a. Trần Xuân An - Hát chiêu hồn mình - Tệp 1b
author's
copyright
trần xuân an
hát chiêu hồn mình
tập thơ
Nxb. Đồng Nai, 1992
06/30/09
TRẦN XUÂN AN
HÁT
CHIÊU HỒN
MÌNH
thơ
( phần 1 )
NHÀ XUẤT BẢN ĐỒNG NAI
1991
Xem
http://tranxuananthitap2.blogspot.com/
hồn xiêu phách lạc giữa đời
thơ ơi hãy hát cho tôi chính mình…
niềm chung hoá khúc tự tình
nầy đây, với cả tâm linh, hát rằng…
THOÁNG XƯA
tôi trở về đây sông ơi
bước trên lối cỏ một thời ấu thơ
ơ kìa chú bé ngây ngô
mải theo chiếc bướm thoắt chờ thoắt bay
dù áo đầy bông cỏ may
súng vang, tiếng mẹ khô gầy tìm con!
vẫn thơm nắng gió say hồn
vời trông cánh nhỏ chập chờn dần xa
sông ơi bao năm trôi qua
thoáng xưa gặp lại ướt nhoà mắt tôi.
1990
KHÚC HÁT
CHIÊU HỒN MÌNH
thơ ơi bây giờ nơi đâu?
ngóng mãi bao cánh chim phương nào bay lạc
và bao tiếng hát một mình
tiếng hát lặng thầm sao!
tho ơi bây giờ nơi đâu
những trang giấy bay xa
phất phơ
phiêu đãng
theo làn sóng nào chìm vào im lặng
bây giờ thơ ơi nơi đâu?
tấm lòng nào mênh mang
đất lành nào chim ở lại
trong trí nhớ cuồng đau tôi
cả đàn chim bùng lửa cháy
sao từ tro than còn hiện hình về
thơ ơi
tôi biết
thơ phải bùng cháy cuồng điên…
thương sao tiếng hát đau thầm
nở sinh tự trái tim không nguôi lốc xoáy
(ơi trái tim –
chiếc tổ nhỏ nhoi
kết bằng bao lá cỏ nhuốm máu đặc đầy
lạnh buốt sương mù
lăn lóc trong trăm chiều gió thổi!)
trái tim trái tim nào biết tại sao…
ơi trái tim trên miền đất nắng gió bão bùng
xứ sở đẹp não nùng dữ dội
thơ ơi nào biết vì sao…
dù ở nơi đâu nơi đâu
thơ ơi chim ơi cũng hãy tìm về
hỡi những mảnh hồn bay lạc
hãy tìm về!
lắng yên rồi cơn cháy cuồng điên
đỏ rực niềm đau.
1985
HUẾ VÀ NGÀY SINH
kính tặng Mẹ và Huế
một hừng đông xám
dâng lên phía bên ngoài cửa thành
tháng mười một và cơn mưa dầm
miên man mỏi mệt
gió lùa thốc qua mặt đường lặng câm
cánh lá
lao đao
cắm vào bùn lầy hẻm vắng
tất cả nhoà sau cơn mưa phùn
người phu xe đứng ngã tư đường
không buồn ngước mắt
chân như gốc cây ướt rêu cắm chặt
vào mùa đông
thôi thì mặc gió mưa bão bùng
cây muôn đời muốn lặng
tháng mười một và cơn mưa dầm
mưa miên man mỏi mệt
mầm sống cựa mình và cơn đau thắt
người mẹ hoài thai trong nỗi đau thầm
nửa đời chưa nguôi nước mắt
lại sợ giật mình nghe tiếng khóc sơ sinh
ngày con làm người Đất nước chưa yên…
một hừng đông xám
dâng lên phía bên ngoài cửa thành
mầm sống cựa mình
bật khóc
chiếc lá nhỏ nhoi úa lạnh…
tiếng mưa xa xăm
rơi vào bóng tối
tiếng mưa thâm trầm
rơi buồn mái ngói
tiếng mưa bổi hổi
ướt đầm trong khăn
mẹ ru êm giấc ngủ con nồng
vành nôi ấm bàn tay của mẹ
ấm mảnh chăn ủ quanh thân bé…
và nhịp nôi đưa
từ hôm nay nghiêng về quá khứ
nhịp nôi đưa
từ xa xưa oà về gần gũi quá
nhịp nôi đưa
từ trái tim đập khẽ
bồi hồi
như thực như mơ
ba mươi năm trôi qua không ngờ
giông gió nào đã thổi qua đời người mẹ trẻ
cất giọng hát ru trong khuya sâu thẳm
dư âm gió giông trong hơi ngân và tiếng thở dài
nắng vàng mật ong vầng trăng con gái
sao vội tan nhoà trong mưa đêm nay
người mẹ ấy hiểu tháng năm cuộc đời
bằng kỉ niệm
bằng tiếng ru buồn không nguôi
nối cùng câu hát xa xưa, sờ vào còn ấm lửa
người mẹ ấy lớn lên giữa đời
ngờ đâu giọng ru hời
không buông bâng quơ trong khuya
