. Gezamenlijk manifest

Op de vooravond van de Aberri Eguna van 1995 wordt een gezamenlijk manifest bekend gemaakt waarin staat dat, hoewel er nog meningsverschillen zijn over de houding die moet worden aangenomen ten aanzien van de gewapende strijd, er voldoende mogelijkheden en goede wil aanwezig zijn voor samenwerking en reflectie.

Communiqué van het Nationaal Comité - 11 maart 1996

Na de dodelijke aanslag op de Ertzaina, Montxo Doral, aangesloten bij ELA, klaagt het Comité Nacional van ELA aan dat ETA een factor is van zwakte, verdeeldheid en ontmoediging, maar dat het ene deel van de Baskische maatschappij de ogen niet mag sluiten voor het leed (repressie, arrestaties…) van het andere deel. De spanning die een gevolg was van de gebeurtenis bracht de verstandhouding tussen ELA en LAB in gevaar, in zoverre dat het bijzonder moeilijk werd om verder te stappen in een samenwerking en dit ook te consolideren. Toch verklaarde ELA zich ook akkoord, net als LAB, met de associatie “Senideak”, associatie van familieleden van politieke gevangene, met de eis de rechten van de politieke gevangenen te respecteren en een einde te maken aan de tactiek van verspreiding.

9de Congres

In Bilbao werd de laatste week van juni 1997 het 9^de Congres bijeengeroepen onder het motto: “Andere gemeenschap! Andere waarden!” Dit moest de wil van ELA tot uitdrukking brengen om meer evenwichtige en solidaire maatschappij op te bouwen. De neoliberale globalisatie werd het nieuwe belangrijke referentiepunt op de syndicale agenda, dat ELA er toe zou leiden aanwezig te zijn op alle protestmanifestaties in de toekomst. Na 18 jaar “Estatuto de Autonomía”, organiseert ELA een syndicale actie te Gernika waarbij het een overlijdensakte voor dat statuut opstelt: “Een statuut zonder bevoegdheden is oplichterij”, en zij herhalen de veroordeling van het geweld door ETA, maar van 27 tot 30 november 1997 nemen zij deel aan een hongerstaking ten gunste van de rechten van politieke gevangenen.

Na harde onderhandelingen wordt in 1999 een werkgelegenheidsakkoord afgesloten: “Acuerdo Vasco sobre el Empleo”. Het voorstel ingediend door ELA en LAB vertaalt zich in 4 deelakkoorden: arbeidsduurvermindering, controle op overuren, vernieuwing of vervanging van personeel en ondernemingen voor tijdelijke werkkrachten en diensten. Dit voorstel werd voorafgegaan door de 1-meiviering waarop een werkweek van 35 uur geëist werd en een sociaal loon. Het was de voorbode van de algemene staking van 21 mei 1999.

10de Congres

Op 1 en 2 december 2000 wordt in Bilbao het 10^de Congres samengeroepen, onder het motto: “Vamos a hacernos respetar” (wij zullen zorgen dat ze ons respecteren). Zij wijzen ook op de culturele genocide door de regering van Navarra ten aanzien van de “lingua navarrorum”, het Euskara.

In 2001, tussen januari en juni, verliezen 70 personen het leven bij arbeidsongevallen, 412 worden zwaar gewond en het totale aantal ongevallen loopt op tot 39.039. ELA klaagt aan dat het voldoende is een wet uit te vaardigen als ze na 6 jaar nog steeds niet wordt toegepast door de ondernemingen en de administratie.

Als 2 dodelijke slachtoffers, afkomstig uit Soraluze, te betreuren vallen als gevolg van de spreiding van de gevangenen bij een gevangenenbezoek, organiseert ELA een manifestatie die oproept tot menselijkheid en gerechtigheid.

Sluiting van Egunkaria

In 2003 drukt het syndicaat zijn verontwaardiging uit over de sluiting van de krant “Egunkaria”, omdat het een aanslag is op de vrijheid van mening.

11de Congres

Het 11^de Congres gaat door op 26 en 27 november 2004 in het Palacio Euskalduna te Bilbao. ELA klaagt de neoliberale politiek aan in de Baskische instituten: privatiseringen, onderaannemingen, discriminatie. Zij verwijten de regering zich meer te nestelen in de wetten van de vrije markt, dan in de wetten van de behoeften van de arbeiders. Zij spreken zich in 2005 ook uit tegen de Europese Grondwet en verspreiden een document met een analyse van de politieke conjunctuur, waarin zij oproepen voor een democratische confrontatie om de soevereiniteit te bereiken.

