Getuigenissen

Getuigenissen van foltering

Inleiding

Folteren is een zeer ernstige geestelijke of lichamelijke handeling waarbij het slachtoffer gedurende langere tijd is overgeleverd aan de wil van de folteraar. Het uitvoeren van foltering is dus een bewuste keuze van de folteraar. Door internationale organisaties als Amnesty International wordt op die landen waar het voorkomt, druk uitgeoefend om die praktijken te stoppen. Verder geeft Amnesty er ruchtbaarheid aan, het wordt openbaar gemaakt en veroordeeld. Ook de Spaanse regering krijgt meer dan het lief is van dat folterlaken een broek. Volgens het VN-verdrag is marteling: 'Iedere handeling waardoor opzettelijk hevige pijn of hevig leed, lichamelijk of geestelijk, wordt toegebracht met als doel het verkrijgen van inlichtingen, bestraffing, intimidatie of dwang, wanneer zulke pijn wordt toegebracht door of met instemming van de overheid.'

Spijts de ontelbare klachten van internationale organisaties zoals het “Europees Comité ter Preventie van Foltering en Onmenselijke Behandeling", de “UNO-organisatie tegen Foltering”, “Amnesty International”, de “Speciaal Verslaggevers betreffende Foltering bij de Verenigde Naties”, en noem maar op, blijven de opeenvolgende Spaanse regeringen de praktijken ontkennen. Zij halen daarvoor ook nog eens het argument aan dat er praktisch geen veroordelingen te noteren vallen omwille van foltering. Als de daders niet voor de rechtbank gesleept worden, of als de klachten van foltering genegeerd worden, is het nogal wiedes dat er bijna geen veroordelingen worden uitgesproken.

Europees Verdrag ter voorkoming van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing

De Spaanse regering stelt zich ook de vraag of het volgens hen vermeende systematische gebruik van foltering in Spanje niet opgeblazen wordt door Baskische nationalisten. Ik vrees van niet. Niet alleen de Guardia Civil, die absoluut het initiatief neemt, maar ook de Ertzaintza en de Mossos d’Esquadra (Catalonië) bezondigen zich met overtuiging aan deze praktijken.

Het is trouwens ook bijzonder moeilijk om een klacht tegen foltering in te dienen. Het juridische proces is een lijdensweg van obstakels: de onmogelijkheid om de folteraars te identificeren, het gebrek aan onafhankelijk onderzoek, de tegenwerking van de betrokken politiediensten, de angst voor represailles, de steeds terugkerende vertragingsmanoeuvres als er toch eens een proces op stapel wordt gezet, een karrenvracht belemmeringen die verhinderen dat het merendeel van de klachten ooit behandeld zullen worden. En als er alsnog een proces gevoerd wordt en een veroordeling wordt uitgesproken, dan zijn die regeringen er als de kippen bij om de veroordeelden hun straf kwijt te schelden, zeker als het slachtoffer een Baskische politieke gevangene is. In veel gevallen krijgen die begenadigde daders ook nog eens promotie.

Tot voor kort kon Spanje dus nog de schijn hoog kunnen houden. “Hier wordt niet gefolterd!”, maar het kan verkeren. Op 28 september 2010 werd Spanje voor de eerste maal veroordeeld door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg tot het betalen van 23.000 Euro schadeloosstelling aan Mikel San Argimiro Isasa omdat zij zijn klacht wegens foltering niet werd onderzocht. Het vonnis stipuleert dat Spanje artikel 3 (Verbod tot foltering) van de Europese Conventie voor de Rechten van de mens heeft geschonden. Het heeft lang geduurd voor Europa doorhad wat er in dat democratische (?) land aan de hand was. Een pluspunt voor Europa dus, maar verontrustend is dat de ophef (die gemaakt werd bij de af te keuren praktijken in de Abu Graib-gevangenis en in Guantanamo) nu uitblijft. Twee democratische (?) maten, twee democratische (?) gewichten!