ngờ đâu
không phải vô tâm, tiếng mưa rơi, bát ngát
quanh giấc ngủ trẻ thơ theo nhịp đưa nôi
chiếc nhau bám vào lòng mẹ
khi con nở sinh hình hài
chiếc nhau tan vào mặt đất
cho con đi đứng giữa đời
câu hát là dòng sữa ấm
chảy từ ngàn năm xa xôi
chú bé lớn dần trong tiếng mưa rơi
âm vang trong thành phố cổ
âm vang trong lòng mẹ
tiếng à ơi
bao quanh vành nôi
ơi hạt mưa rơi
giọt nước mắt
hãy thấm vào mặt đất
và qua đất
dưới nắng ấm sớm mai
thành giọt sương như mảnh trời vỡ nát
long lanh soi
hạt sương và ai
ra đời trên tay mẹ
rất diệu kì như đất
ơi cơn mưa
mưa đến mỏi mòn sớm mai tháng mười một
ơi cơn mưa
mưa tản mạn mênh manh bát ngát
nơi có trái tim bé nhỏ tinh khôi
mưa bật khóc…
bây giờ tóc mẹ đã bạc rồi
sao mẹ nhắc mãi tháng năm chia lìa tan tác ấy
hay khi mẹ nhìn vào vầng trán con
ở đó, còn nguyên những gì không phai nhạt nổi
trong đời người suốt cả đời người
hay khi con nói con cười
có nét nào của tiếng mưa xa xăm vọng lại
xui mẹ nhớ hoài…
và con đọc trong mắt mẹ, mẹ ơi
cả niềm u uẩn đằng sau lời kể ngậm ngùi mộc mạc
như lời ru tự bao giờ qua mẹ hát
chưa được sinh ra con đã thuộc rồi…
1984
THĂM ANH NƠI MIỀN XANH ẤY
kính tặng gia đình anh Thảo
biếc xanh chim hót vườn anh
xanh ngời cây lá như xanh nơi nào
nơi nào xanh tự ca dao
và vì rát bỏng gió lào nên xanh
quê xưa đất lửa hoa lành
mặc triều mặn ngọt cỏ thành lúa khoai
Nhĩ Trung xa lắc, đêm dài
còn nghe Cửa Việt sóng hoài vọng ru
đường lên ngỡ lạc vào thu
ngày đầu xuân rừng cao su lá vàng
từ ngỡ ngàng đến ngỡ ngàng
điều như lập hạ như soan tím cành
chuỗi hạt tiêu óng mượt xanh
bao cay đắng giữa vườn anh chín dần
mồ hôi nước mắt ứa tràn
đất đai thấu hết, dừa càng ngọt trong
bơ vơ đói khát long đong
dắt bồng xiêu giạt oằn cong lưng gầy
khó nghèo khổ nhục giăng đầy
… Đức Linh, Bến Kéo… nơi này, yên chưa!
Tây Ninh nắng mật vàng trưa
ơn miền đất lạ bốn mùa đan nhau
tạm vui, anh đã ngẩng đầu
dốc li rượu đế, trán nhàu, nhớ xưa
mười bảy năm rồi sầu trơ
nén nhang vô thức bây giờ toả hương
vườn xanh từ những buồn thương
và vì tủi cực cội nguồn mà xanh
Phước Minh dù vẫn mái tranh…
tìm đâu nấm mộ vô danh úa mòn
từng khuya, gió thoảng lạnh hồn…
đất lành lại chỗ núi non em nằm…
1992
ĐÔI KHI
tặng Phú với lòng quý trọng
đôi khi thơ tình của anh…
có bài em chưa tìm đọc
anh vẫn thấy trên màu đen mái tóc
cơ hồ một thoáng mây buồn?
hay em đã cảm thông rồi, em yêu thương?
người làm thơ phải chăng vậy đó
dù đánh giặc giảng bài đi cày đẵn gỗ
dù tuổi xanh tuổi vàng vẫn là người tình?
sao em không bảo anh còn lênh đênh?
sao chẳng ném những bài thơ kia ra bùn
hay vào lửa?
dường như trong em cũng chia thành hai nửa
càng cúi xuống vì thơ càng bay lên vì thơ?
sao em không nghi ngờ anh bao giờ?
hay chẳng ghen với cái bóng mơ hồ,
cái vô hình của gió?
dù anh hạnh phúc trong thơ,
dù trong thơ anh đau khổ
em hiểu giữa đời thực này,
ngoài em, còn ai đâu?
từ khi ta bước vào đời nhau
thi thoảng có đôi bài thơ tình như thế
để rồi bồi hồi phân vân quá thể
có phải anh vẫn là anh nhưng không chỉ là mình?
hay cũng chỉ bắt đầu từ em
cho anh vượt lên anh,
để cùng em biến thiên
với nhiều khuôn mặt khác?
cho anh ngỡ lòng mình bay lạc
để cuối cùng lại gặp chính em?
