b. Trần Xuân An - Lặng lẽ ở phố - Tệp 2

TRẦN XUÂN AN

lặng lẽ ở phố

thơ

( phần 2 )

NHÀ XUẤT BẢN trẻ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

1995

Xem

http://tranxuanantthitap4.blogspot.com/

NHỮNG MÙA HÈ QUÊ XA 

tóc mây xoã mượt vai đầy

tôi từ rừng khổ về say láng giềng

chái lều thủng đạn tường nghiêng

nhìn qua đường đất nắng xiên rây vàng

và đem sao mọc truông làng

mái trời tia biếc chiếu tràn dáng trinh

gió hè tre hóp gầy mình

em tươi mát với nét xinh thon tròn

cát mềm sương khói bãi cồn

bạch đàn rủ lá lả hồn dịu hương

nghe ngai ngái ngợp yêu thương

thắt tim: tay trắng, rụng buông, bao lần…

THẤT LẠC

tìm em tôi biết tìm đâu

tôi mất tôi, suýt nhoà nhàu chính tôi

đàn môi trở lạnh miền xuôi

tôi tìm ai giữa chợ người xa xưa?

mảnh tình Kinh Bắc, hạt mưa

thành ngấn lệ hay giọt thừa rượu cay?

khô ngực phấn bán chân tay

một cuộn lá có đổi thay một đời? (*)

phương nam rục mỏi bước tôi

thủ đô, xiêu xế em trôi cửa nào?   

thương nhau từ khúc đồng dao

khóc lời tiễn dặn chiêm bao đâu ngờ

sang quyền mua gặp nhà thơ

đừng vày xé tiếng đàn ngơ ngẩn buồn!

đánh rơi tên họ lạc nguồn

hồn ca dao giạt gió suông vật vờ…

em cam quờ quạng bơ thờ

em mất em, biết bao giờ gặp nhau!

trái tim nỡ ném vực sâu?

lẻ loi tôi hát đôi câu với đời

mặt dầu nếp lạ hằn rồi

tôi tìm em, tôi tìm tôi, một mình…

Cước chú của bài Thất lạc:

(*) Một chi tiết trong trường ca Tiễn dặn người yêu (Xóng chụ xon xao) của nhân tộc Thái (Việt Nam).

                                        (Chú thích ngày 15. 03. 2005)

XUÝ VÂN BÊN SÔNG

nụ hôn cháy nồng thở gấp –

cồn cào quặn xé trầm sâu

tiếng cúc trong vầng ngực bật –     

vết thương bỏng nhức xuyên thâu

vuốt lại nếp mặt nát nhầu

tủi nhục sao bồi cây trái?!

tóc xoà bóng nghiêng man dại

một mình tím sẫm cúi đầu

đỏ nhoà sương sớm hương ngâu

giọt lệ rưng rưng sám hối

tia nắng trái tim mù tối

vạn năm ánh sáng soi nhau

khát tình trót ngã tình đau

vữa tơi mảnh hồn tội lỗi

sóng dâng sóng cũng đục ngầu

phải sống, nhưng rụng về đâu?

đứt ruột thất thểu qua cầu

qụy xuống mùa xanh bầm dập

chẳng mất cả niềm mất mát!?

còn, như nỗi héo cọng rau?...

KẾT TINH

người con gái ấy nhức nhối nỗi đau trầm uất

mưa xối xả suốt tháng năm thầm lặng

trái tim từng héo úa nhũn mềm

đã bám đầy gỉ sắt

tê lịm thỏi nam châm tím bẫm

cắn chặt môi lầm lũi trong cõi đời

không khóc được nữa không khóc được nữa

sao con người chập chùng mục nát chất người

gỉ sắt lạnh và tanh tham vọng

mặc lương tâm ứa máu!

bong lở cả những nghị lực vượt thoát

nghẹn ngào trầm uất

ơi ước mơ như cánh chim nhỏ nhoi

buông rủ trong niềm thiệt phận đắng

nước mắt sóng ru gào thét xói mòn!