Het jaar 2007

ELA begint in 2007 een campagne tegen de TAV-Tren de Alta Velocidad (hoge snelheidstrein), omdat ze de actuele noden niet dekt. Zij pleiten voor een trein die de verwachtingen van het volk inlossen. Zij klagen ook de machinaties van de Spaanse staat aan in gerechtelijke kringen (pact PSOE-PP tegen de nationalisten) na de uitspraak van het monsterproces 18/98 (uitgebreide info in de rubriek: Politieke processen 5), de schending van de fundamentele rechten en de schending van de garanties op een eerlijk proces.

Langile Abertzaleen Batzordeak

L.A.B

Langile Abertzaleen Batzordeak

Asociación de Trabajadores Patriotas

Ontstaan

Gedurende de jaren 70 was het verzet tegen Franco zienderogen toegenomen, en de arbeidersbeweging begon zich te organiseren, en zal een bepalende rol spelen in de confrontatie tegen de dictatuur.

In deze context ontstaat LAB-Langile Abertzaleen Batzordeak (Associatie van de Patriottische Arbeiders) in de herfst van 1974, als een massabeweging, nog geen syndicaat) voor de nationale bevrijding, waarbij aan de Baskische nationalistische (Abertzale) arbeiders de ruimte gegeven werd om zich te organiseren en strijd te voeren. De beweging kreeg gestalte onder het initiatief van militanten van ETA, die overgestapt waren naar het “Frente Obrero”, het arbeidersfront. In 1977 besliste de Asamblea Nacional (nationaal bestuur) van LAB om de massabeweging om te vormen tot een vakbond.

De bedoeling was binnen te dringen in het Baskische arbeidermilieu om het gewicht van de Spaanse vakbonden CC.OO en UGT te compenseren en op die manier meer invloed te kunnen uitoefenen. De kans lag voor het grijpen, want het nationalistische syndicaat ELA-STV was afgescheurd uit de Spaanse structuren, zijnde de CCOO-Confederación Sindical de Comisiones Obreras en de UGT-Union General de Trabajadores, en had ook af te rekenen met interne strubbelingen. Het belang van een abertzalevakbond kon niet meer geloochend worden.

1ste Assemblee

Op 17 oktober 1976 had de eerste assemblee plaats in Ormaiztegi, waarbij 300 afgevaardigden uit de 4 provincies van Hegoalde aanwezig waren. LAB behield de definitie van massaorganisatie, zonder de klassieke benaming syndicaat in de mond te nemen, omdat hun eerste beweegreden de verdediging van een algemene arbeidersbeweging was en het openstaan voor alle ideologische aspecten. De eerste opdracht was de vorming van de militanten, de technische hulp inroepen van gelijkgezinde advocaten en de weigering te onderhandelen met het patronaat, als organisatie, dit in functie van de door de beweging aangenomen prioriteit.

Het project moest de solidariteit (links en Abertzale) hoog in het vaandel dragen. Het moest een beweging worden die wordtel zou schieten in de maatschappij, geëngageerd met die sectoren die het meest te lijden hadden van de economische toestand, werkend voor de verdediging van de rechten van de vrouw en van de jongeren, tegen de onzekerheid en de sociale uitsluiting, tegen de discriminatie op basis van geslacht, ras of seksuele geaardheid en ter verdediging van de ecologie. Het moest een solidair project worden op basis van pluriformiteit. Het moest een nationalistisch project worden op basis van recht op soevereiniteit, recht op zelfbeschikking waarover vrij zou kunnen worden beslist, in solidariteit met andere volkeren en geruggensteund door een sociale gerechtigheid.

2de Assemblee

De tweede assemblee startte vanaf 23 januari 1977, die na veel omwegen en discussies uitmondde op het akkoord dat de beweging zich zou omvormen tot vakbond. Op 24 juli 1977, kreeg de vakbond een legaal statuut, maar zij behielden de geest en het karakter van wat afgesproken was in de 1^ste Assemblee.