1990
LIÊN KHÚC BUỒN
TRONG MỘNG TƯỞNG
1
đường đê bên hàng cây
nắng vàng mơ màu phai
hoa xưa thì thầm nở
hương tình ơi, nơi đây
chim xưa về tìm tổ
trong làn mây xa bay
lao đao theo chiều gió…
tôi về em đâu hay
2
chầm chậm lục bình trôi
mát xanh dòng nước trôi
bướm trắng sầu nghiêng cánh
bay theo hoa, bồi hồi
nhớ sao màu mực tím
người xưa, lá thư xưa
tóc đôi bờ, nơ tím
thương nhau qua mấy mùa
3
đường đê bên hàng cây
nắng vàng mơ tàn phai
nhớ người xưa bóng nhỏ
mưa hoa tà áo bay
nhớ người xưa guốc nhỏ
trên đường đất nâu gầy
giờ xa rồi, cỏ úa
chim sầu mây đâu hay
4
mây hoài theo phương xa
non cao nào mây ghé
chim hoài trông phương xa
già nua đời quạnh quẽ
đêm mù sương mù sa
bay trầm ngâm lặng lẽ
ngày loà, nắng lập loà
soi dòng sông, rớt lệ
5
đường đê bên hàng cây
nắng vàng mơ, tàn phai
hai năm rồi, tơi tả
rách nát hồn sao thay
hai năm, mưa mòn đá
dấu tóc còn in vai
hai năm làm thú lạ
không quên được những ngày…
6
người đi, chiều vàng võ
người đi, sầu cho ai
cắn môi ta nín khóc
trợn trừng nhìn hai tay
vẫy cơ hồ đã chết
mắt khuya ứa lệ dài
ngất từng cơn mê mệt
mà người đâu có hay!
7
chầm chậm bên đường quê
sông tìm biển xuôi về
năm nào con ốc nhỏ
nằm yên lành lắng nghe
đời rì rào than thở
trời trắng cười hôn mê
hôm nay mòn rách vỏ
bỗng nghe chiều buốt tê
8
đường đê bên hàng cây
nắng vàng mơ, tàn phai
ngậm ngùi đưa từng bước
dòng sông thoảng thở dài
bóng nhoà lê phía trước
tôi còn tôi nơi đây
làm sao em biết được
lòng tôi chưa tàn phai.
1973
THĂM BẠN Ở PHAN THIẾT
tặng Võ Văn Tám (Võ Nguyên)
màu xanh Phan Thiết vàng óng nắng
mặn nồng ngọn gió thoáng và tươi
hai hôm ghé lại tìm thăm bạn
cọc cạch đèo nhau, phố, biển, đồi
Phan Thiết lần đầu ta ở lại
ngỡ đã thân quen tự thuở nào
bạn học, đã thấu lòng thuộc nết
ngẫm bao lận đận càng thương nhau
thương quá thằng bạn gầy đen cũ
đã vợ đã con áo đã lành
gặp nhau mừng tủi cười ngơ ngẩn
thoáng chốc, mười ba năm trôi nhanh
rủ nhau ngất ngưởng cùng Phan Thiết
bạn quen mắt cũng mới hẳn đi?
ta nói ta cười và muốn khóc
cuộc đời bỗng đẹp quá, đôi khi
đêm cuối chập chờn, khuya, tỉnh giấc
sớm sẽ rời xa, buồn bao nhiêu
bạn khẽ trở mình hay đã thức
ta trĩu niềm thơ thở chẳng đều.
1991
MÃI HOÀI CẦN THƠ,
VỚI TRÁI TIM THUỞ ĐÓ
cô gái Cần Thơ thoáng gặp bên đường
tóc thoảng hương trời óng mướt dễ thương
hai mươi tuổi giữa hoa và trái
giọng thảo nào ngọt mật ngời sương
cô gái Cần Thơ đêm về tôi nhớ
trong mơ đã nói yêu tôi
hồn cứ vậy hoài công mộng tưởng
cái đẹp hoá nàng thơ thấu hiểu lòng người?
cô gái Cần Thơ bên bờ sông Hậu
sông giàu phù sa tâm cũng giàu tình
tôi cằên cỗi khô khan cùng kiệt
say đắm em, sao khe khắt với mình?
tôi chẳng hiểu tôi được nữa
can cớ gì mặt cứ đăm chiêu
quá ảo vọng và quá nhiều thất vọng
nên một đời lảo đảo liêu xiêu?
tôi chẳng hiểu tôi được nữa
can cớ gì cứ mải làm thơ
phút chốc của đời, chuốc vào mình
thiên thu đọng lại
sống lắng sâu như thể ngu khờ!
thôi đành vậy, cô em Cần Thơ
trái tim lắm nỗi bất ngờ
từ ngẫu cảm em cười trong tụng khúc
thoáng ấy tuyệt với đâu nỡ hư vô.
1992
MÙA NGÔ
Ở VÙNG ĐẤT ẤM ÁP
tháng tư,
bắt đầu mùa mưa
giọt mưa rơi trên mái nhà
lăn vào lòng em câu hát
bắp ngô giống sáng ngời từng hạt
rơi vào gùi mây
âm thanh tháng tư
mưa tháng tư mưa tháng tư
cao nguyên cao nguyên đỏ thắm đến không ngờ
cơ hồ tình ca cao nguyên viết trên mặt đất
bàn tay ai làm tươi thêm triền dốc
dòng chữ màu xanh náo nức, bung ra
bung ra! bung ra! ơi mưa!
thắm thiết mùa ngô
giọt mưa trong ngần long lanh từng khoé lá
soi nụ cười hồn nhiên rạng rỡ
và đôi mắt ngoan lành lóng lánh ai ơi…
vào mùa rồi! vào mùa rồi!