trái tim dị dạng nặng trĩu lồng ngực

không khóc được nữa không khóc được nữa

suối tóc óng ả rũ rượi

gập mình đau đớn

vô thức xoè diêm dù ướt sũng bóng tối

bất giác đánh lửa vào dĩ vãng biếc

một tia nắng thôi

dù ướt sũng bóng tối

thỏi năm châm xù xì đã cháy rực

long lanh khối ngọc hồng

người con gái ấy côi cút giữa rợn ngợp cõi đời

nhưng ngọn lửa không tắt

bấc nến thắp ngời trong khối ngọc

hồng thơm sáng tươi

và ấm nóng

đánh lửa vào dĩ vãng biếc

một tia nắng thôi

nhớ quá thuở nào đôi môi hay cười

một tia nắng thôi

tà lụa tím lại bay bay trong gió.

NGHĨA TRANG CHIỀU

“trẻ tạo hoá đành hanh quá ngán

chết đuối người trên cạn mà chơi!”

(Nguyễn Gia Thiều : CONK. : 73 – 74)

mai kia về với đất đai

tóc xanh hay bạc nắng phai mưa đời?

sổ lòng khóc ngợp hương đời

rồi ra, cười? nuối? xác phơi uất hờn?

cơ chi có chút linh hồn

thiêng huyễn tượng đứa trẻ con cao vời

giá còn ảo vọng luân hồi

em mơ làm lại cuộc đời kiếp sau?

thôi em phơ phất cỏ lau…

hoài nguyên vẹn đoá hôn đầu triệu năm

hạt mưa soi bước ghé thăm

mãi thơm vô thức lặng thầm mang mang

thôi em đã cạn tuần nhang

chiều này khói ấy không tan bao giờ

chừng như chạm thấu hư vô

đang di truyền tự xa mờ trong tâm

nhìn em đôi mắt đăm đăm

anh day dứt những lạc lầm u mê

tuổi nào liệm giấc lê thê

xin còn luôn phút não nề ăn năn.

DÙ KHI CHỈ MỘT MÌNH,

EM YÊU DẤU!

bao lần ngây ngất hát

suối reo chồi nắng ngời

vắng im trưa bỗng khóc

vẳng đâu tiếng ru hời

hoảng hốt như vụt rơi

tóc em nồng hoa độc

thảng thốt trong cơn lốc

cái khát một làn môi

trắng Muối đen Đất ơi

tay nâng niu trang sách

thấy hồng giọt mồ hôi

xóm nghèo xám tiếng cười

hồn thơm xanh màu trời

cũng đau nhìn lụa biếc

ma thuật và trò xiếc

quả-cân-tim đầy vơi?

tanh bùn ngát sen ơi

rêu bụi lòng mưa nắng

trái nhân dục ngọt đắng

cành bồ đề khô phơi?

Con và Người, tôi ơi

giật mình ai khuỵu gục

đích cũ vượt qua rồi

mức mới chưa mù khơi

bao nắm chữ nhỏ nhoi

gió gieo miền vô thức

lúa? cây ăn thịt người?

thoảng nhưng lan xa xôi

rác Bã ngọc Thơ ơi

rạng đông từ giấy tối

hãi hùng xua cánh dơi

níu vào hồn tả tơi…

KHUYA HÒN NGỌC VIỄN ĐÔNG,

NHỚ SỞ KIẾN HÀNH NGUYỄN DU

“… khai thị hoá vi huyết…”

(Đỗ Phủ : Khách tòng…)

phố vào khuya khoắt gió se

ai nghiêng xiêu xuống vỉa hè lạnh tanh

đèn cao ánh biếc vòm xanh

tiếng mời xác phấn khô đanh uất đời

nhà hàng rượu nhạc chưa vơi

người bò sát lết tàn hơi, tủi hờn

thành ngà dinh thự vàng son

thay nhau bới rác vai mòn nhẹ tênh

nhắm hai phía mắt chông chênh

vẫn nghe rách rưới quằn vênh rạc rài

ẩn mờ nét cũ đang phai

sót bao gợn máu rồi mai chói ngời?

long lanh hòn ngọc mồ hôi

mỗi trong năm triệu tia đời sáng lên?