De gegevens, de koude cijfers, zijn huiveringwekkend: tussen 1977 en 2002 hebben meer dan 5.300 Baskische burgers klacht ingediend wegens foltering in een politiecommissariaat of in een kazerne van de Guardia Civil. Nemen wij het cijfer in acht vanaf het begin van de aanklachten tot nu (oktober 2010) dan noteren wij 7.000 slachtoffers, met dien verstande dat bij iedere nieuwe arrestatie de teller ongenadig verder tikt. Onder die slachtoffers zijn er ook doden gevallen als gevolg van het folteren. Denken we maar aan Joxe Arregi, Esteban Muruetagoiena, Mikel Zabalza, Gurutze Iantzi en Xabier Kalparsoro.

Foltering is niet alleen een illegale en wrede methode om informatie te verkrijgen, het is ook een factor van intimidatie en demonstratie van de kracht en de willekeur van een Staat. Kortom, het is een instrument van overheersing en heerschappij.

In Spanje wordt wel degelijk systematisch gefolterd. Getuige daarvan zijn de meer dan 500 geregistreerde getuigenissen die TAT-Grupo Contra la Tortura de Euskal Herria (Groep tegen Foltering in Euskal Herria) heeft verzameld tussen 1994 en 2002. We zullen, verderop, een drietal getuigen per jaar aan het woord laten. Getuigen die lukraak gekozen werden. Ook voor mij zijn het onbekende namen.

Als we weten dat er ongeveer 300 aanslagen (ETA, Kale Borroka...) nog altijd niet zijn opgehelderd, kennen we meteen de verklaring waarom Spanje die onmenselijke praktijken laat voortduren. Bij iedere arrestant wordt op een brutale manier een bekentenis uit de mond geslagen, en wie maalt er om als het om een zelfbeschuldiging gaat: het cijfer 300 moet omlaag.

De meest gebruikte vormen van marteling zijn het toebrengen van verwondingen, verkrachting, vernedering en bedreiging.

Manieren van lichamelijke foltering

• • Slagen met de blote hand, met de vuist, met objecten als opgerolde kranten, met telefoonboeken, met zwepen en riemen;

  • Fysieke uitputting als verplichting om urenlang, zelfs dagenlang rechtop te blijven staan of om onnatuurlijke houdingen aan te nemen of uitputtende oefeningen te laten doen;

  • “La Bolsa” of een persoon gedurende een bepaalde periode een plastiek zak over het hoofd te trekken tot verstikking nabij is (met als gevolg ongecontroleerde ontlasting of urineren);

  • “La Bañera” of onderdompeling in een bad water (soms vervuild) tot het bewustzijn verloren wordt;

  • Toepassing van elektrische ladingen op diverse nat gemaakte delen van het lichaam (oren, genitaliën, in de flanken, polsen, voetzolen, borsten...);

  • Verbod op zicht door het hoofd constant gebogen te houden of de ogen te laten sluiten, of door een kap over het hoofd;

  • Bedreigingen allerhande, vernederingen en geschreeuw;

  • Seksuele agressie, zowel bij mannen als vrouwen. Blijkbaar bestaat er een onuitputtelijk draaiboek aan mogelijkheden. Ik ga hier niet verder op in, wegens te afschuwelijk;

  • De goede en de slechte ondervrager met desoriëntatie tot gevolg;

  • Constante verhoren met gebrek aan rust of slaap;

  • Verplichting tot het beluisteren van angstkreten afkomstig van andere gevangenen of van familieleden, al dan niet gesimuleerd.

Manieren van geestelijke foltering

• • Iemand een lange tijd laten luisteren naar een naar geluid, of iemand onder een lekkende kraan of iets dergelijks leggen. Als iemand te lang hieronder ligt, kan dit tot krankzinnigheid leiden;

  • Bedreiging van het slachtoffer en van familieleden en andere dierbaren;

  • (Publieke) vernedering;

  • Onthouding van slaap;

  • Iemand in een fel verlichte en felgekleurde kamer opsluiten;

  • Iemand dwingen toe te kijken bij de marteling, seksueel misbruik of zelfs executie van andere slachtoffers;

  • Iemand dwingen om aan martelingen van anderen mee te doen;

  • Gesimuleerde executie (mock execution). Het slachtoffer wordt wijs gemaakt dat hij zal worden geëxecuteerd, bij voorkeur door de hieraan voorafgaande processen te simuleren;

  • Het slachtoffer dwingen iets te doen dat tegen zijn of haar geloof ingaat.