ơi bồi hồi
náo nức
bung ra!
âm thanh tháng tư tháng tư…
và cô gái kia ơi, ai hát tình ca?
trên cao nguyên Huế mới mẻ không ngờ…
2
anh trở về giữa bát ngát mùa ngô
nghe tiếng lá bổng trầm sao trở thành điệu hát
(dòng suối nhỏ dạo này chảy xiết
ngày chủ nhật vội vàng, mong sao kịp tìm em!)
ấm áp sao xóm làng người đồng hương
giữa cao nguyên bao la vô cùng yêu dấu
nơi anh thầm trao nỗi nhớ
nơi anh lắng nghe xôn xao tiếng hát mùa màng
ơi bao vùng ngô đỏ thắm ba-dan!
sao làn điệu quê hương
gọi anh đến
bồi hồi trong tiếng lá
anh vẫn tìm ra em trong bao âm thanh
quen thân, bỡ ngỡ
(cho anh tìm ra anh trong khúc hát ông cha…)
xanh thắm mùa màng xanh thắm tình ca
anh bàng hoàng
giữa bát ngát mùa ngô
với tiếng lá bổng trầm long lanh đôi mắt
biết bao ấm áp quê nhà…
1979
CHÙM THƠ NHỎ
VƯỜN XANH TIẾNG CHIM – 1977
vườn xanh quen, sao bỡ ngỡ
bên nhau chẳng có ngày thường
tiếng chim chưa bao giờ cũ
mới hoài lời em yêu thương.
ĐÊM UỐNG RƯỢU Ở TRƯỜNG,
DẶN NHAU – 1982
một dĩa cải chua, vài con khô cá
chạy được chai rượu đầy, sẵn cái chén mẻ, cũng hay!
ba thằng giáo chuyền tay vầng trăng nứt
nhớ nước mắt đừng rơi, xin ấm góc trời này!
NỬA ĐÊM – 1982
tiếng dế ran góc nhà tuổi nhỏ
đánh thức tôi vào lúc nửa đêm
tôi tỉnh dậy biết mình không thể ngủ
mở cửa nhìn trăng đứng lặng bên thềm.
VỚI VAN GOGH – 1985
cuồng điên với nỗi yêu thương
một đời say đắm trên đường ngả nghiêng
cháy bơ vơ ngọn lửa thiêng
nét màu quằn quại không yên nghìn đời.
QUỸ ĐẠO NHỚ – 1992
ngỡ nghìn năm rồi thấy em
ơi vầng trăng thức ngày đêm trong đời
hiện rồi khuất, đầy và vơi
đi hoài lối nhớ, lẻ loi – giữa hồn.
NGÀY CON RA ĐỜI
tặng Phú và con
bây giờ, còn một mình anh với đêm
thắp lại mấy mẩu nến hồng sinh nhật
con đã chúm môi thổi tắt
để bước vào lứa tuổi lên ba
anh nhớ, ngày sắp được làm cha
em xanh mét trong cơn đau sinh nở
mướt mồ hôi quặn thắt nghẹn thở
níu chặt vai anh,
đi gần cả buổi sáng quanh phòng
bệnh viện nhỏ, ngày sắp hết năm
chỉ còn dăm người mặc blu màu trắng
khi đặt em trên ghế nằm,
anh ra ngoài đứng lặng
bồn chồn dưới trời bay mưa rét một mình
nắng hửng rồi, em vẫn chưa sinh!
chỉ tiếng em rên la,
lá xào xạc gió
chẳng cầm lòng,
anh bước vào,
nắm tay em tím từng ngón nhỏ
vuốt tóc rối cho em, cô hộ sinh dễ dãi mỉm cười
bóp nghiến tay anh, cơn đau xé thịt từng hồi
– gắng đi em,
gắng đi em,
ơi Người Mẹ –
anh kêu thầm, thương em, và hồi hộp quá
em cắn chặt môi, nước mắt chảy trào
con lọt lòng trên đôi tay dịu dàng khẽ nâng cao
anh reo lên,
ngẩn ngơ trước mừng vui,
diệu kì
máu huyết!
em bừng mắt khi nghe con khóc
rồi lịm đi trong sung sướng, buốt đau…
gửi em và con, anh bâng khuâng đi chôn nhau
choáng váng trước niềm thiêng liêng,
anh từ đó cơ hồ đổi khác
dù giặt tã, làm thơ ru con,
và có khi thơ thành khúc hát
lòng cứ lâng lâng trong mầu nhiệm đời thường
được làm mẹ làm cha,
đêm nay, càng thấm thía Yêu Thương
để có một con người
(dẫu tự phôi thai đã làm ra hạnh phúc…)
phải hai mươi năm sau…
hai mươi năm sau, vững vàng, cứng cáp
mới là ngày con thực sự ra đời.