ĐA NHIM, NHỚ LẠI MỘT TỨ THƠ

MƯỜI LĂM NĂM TRƯỚC

       tưởng niệm nỗi đau lịch sử:

                nạn đói Ất dậu 1945 (*).

ngồi trước  trang sách mở

bóng điện tròn sáng soi

nghe trĩu đau vầng trán

nghẹn đặc giọt mồ hôi

giọt mồ hôi cúi mặt trồng đay

                   bỏng kiếp tôi đòi

trên đồng lúa ngậm đòng

                   phải cắn răng nhổ bỏ!

chữ học trò giấy vở

bóng đèn chao nét ngời

ngước lên nhìn: giọt lệ

tự thuở nào, sắp rơi

giọt lệ rơi từ hốc mắt hờn căm ngút trời

hai triệu rưởi người quắt queo chết đói!

sổ tay thơ buốt nhói

máu ứa ra chảy ròng

như mồ hôi nước mắt

bóng điện rực rỡ hồng

giọt máu hồng nhoà ngực lạnh mưa đông

vẫn nắm chặt tầm vông lao vào đồn giặc!

đâu chỉ là nước mắt

chuyện tình xưa, đa nhim (**)!

bóng điện treo từng giọt

lương tâm không im lìm

thắp màu nắng nghìn xưa

       bao dung nhân hậu ấm buồng tim

để Hi-rô-shi-ma, Na-ga-sa-ki (***)

                          cũng đêm đêm rưng rưng

                                                  giọt nắng!

                                                  1981 – 1995 (****)

Cước chú của bài Đa Nhim, nhớ lại một tứ thơ mười lăm năm trước:

(*) Lời đề từ, tháng 02. 2005.

(**) Đa Nhim, địa danh ở tỉnh Lâm Đồng, tiếng nhân tộc K’Hor, có nghĩa là nước mắt. Đó là nơi có hồ nước thuỷ điện.

(***) Hiroshima, Nagasaki, hai thành phố của Nhật Bản bị đánh bom nguyên tử, kết liễu cuồng vọng Đại Đông Á thuộc Nhật của phát-xít Nhật.

(****) Tháng 02. 2005, tôi (tác giả) mới ghi thêm năm sáng tác và chép lại, xuất bản, cho rõ đầu đề bài thơ (đầu đề vốn được đặt lại như một chú thích).

CÁNH TAY HỌC TRÒ VƯƠN TỚI

I. ĐỒI THIÊN THAI

   1. LEO DỐC

gió núi lùng bùng màn sương mỏng

ông trăng vắt vẻo ngồi trên cây

nôn nả, con mắt sao thức trắng

đâu hẹn nhau mà gặp cả đây!