Betrouwbaarheid van bekentenissen

Bij de door martelingen of agressieve verhoortechnieken afgedwongen bekentenissen, bestaat de kans dat mensen dingen toegeven of onthullen die in werkelijkheid niet gebeurd zijn. Omdat het ethisch niet toelaatbaar is de effectiviteit van foltertechnieken of agressief verhoor experimenteel te onderzoeken, ontbreekt hiervoor voldoende wetenschappelijke bewijs.

De getuigenissen die in deze rubriek aan bod zullen komen, zijn afkomstig van TAT-Grupo Contra la Tortura de Euskal Herria (Groep tegen Foltering in Euskal Herria), die na jaren werken het statuut kreeg van NGO in 1992. Het voornaamste objectief van TAT is de uitroeiing van folterpraktijken, mishandelingen, wrede straffen of inhumane en vernederende behandelingen, door het Baskische volk deze wrede realiteit voor ogen te houden. De groep verbindt zich er ook toe juridische, medische en psychologische assistentie te verlenen aan Baskische burgers die in de loop van de jaren slachtoffer waren van foltering.

Dit is het voornaamste werkgebied van TAT:

• • Verzamelen en systematisering van getuigenissen over foltering, kenbaar gemaakt door Baskische burgers die er slachtoffer van werden (TAT heeft al meer dan 500 getuigenissen geregistreerd);

  • Publicatie van de getuigenissen altijd met voorafgaandelijk goedkeuring van het slachtoffer;

  • Juridische, psychologische of medische assistentie verlenen aan de slachtoffers als zij dit wensen;

  • Permanente aanklacht tegen foltering, zowel in de juridische als in de institutionele omgeving, alsmede in de publieke omgeving door middel van publicaties in de communicatiemedia;

  • Vaststelling en aanklacht van foltering bij internationale organisaties;

  • Alternatieve voorstellen doen ten einde de uitroeiing van foltering te bekomen.

TAT is zich bewust van het belang en van de verantwoordelijkheid van hun opdracht. Een maatschappij die het bestaan van folterpraktijken toelaat, verbergt of evident vindt, is een maatschappij die ziek is. Jammer genoeg proberen de direct verantwoordelijken van uit de machtscentra deze praktijk die de gemeenschap verziekt, te verbergen en stil te houden, door middel van wettelijke en juridische mechanismen en met de hulp van de communicatiemedia die onder hun controle staan.

Door middel van deze artikelenreeks over getuigenissen willen wij die stilte doorbreken. De getuigenissen werden voor het eerst geregistreerd in 1994, het jaar waar we dan ook mee beginnen. We zullen lukraak 1 getuigenis per jaar als voorbeeld aanhalen. Wij stoppen in 2002 met de laatst geregistreerde getuigenissen. Dat betekent niet dat deze verwerpelijke praktijken dan ten einde waren, integendeel.

Voor we aan die getuigenissen beginnen, eerst nog een voorsmaakje.

Amparo Arangoa Satrústegui

Amparo Arangoa Satrústegui was militante van de Organización Revolucionaria de Trabajadores (O.R.T.), syndicalist en werkzaam in het onderwijs te Navarra, en ze is geboren in Leitza en 1951.

Op 21 maart 1976 werd ze door de Guardia Civil gearresteerd, overgebracht naar een kleine kazerne in Leitza en later naar Tolosa.

De foto van haar zwaar toegetakelde lichaam werd in een kamer van het Hospital de la Virgen del Camino te Pamplona opgehangen, en gepubliceerd in het weekblad "Zeruko Argia". De weerslag hiervan was overweldigend, zowel nationaal als internationaal.

De vermoedelijke daders waren o.a. Guardia Civil Antonio Tejero, het haantje-de-voorste bij de staatsgreep van 23 februari 1981 en de chef van de Guardia Civil-kazerne te Tolosa, kapitein Muñecas.

Amparo Arangoa Satrústegui verliet Leitza en vestigde zich uiteindelijk in Txurdinaga (Bilbao). Zij overleed op 13 december 1991 te Bilbao.

Bron: Archivo AUÑAMENDI - www.euskomedia.org/aunamendi/143196

Getuigenis 1994 - Getuigenis 1995 - Getuigenis 1996 - Getuigenis 1997

Getuigenis 1998 - Getuigenis 2000 - Getuigenis 2001 - Getuigenis 2002

>>>>>>>>