1990
ĐÀ NẴNG, CHIỀU TIỄN BẠN
tặng bạn bè ở Tam Kỳ
chiều vàng nơi phương xa
lá vàng vây quanh nhà
mang mang sầu tiễn bạn
men mùa ngấm lòng ta
ngó mông lung ra đường
chiều rưng vệt tà dương
nắng vàng hiu hắt nhạt
gió lạnh luồn qua xương
loanh quanh chân bước đi…
– thăm nhau sao vội về
mùa đi còn bịn rịn
ngày đi còn bước lê
đường về đầy gió vui?
hiểu giùm nhau ngậm ngùi?
nơi đây đời cô độc
quanh quẩn tới rồi lui!
chiều dần tàn dần xa
lá vàng vây quanh nhà
gió đùn nơi cố xứ
ta gửi đi sầu ta
bạn về ta buồn thôi
nơi đây đá không lời
cỏ cây không biết nói
ta tâm sự cùng ai?
loanh quanh chân buồn đi
đi qua rồi đi về
ngó lên rồi ngó xuống
giữa phố ta rất quê
bạn bè xa nào hay
tình thân như khói bay
lùa mắt ta mọng đỏ
đọng vào hồn mờ cay
chiều vàng tàn phương xa
lá vàng vây quanh nhà
chôn chân ta quạnh quẽ
cây đứng chờ sương sa.
1973
CÕI NGƯỜI TA SẼ ĐẸP SAO
cho Bài Thơ và Nhân Văn
cơ hồ có trăng sao
và nắng hồng ở đó
cơ hồ thêm ngọn gió
thơ nâng hồn lên cao
thơ nâng con lên cao
hồn thơm theo hơi thở
mắt ôm choàng xứ sở
ơi lung linh nao nao
con yêu thơ biết bao
hiểu mình và thấy rõ
thơ lọc cho máu đỏ
như trái tim nhiệm mầu
nhìn sâu để bay cao
cho chất người rạng rỡ
vượt lên tầm đã có
xem sức mình đến đâu
bay cao bay bay cao
lòng mẹ cha nâng đỡ
thơ mênh mông cánh vỗ
cõi người ta đẹp sao!
1990
NGÔI NHÀ
CÓ CÂY THỊ THƠM VÀNG
tặng Nguyễn Tấn Sĩ và Xuân Đào, ngày cưới
đâu phải là tình cờ
phải không?
vượt qua tháng qua năm
qua rừng sâu sông dữ
vẫn nụ cười hiền ngoan
chờ anh, tươi trước ngõ
ơi ngõ hoa trong thơ yêu em…
đâu phải là tình cờ
khi em thành người vợ
như một thuở học trò
quanh gốc thị vẽ vời dòng thơ
quả thị ngày xưa
vàng ươm bàn học
từ nay, bên bàn anh viết
tóc em thơm suốt bốn mùa
hạnh phúc
đâu chỉ trong cổ tích
đâu chỉ là ước mơ!
cây thị trước sân nhà
mẹ cha trồng nuôi lớn
nắng đời ươm quả chín
hương thơm vào tình ta
vượt qua nắng qua mưa
qua rừng sâu sông dữ
hương thị thơm và thơ học trò
mơ hồ trong trí nhớ
đưa vào đời anh người yêu ngày xưa… (*).
1980
VƯỜN THU TRƯA
trưa vàng thu, áo vàng bay
em đưa mộng tới vườn cây quanh nhà
cành trên chim bướm về qua
nắng hoàng hoa thoảng ngoài và trong anh
trưa tình thu, tóc tình xanh
đưa nhau đi giữa gió lành mây ngoan
tay măng che lá mưa vàng
lá mưa vàng lá mưa vàng, đầy hương
trưa mùa thu, hồn mùa thương
em đưa thơ tới cây vườn tàn phai
bướm ong nghiêng cánh nghiêng vai
phả vào anh thoáng nắng say mơ hồ.
1973
NGÀY TRẦM HƯƠNG THƠ CA
ngỡ vùi trong đắng hồn trơ đá
thắp hương thầm khấn, lạnh niềm thiêng
bâng khuâng cúng Tết cùng thiên hạ
hoa ngát nghìn đời oan Khuất Nguyên
tâm trăng sáng tứ thơ sao biếc
trí biển xanh tình nước rạng đông
vua ngu muội và quan xiểm nịnh
sạch, hoá dâm, biếm trích, long đong (*)
ông độc thoại nâng chung ngang trán
nước mắt đầm từng khúc Sở Từ
kế li gián thuở nào đã vậy
thả tự do sống vẫn rất tù
ngấm oan khốc hát buồn chia biệt
hồn xác tìm cõi đẹp mấy trời
sao khát vọng đổi đời đổi xứ
thương quê hương, để nước cuốn trôi?!
hai ngàn năm về cùng dân dã
giỗ ông thành đạo lí, niềm thơ
với máu thiêng nuôi hồn đất nước
phong tục kia lấp lánh không ngờ (**)
ngẫm chuyện ngày xưa nghe mẹ kể
vắng trưa nay tâm sự Thạch Sùng
duy dân, ánh mặt trời thẳng đứng
giờ của thơ, kẻ sĩ cô trung
đúng ngọ, ở nơi xa ruộng rú
cây nhà ai trổ lá Mùng Năm?