Begin 1978 nam LAB, als syndicaat, deel aan de verkiezingscommissies, en solliciteerde naar de gunst van de arbeiders, met een gezamenlijke boodschap om op “strijders” te stemmen, niet op drieletterwoorden of op gesloten lijsten. LAB telde toen al 25.000 leden en vertegenwoordigde 15% van de syndicale klasse. Na een dipje in de jaren 1978-1980 (na het 1^ste Congres), waarbij meningsverschillen tot uiting kwamen tussen aanhangers van K.A.S. en EIA, kon in 1992 terug aan de opmars gedacht worden.

Met beide handen werd de kans gegrepen om een socio-politieke en nationalistische vakbond uit te bouwen. Sinds hun geboorte bestond de strategie er in om syndicale veranderingen te verenigen met nationale bevrijding. Sinds hun geboorte hebben ze gestreden tegen sociale uitsluiting en gelijktijdig hebben ze, op een permanente manier, hun engagement aangetoond ten gunste van de nationale constructie: Euskal Herria, door een hoofdrol van de arbeidersklasse op te eisen in dat proces. Hoewel de organisatie de eerste twintig jaar beperkt bleef tot het territorium van Hegoalde (Spaans-Baskenland), slaagden ze er in vanaf het jaar 2000 voet aan grond te krijgen in Iparralde (Frans-Baskenland). In Ipar Euskal Herria of Iparralde haalde LAB in 2002, bij hun eerste deelname aan de sociale verkiezingen 8,9%. LAB is nog altijd de eerste en enige vakbond die aan beide zijden van de Muga (grens) vertegenwoordigd is, wat hun nationaal karakter nog meer in de verf zet.

1ste Congres

Van 25 tot 28 mei 1978 werd het 1^ste Congres van LAB gehouden, die zal eindigen in een scheuring tussen diegenen die bleven vasthouden aan de continuïteit in KAS, en diegenen die de politieke lijn wilden volgen van de politieke partij, EIA-Euskal Iraultzarako Alderdia (Revolutionaire Baskische Partij) die uit de 7^de Assemblee van ETA ontstond (uitgebreide info in de rubriek: "Historiek ETA 3) .

2de Congres

Op 11 mei 1980, na intense debatten over de toekomst van de vakbond, werd het 2^de Congres bijeengeroepen. Hierin werd besloten terug te keren naar KAS, na het definitieve verdwijnen van de lijn EIA die de syndicale strategie verdedigde binnen CC.OO, Comisiones Obreras.

Na het overstappen van de lijn EIA, bevestigde LAB de houding van “la lucha frontal con los planes de enemigo”, de frontale strijd tegen de plannen van de vijand.

De volgende jaren begon LAB aan een indrukwekkende organisatorische opmars die hen tot nooit gekende hoogten zou brengen qua ledenaantal. Intern was de vakbond bijzonder goed versterkt. Er werden groepen opgericht die de sectorale diversiteit moesten opvangen. Dat alles had veel te maken met de herstructurering van KAS en de eigen autonomie van de vakbond. Vrucht van die noeste arbeid was de samenwerking met ELA, de grootste vakbond in Hegoalde, die uitmondde in gezamenlijke verdediging en gezamenlijke acties ten behoeve van de arbeidsrelaties. Op 27 mei 1992 riepen zij samen een algemene staking uit tegen de economische politiek van de PSOE. Bij de sociale verkiezingen van 1995 overschreed LAB voor de eerste maal de drempel van 15%, die hen toeliet, aan te sluiten bij de “Consejo Vasco de Relaciones Laborales” (*)

(*) De “Consejo Vasco de Relaciones Laborales” is een publiek instituut van de CAV- Comunidad Autónoma del País Vasco (Baskische Autonome Gemeenschap), opgericht als permanent overlegorgaan tussen de syndicale confederaties en de ondernemers, en als raadgevend orgaan ten behoeve van regering en parlement.

Op de Aberri Eguna van 1995 riepen beide vakbonden, in een historisch communiqué, op om het Spaans-Baskisch conflict op te lossen via een genegotieerde oplossing.

Evolutie

Sinds de oprichting is LAB blijven groeien:

1980 4,58%

1982 5,74%

1986 10,62%

1990 12,60%

1994 14,45%

2002 15,11%