lối lên khuất khúc ngoằn ngoèo dốc

đá gài lởm chởm loang loáng trăng

trầm bổng dốc dài theo tiếng hát

cuốc xẻng khua và lồng ngực căng

bạn hái chùm mua cài cán cuốc

mình yêu nụ cười bên lá khô

trán học trò chống Tàu và Mỹ

mồ hôi rơi rơi từ ước mơ

   2. NẮNG LỬA

cứ hình dung đồi như quả bưởi

từng tổ chia ra từng múi riêng

tù và hiệu rúc, bổ cuốc xuống

đá tai mèo toé lửa, rung rêm

đồi trọc rực rỡ, nắng đổ lửa

hố, hố khoả tràn nắng mật ong

ơi đàn ong đứng quanh bọng lớn

lòng xanh hơn xanh với lá thông

đá lẩn trong đất nằm lổn ngổn

máu xưa ai tẩm ngời thiết tha…

mình cuốc chưa quen tay bỏng rộp

bạn mỉm cười, cầm tay xuýt xoa

tấm lưng hầm hập bốc khói khét

ống quần bụi lấm mốc thếch chân

nắng nón lá như mưa mái lá

ướt đẫm vai là mồ hôi loang

mở phanh cúc áo tà lay lật

gió luồn vô ngực luồn ra lưng

tóc tai rời rợi chào gió hiếm

nắng nỏ dạy lòng thương bóng râm

   3. THÔNG XANH

chóng xanh thông nhé, xanh đồi trọc

xanh dày mái tóc, xanh tiếng reo

phấn hương sẽ phả trong nắng gió

thành phố mình ai tới không yêu

thông nhé, nhớ trải êm bóng mát

chờ người lên rẫy tìm ghé chân

rừng thăm thẳm thắm hồn tranh đấu

đồi ráng xanh theo người chuyên cần

(như luống sắn khoai xoè rẽ quạt

đã quạt mát bao đời long đong

như lúa ngô oằn bông trĩu bắp

đã gánh giùm bao gánh áo cơm…)