“phút linh, cầu…” (***) thảy đều thuốc quý
cứu đời, đừng lạc khỏi trần gian!
từng hạt nếp dầm tro cay xé
bánh luộc lên trong vắt thơm bùi
giống kê mọc đất sầu cằn cỗi
hương lừng từ cơ khổ ngậm ngùi
chạnh nhớ tuổi thơ bên trang sách
lông vịt năm màu toả mặt sông
Mịch La quặn sóng từng dòng chữ
chỉ se tưởng niệm thấu bao lòng
đứng sững sờ nhìn hương khói ngát
nỗi đau thành thánh tích vì đời
không hiển linh như là Chúa, Phật
khúc Li tao quá đỗi con người
tín ngưỡng ông, vọng hồn tiên tổ
mỗi nguồn cội có cõi vô bờ
triều đình nào tiếc thơ cương trực?!
giấu bài vị?! nhân dân tôn thờ
hai ngàn năm đã thời thế khác
bao nhà thơ khuất lấp nơi nào
cửa bật mở bung ra tám hướng
có lòng, còn lận đận, lao đao?
lạy tạ ông, kính dâng chén rượu
xin thi sĩ về giữa Mùng Năm
đâu bạn thơ chả tìm họp mặt
Ngày Tao đàn Dân dã (****), đừng câm!
như bùng lửa lư trầm thiên cổ
với nhân gian, bừng Tết Thơ ca
đau vạn nỗi xưa nay u uất
người là người giữa cõi người ta.
Tiết Đoan ngọ
1992
KHÚC HÁT TÌM RỪNG
tặng Lê Phước Dạ Đăng (Lê Phước Sinh)
với chút tình em
mai ta lên núi
gập ghềnh cỏ dại
xoá dấu chân người
thơ rải đôi nơi
cùng sương khói đá
nhỡ mai nhớ quá
tìm đường thăm nhau
rừng sâu rừng sâu
sầu chi sâu thẳm
vượn hú nơi nao
lẻ loi rợn lạnh
ta ngồi cô quạnh
giữa núi rừng già!
rừng xa rừng xa
xa mờ năm tháng
sống nốt đời ta
giữa rừng sầu hận
và chút tình thơ
hoá niềm cay đắng
bàn tay khô khẳng
bên ngọn lửa bùng
hỡi ơi với rừng
ta thành đá tảng
câm nín nghìn năm
rưng rưng sương trắng!
cam đành quên lãng
sao còn thương nhau! (*).
1975
Cước chú bài Khúc hát tìm rừng:
THÊM MỘT LẦN
EM TOẢ NẮNG TRONG TÔI
vì tôi là kẻ thiếu đức tin
mang gương mặt buồn với tâm hồn phiêu đãng
bị va đập vào đời, trái tim bao lần
suýt vỡ ra, căm phẫn
và ảo vọng ngây ngô nên đã mất em
niềm xưa trở về giữa hoài niệm muộn phiền
day dứt, tiếc nuối
đời có khi tối thẳm bão bùng
tưởng chừng không bước nổi
em lại về trong thơ thầm thĩ vỗ về
bao nhiêu lần em hát cho tôi nghe
bài thánh ca về sự phục sinh và ơn cứu rỗi
tôi yêu lòng bao dung sáng trong
nhưng không hiểu tới…
ơi nốt nhạc tươi mầm, tiếng chuông toả nắng
hồn em
nửa đời cứ mãi hoài đi lạc bơ vơ
với khát vọng kiếm tìm
lòng nhút nhát lại hăng say giẫm lên gai góc
ngán ngẫm lối mòn nhưng chiếc đầu khờ ngốc
tôi lạc mất em, cuồng dại vật vờ
sợ hãi hư vô chạy trốn hư vô
hư vô trải rộng cả hồn tôi cỗi cằn hoang mạc
thơ khánh kiệt đi
vì đánh rơi chất thiêng liêng
của từng nốt nhạc
độ ngân cao vời của tiếng chuông tình em
hãy trở về trong tôi dịu ngọt êm đềm
đôi mắt chan chứa thương yêu một thời
xa thẳm
hãy phục sinh và cứu rỗi trái tim
nát tan cay đắng
cho tôi sống lại với đời!
như ngày xa xưa, em xoá mất em,
nhắc nhủ tôi gắng học nên người
(bấy giờ, với nỗi niềm cô đơn yêu em,
tôi đang thèm được chết)
lá thư nhiệm mầu bao năm còn rõ nét
dù đã tan đi, theo cát bụi xa mờ
người yêu dấu ơi, em là thánh thiêng,
cho tôi ngưỡng vọng vô bờ
cảm ơn em đã lấy tên tôi,
đặt cho đứa con đầu lòng
của vợ chồng em sinh ra nơi hẻm tối
nhớ trưa nào, ta nhìn nhau cười,
nước mắt trào nóng hổi
em trong hạnh phúc buồn, tôi xiêu lạc
cuồng mê
người yêu dấu ơi, trong tôi em hãy trở về
giấc hoài niệm nâng lòng thôi khắc khoải
tha thứ cho tôi phút giây điên dại:
chưa thể xứng đáng cùng em!
chia xa em! lao tới muôn trùng…
tha thứ cho tôi, một số phận điên khùng
đã bớt ngu si, sao linh hồn lạc loài,
cháy khát chất thơ, cứ mãi ruổi tìm, gom nhặt
bài thánh ca và mái tóc em vẫn suối nguồn toả ngát
suốt đời tôi, khi chiều xuống trên đường (*).
1992
Cước chú bài Thêm một lần em toả nắng trong tôi:
Tôi thấy nhân vật của tôi có lí khi nói vậy.
Các tín đồ, đại đa số là tốt đẹp ở mức bình thường, nhưng luôn bị lợi dụng vào các mưu đồ đen tối và bẩn thỉu này.
Bài thơ trên chỉ thể hiện tình yêu bi kịch giữa nhân vật em, một nữ tín đồ Thiên Chúa giáo vô tội, với một người có đầu óc duy lí (thiếu đức tin tôn giáo) nhưng khiêm tốn (đến mức tự cho mình khờ ngốc!), và luôn luyến tiếc hình bóng kỉ niệm, là nhân vật tôi.
(Chú thích ngày 05. 03. 2005).
BÀI THƠ
GỬI NGƯỜI BẠN LÁNG GIỀNG
cô hàng xóm chiều nay vui vui
nắng xôn xao mắt cười hồn hậu
dây tóc tiên lay lay bờ giậu
chia cho tôi một ít nôn nao
em vui mà không nói gì sao
ló đầu qua khoe rồi trốn mất
(đôi mắt lánh đen, đọng nắng vàng trong vắt
chảy vào tôi dòng thơ hân hoan)
xin mừng em sắp là công nhân
sớm mai đạp xe lên nhà máy
(nhớ làm thêm cho tôi nữa đấy
đã có em trong mỗi việc tôi làm!)
vườn rất xanh, trời rất xanh
sâu thẳm mênh mang niềm vui không nói
(nhạt phai rồi một thời bóng tối?)
tôi đọc trong mắt em niềm bâng khuâng…
1976
TỰ TRẤN AN
TRONG ĐÊM VỀ PHÉP
xa nhà mấy năm trời
ngẩn ngơ con đường nhỏ
cây em trồng ngày đó
xanh tốt đến không ngờ
ôi tóc mẹ bạc phơ
vẫn nắng chiều óng ánh
sờ tóc mình đen nhánh
có sợi cằn đang rơi!
ngẩng mặt nhìn đất trời
xấu hổ cùng cây cỏ
trước tuổi già đời mẹ
con vẫn chưa nên người!
một thoáng gió thở dài
giữa rừng khuya mưa lũ
để bây giờ, mẹ ơi
xoáy lòng con, bão tố
đêm, bên bàn học cũ
giọt lệ ngời gương soi (*)
từ mắt con nóng hổi
hạt bụi nào tan, trôi…
tóc mẹ trắng chân trời
sáng cho con tầm mắt
con đường quê êm mát
cũng chỉ đường về thôi!
con hiểu rồi, mẹ ơi
tháng, năm như ghềnh, thác!
lòng vẫn trong mạch nước
từ nguồn đến biển khơi?
1981
Cước chú bài Tự trấn an trong đêm về phép:
Nếu hình ảnh Bác Hồ trong thời kháng chiến, đặt trong phòng riêng thuở sinh viên, là tấm gương về nghị lực, thì “giọt lệ” trong ngữ cảnh trên, thích hợp với tâm trạng tự vấn trước sự thách thức bởi hoàn cảnh cam go, sự dao động ý chí của nhân vật chủ thể trữ tình hơn. Một, tấm gương sáng để noi theo; hai, ý thức tự vấn để quyết tâm khắc phục khó khăn, trở lực. Hai hình ảnh đều có giá trị tư tưởng hướng đến chân thiện mĩ. Tuy vậy, cũng có thể phối hợp lại, “giọt lệ ngời gương soi” sẽ tạo nghĩa thứ ba: tấm gương sáng để noi theo phản ánh vào giọt lệ tự vấn của bản thân.
(Chú thích ngày 05. 03. 2005).
Cước chú bài Ngôi nhà có cây thị thơm vàng:
(*) Đây là một bài thơ tác giả (TXA.) nhập thân vào đối tượng hướng đến (NTS. & XĐ.), do đó, nhưng đại từ phải được in bằng kiểu chữ khác với các chữ thơ bình thường trong bài (ở trường hợp này là in nghiêng).
(Chú thích ngày 04. 03. 2005)
Cước chú bài Ngày trầm hương thơ ca:
(*) Một vài ý thơ rút từ Li tao và tiểu sử nhà thơ Khuất Nguyên.
(**) Tao Đàn – Lê Thánh Tôn. Nhà thơ – nhà vua này đã đặt tên cho hội thơ đậm đà tính nhân dân của mình, lấy từ sự tích Khuất Nguyên – tác giả Li tao.