bạn ơi, sao thân thương quá đỗi

ta đang cầm cuốc xẻng vẽ tranh

đất vàng đã viết thơ biểu ngữ

mồ hôi nối vần trên lá xanh

II. CÁNH ĐỒNG ĐƯNG

   1. VỀ LÀNG

hương rơm ngan ngát lồng lộng gió

chiều bay ngang, xoải cánh ráng hồng

cỏ xâm xấp quờ chân ram ráp

chúng ta băng qua đồng gặt xong

đất nứt nẻ nắng chém chằng chịt

rạch vào lòng trăm mối bâng khuâng

mảng bên kia máy cày tay cấy

khâu ruộng lành bằng chỉ mạ non

đường đất mịn tím hoa mắc cỡ

loa đài vang như treo vành trăng

tiếng máy nước chảy oà luồng gió

thầy trò về, sà giữa lòng dân

mắt em reo, mạ cười mát bụng

tay vỗ ran khuấy rộn rã lòng

cuốc xẻng, mũ nón, bồng con cóc

nhảy khỏi lưng chen chúc sân vuông

   2. XẺ MƯƠNG

với cuốc xẻng, sức người, xẻ đất

phải dẫn nguồn nước mát về đây

dập tắt hết cánh đồng lửa ngún

ta dàn quân chống nắng trời say

nắng chói loá nắng sôi trên nón

xẻng thầy trò nối cuốc bà con

vằn lưng áo, trắng mồ hôi muối

mắt ràn rụa, ngợp mắt cay nồng

gánh nước thơm đôi vai em gái

chè xanh, gừng ngát, ngon trên môi

đôi câu hát nở ra từ đất

nối ngàn xưa ngàn sau đất ơi

gió lao rao lùa lay khô khốc

nắng xát lên vai, chà bỏng lưng

vẫn oằn trĩu đất nồng nàn trạc

thấy mạch nước muốn nhảy nhót mừng

chân choãi rễ bám trên mặt trận

giữa lòng ta, nẩy bật chồi tươi

lưỡi cuốc xẻng sáng quắc thép súng

vai sát vai dài mút tăm hơi

đất đã mịn mát lòng cha mạ

sẽ tuôn trào dòng biếc lắng trong

thấm mồ hôi già nua hoá trẻ

hứa hẹn xanh, xanh ngát cánh đồng

   3. MƠ ƯỚC

cứ mơ mộng mùa mùa lúa khén

cánh diều bay trên màu vàng hươm

đồng vừa gặt đã gieo mạ biếc

tay cầm đưa cơm nắm sao thơm

ai mê ai câu hò tình tứ

láy máy cày mà liếc nhau hoài

ông mặt trời vuốt chòm mây bạc

thủng thẳng đi như người mối mai

sôi nổi trạm bơm, đồng mười tấn

tre nối tay ôm lấy xóm làng

ánh điện chao ửng bờ ngói đỏ

và ửng môi người, tiếng hát vang

mạ ngồi vun gốc trầu lá mướt

bầy vịt con lẽo đẽo bên chân

hương nhớ nội cha cài trước ngõ

lửa đỏ xoè ra đoá bông trang

ai hẹn ai tìm nhau xem hát

tiếng cười trong bên tiếng cười trầm

màn ảnh sáng, sáng ngàn xẻng cuốc

bắt đầu từ ruộng nẻ vết nhăn

   4. GẶT HÁI 

cứ mơ ước cho đều tay chuyển

trạc bùn đầy ăm ắp nước mây

chưa là mương nắng vàng đã tụ

cả đất trời đang ấm hơi tay

miệng cười toe trốc bùn dính mặt

quai nón em ngời vết mực xanh

ơi, khoé mắt hôm nay tươi quá

tóc bạc thầy mưa lên nắng hanh

lời trên bục cũng lời của đất

dòng chữ xuôi từ những dòng mương

gió bát ngát vỗ vào vầng trán

máu cuộn lên khắp mạch thơ hồng

lồng ngực căng đầy tình cha mạ

cánh tay thành nhánh lả yêu thương

trái tim người chín no mật đất

mực thắm xanh khi lá xanh hơn.

1976

Cước chú của bài Cánh tay học trò vươn tới:

(*) 1976 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).

THÁNG NĂM NÀY Ở LÀNG MỚI

làng giữa cánh rừng Tây Nguyên

mỗi tấm lòng vẫn trải ra đến từng ngọn cỏ xanh

                                                         biên giới

nương khoai chưa mênh mông

                  dãy nhà con dựng vội

vẫn vút lên tiếng hát trẻ thơ

             từ thăm thẳm nghìn năm

đất nước là lòng mẹ, tiếng cười em

soi vào đấy, thấy mình hoài bé bỏng

soi vào đấy, hiểu mình không thể không khôn lớn!

người lên đường vì một làng mới đang xanh

lịch sử nghìn năm

             thấm từng hạt đất Tây Nguyên

yêu làng mới

      bằng lưỡi gươm Chi Lăng, Hàm Tử

nương khoai xanh hơn cho biên giới lửa

thì giặc đến, chỉ để núi sông này

                  sống dậy những chiến công

Tổ Quốc gọi lên đường

                Tổ Quốc nghìn năm

đây, thác rừng Tây Nguyên hùng vĩ

làng mới dựng trên truyền thống cũ

dọc biên giới, từ trận đầu đã có mặt Hương Lâm.

                                                     1979

Cước chú của bài Tháng năm này ở làng mới:

(*) Hoặc 1978 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).

NGÔI TRƯỜNG THÁNG GIÊNG

đây năm mười hai tháng giêng

ngày đây mấy lần nắng sớm

em như con chim đồng ruộng

lên cao cứ muốn hót hoài

lời ru này là của ai

em hát tôi nghe chiều nọ

thuộc rồi sao tôi chỉ nhớ

mênh mông tấm lòng cao nguyên

tiếng hát em là tháng giêng

gió xanh lay từng ngọn tóc

trang vở đơm mùa lộc biếc

lớp học bốn bề tháng giêng

đường hào vây quanh trường em

giữ gìn tháng giêng và nắng

tiếng hát vót thành chông nhọn

thành hoa hồng thắm khăn quàng

cao nguyên chót vót nghìn năm

đất vẫn hồng thời mới lớn

bài ca ngỡ đã xa xăm

lại bừng trên môi nỗi giận!

đêm sao hứa ngày nắng ấm

sáng xanh nương rẫy lên mầm

giấc mơ gối lên giáo án

sáng lòng mực đỏ, đêm đêm

tháng giêng tháng giêng là em

là bao bài thơ nét bút

tháng giêng trong từng ánh mắt

ngôi trường đất mới mãi giêng!

yêu sao tấm lòng cao nguyên

quanh năm ngày dài nắng sớm

biên giới giữa lòng kẻ đậm:

tiếng hát căm hờn – yêu thương

em thành đóa hoa pơ-lang

nở bên hàng rào thẳng đứng

cho ai là người cầm súng

biết hậu phương hoài tháng giêng.

                                     1979

Cước chú của bài Ngôi trường tháng giêng:

(*) Hoặc 1978 (Chú thích ngày 15. 03. 2005).