(***) Thơ Hồ Dzếnh:
phút linh, cầu mãi không về
phân vân giấy trắng chưa nề mực đen
(Chú thích ngày 06. 03. 2005)
(****) Theo Phan Kế Bính (tác giả cuốn Phong tục Việt Nam, được viết dưới chế độ thực dân Pháp), người Việt chúng ta vẫn duy trì Tết Đoan ngọ nhưng rất ít người nhớ đến Khuất Nguyên. Theo sự quan sát của bản thân tôi, nhận thức đó là hoàn toàn chính xác. Tết Đoan ngọ (Tết Đoan dương) là một ngày lễ tết trong phong tục dân tộc, có thể trùng hợp với một nếp phong tục của người Hán – Hoa, hoặc có thể bị hình thành từ thời một ngàn năm Hán thuộc (thế kỉ I đến thế kỉ X). Dẫu sao, người Việt chúng ta cũng đã biến thành Tết Mồng năm tháng năm (gọi tắt, biến âm là Tết Mùng năm, sau vụ gặt hè thu), loại bỏ các yếu tố Hán – Hoa, và chỉ để tưởng nhớ tổ tiên, thăm viếng, tạ ơn (bên vợ, thầy giáo, thầy thuốc) mà thôi. Do đó, ý tưởng phục cổ, tưởng nhớ đến Khuất Nguyên là một hạn chế của tôi, tác giả bài thơ này, mặc dù ý thức duy trì, phát huy Tết Mùng năm theo tinh thần thuần Việt như trên, tự thấy là rất cần thiết.
Tết Mùng năm tuy là lễ tết quan trọng thứ hai sau Tết Nguyên đán, nhưng cũng rất gọn nhẹ (duy nhất một lễ cúng gia tiên vào chính ngọ và cũng duy nhất một bữa cỗ thịt vịt trong gia đình sau lễ cúng ấy).
Ba năm nay (2002 – 2005), Hội Nhà văn Việt Nam đã cách tân, sáng tạo mới, thành Ngày Hội thơ ca (không phân biệt dân dã và quan phương) vào mỗi rằm nguyên tiêu, tháng giêng âm lịch, sau Tết Nguyên đán. Và từ dăm thập niên nay, ở Miền Bắc rồi khắp cả nước ta đã có các ngày lễ tết theo tinh thần đó, tuy có ngày mang ý nghĩa quốc tế: Ngày Nhà giáo Việt Nam (nguyên là Ngày Quốc tế Hiến chương các nhà giáo dân chủ, 20. 11); Ngày Phụ nữ Việt Nam (nguyên là Ngày Quốc tế Phụ nữ, 08. 03); Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27. 02, ngày Bác Hồ gửi thư cho ngành y tế Việt Nam).
Tinh thần và ý nghĩa 5 ngày lễ tết ấy đều hiện hữu và cô đọng tập trung trong ngày Tết Mùng năm tháng năm cổ truyền và truyền thống thuần Việt, loại trừ yếu tố Hán – Hoa, vốn đã thấm sâu vào nếp sống nhân dân ta, trên khắp mọi tỉnh thành, làng thôn.
(Chú thích ngày 04. 03. 2005).
(*) Xin xem chú thích về đại từ in khác kiểu chữ (in nghiêng) ở bài “Ngôi nhà có cây thị thơm vàng”, viết tặng Nguyễn Tấn Sĩ và Xuân Đào, ngày cưới.
Bài “Khúc hát tìm rừng” này, tôi cũng viết tặng theo dạng nhập thân (thường gọi là viết thay một cách tự nguyện), để chia sẻ tâm trạng của một bạn học cùng lớp, tên thật là Lê Phước Sinh, khi bạn ấy phải chia tay người yêu, toan trốn lên rừng ẩn cư vì lí do “chính kiến” ngây thơ…
(Chú thích ngày 05. 03. 2005)
(*) Xin xem thêm: tiểu thuyết Mùa hè bên sông (gồm cả phần biên khảo phụ lục), bản 2003. Trong đó, một nhân vật hư cấu của tôi có nói, đại để: Thiên Chúa giáo vừa là thiên thần vừa là ác quỷ. Khi chỉ thuần là tôn giáo, nó giúp cho tín đồ sống tốt hơn về mặt đức hạnh cá nhân (chỉ đáng trách ý thức sùng bái cá nhân Chúa và giáo hội là quá tệ hại đến mức nô lệ!). Nhưng khi kết hợp với mưu đồ thực dân, xâm lược của chủ nghĩa đế quốc, nó trở thành “tả đạo”, ác quỷ hơn mọi thứ ác quỷ. Tính chất ác quỷ ấy còn thể hiện ở việc tranh chiếm quyền lực chính trị tại các nước độc lập, thuộc khối đang phát triển, vốn có sự hiện hữu của lực lượng Thiên Chúa giáo. Ngay ở các nước Âu Mỹ, tình hình “tả đạo” tranh giành quyền lực chính trị cũng thế.
(*) Nguyên văn đã in trong tuyển tập thơ Như anh em một nhà, Sở Văn hoá – Thông tin, Lâm Đồng, 1981: “Ảnh Bác ngời gương soi”. Khác với sự biên tập (vì khuôn khổ hạn định chỉ 64 tr.) mà tôi phải tuân theo ở tập Nắng và Mưa, trong bản in 1992 này, tôi chữa lại như trên, theo câu ca dao “sự đời nước mắt soi gương”, với ý nghĩa riêng, phù hợp với tứ thơ.
E-mail: tranxuanan_vn@yahoo.com
Cập nhật 06/30/09 Trở về trang chủ
______________________________________________________________________________________________________________
http://tranxuanan.writer.googlepages.com/home
Google page creator / host
GOOGLE BLOGGER, DOTSTER, MSN. & YAHOO ... / HOST, SEARCH & CACHE