Als er een paddenstoel is die iedereen kent, is het zeker de Vliegenzwam. Vreemd is het wel dat deze paddenstoel juist in verband gebracht wordt met kinderen en in sprookjes veel opgevoerd wordt. Deze paddenstoel ziet er natuurlijk nogal vriendelijk en vrolijk uit, maar is toch wel redelijk giftig en zelfs hallucinogeen.
Zou dat de redenen zijn dat hij ook met sprookjes en kabouters in verband gebracht word. Zou je ze echt zien vliegen als je er van eet?
Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen
Zat kabouter Spillebeen, heen en weer te wippen
Het gebruik van de Vliegenzwam als hallucinogeen was waarschijnlijk al in het steentijdperk bekend. Ook nu nog wordt het bij sjamanistische rituelen vooral in Siberië gebruikt. Een of meer paddenstoelen werden in rendiermelk of in vers geperst sap van de Rijsbes verdund gedronken. In sommige gevallen werd de hoedhuid ook gerookt. Als er niet genoeg paddenstoelen bij de hand waren tijdens de rituelen, zou zelfs de urine van de sjamaan door de volgelingen gedronken geweest zijn. In de Flora Batava wordt een gelijkaardig verhaal verteld dat rijke Russen de zwammen gebruiken tijdens hun feesten en Collationes, [I]'ze gieten water op die zwammen, koken ze die, en drinken ze zich daarmee vol. De arme mensen, die zich dergelijke zwammenreserve niet kunnen veroorloven, verzamelen zich rond de hutten van de rijken. Ze wachten dan tot een van de gasten buitenkomt om zijn water af te laten, houden er dan een schaal onder en drinken de urine op, waarin nog wat kracht van de de zwammen steekt. Daarvan lopen ze zelf dan vol en laten zo'n krachtig water niet nutteloos in de aarde lopen'.[/I]
Amanita; Soma of heilig brood
Deze Amanita muscaria wordt ook als een van de kandidaten beschouwd voor Soma. De plant die wijsheid geeft uit de heilige Indische boeken zoals de Rig Veda. 'Soma zorgde voor een extatische éénwording met het eeuwige en het goddelijke, schonk visioenen van de hemelse wereld, verschafte paradijselijk genot, maakte onsterfelijk, stimuleerde kunst, poëzie en creativiteit, bevorderde vruchtbaarheid, en verhoogde de blissful delights of love", lezen we in Christian Rätsch' Dictionairy of Sacred and Magical Plants. Welke plant soma precies was, is niet helemaal zeker maar de vliegenzwam is wel één van de betere kandidaten.
We hebben de Soma gedronken, we zijn onsterfelijk geworden,
we hebben het licht bereikt, we hebben de goden gevonden (hymne uit de Rigveda)
Bauhinus en Flora Batava over de vliegenzwam
Bauhinius, een Duitse botanicus uit de 16de eeuw schreef dat deze paddenstoel 'de zwam der gekken' werd genoemd.
In Artzenij-gewassen uit de 18de eeuw wordt hij de Vliegdodende campernoelje genoemd deze campernoelje is nadelig voor diegenen die aan haar niet gewoon zijn, en doet zodanige lieden voor een tijd als dol worden, lezen we.
Vliegenzwam giftig en hallucinogeen
Het lijkt wel duidelijk dat de vliegenzwam giftig is, maar eigenlijk is hij een stuk minder giftig dan meestal gedacht wordt. Deze paddenstoel heeft psycho-actieve eigenschappen en wordt daardoor ook als drug gebruikt. De belangrijkste hallucinogene ingrediënten van de vliegenzwam zijn muscimol en iboteenzuur. Door het drogen van de paddenstoel verandert muscimol in ibotenisch zuur. Deze stoffen werken op receptoren van enkele neurotransmitters in je hersenen, die daardoor gestimuleerd worden.
Maar het bevat ook een giftig alcaloïde muscarine, dat werking van zenuwen en spieren in de war stuurt. Veel paddestoelen uit de familie Inocybe of Clitocybe bevatten een flinke hoeveelheid van deze verbinding. Bij mensen leidt de inname van muscarine binnen 15-25 minuten tot de specifieke verschijnselen, eigen aan het stimuleren van de cholinerge receptoren: dat betekent overvloedig zweten, overmatige speekselafscheiding, traanproductie en vernauwing van de pupillen. Bij hoge doses kunnen ook maag- en darmstoornissen, vertraging van het hartritme, ademhalingsmoeilijkheden en vertroebeld zicht optreden. Dus verre van onschuldig. Toch is hij in vele culturen gegeten geweest. Een kwestie van kennis en cultuur (gewoonte)?
De vliegenzwam, Amanita muscaria is zonder meer de bekendste; maar ook de meest mysterieuze paddenstoel. En volgens Richard Evans Schultes, een van de grootste onderzoekers op het gebied van hallucinogene middelen, waarschijnlijk ook de oudste hallucinogene plant uit de geschiedenis van de mensheid.
Mycol Res. 2003 Feb;107(Pt 2):131-46. Amanita muscaria: chemistry, biology, toxicology, and ethnomycology. Michelot D, Melendez-Howell LM.
Muséum National d'Histoire Naturelle, Institut Régulation et Développement, Diversité Moléculaire, Chimie et Biochimie des Substances Naturelles, USM 502 UMR 8041 C.N.R.S., 63 rue de Buffon, F-75005 Paris, France. michelot@mnhn.fr
The fly agaric is a remarkable mushroom in many respects; these are its bearing, history, chemical components and the poisoning that it provokes when consumed. The 'pantherina' poisoning syndrome is characterized by central nervous system dysfunction. The main species responsible are Amanita muscaria and A. pantherina (Amanitaceae); however, some other species of the genus have been suspected for similar actions. Ibotenic acid and muscimol are the active components, and probably, some other substances detected in the latter species participate in the psychotropic effects. The use of the mushroom started in ancient times and is connected with mysticism. Current knowledge on the chemistry, toxicology, and biology relating to this mushroom is reviewed, together with distinctive features concerning this unique species.
Revisiting Wasson's Soma: exploring the effects of preparation on the chemistry of Amanita muscaria.Author(s) Feeney. Institution Department of Anthropology, Washington State University, Pullman, WA, USA. kevinmfeeney@gmail.com
In 1968 R. Gordon Wasson first proposed his groundbreaking theory identifying Soma, the hallucinogenic sacrament of the Vedas, as the Amanita muscaria mushroom. While Wasson's theory has garnered acclaim, it is not without its faults. One omission in Wasson's theory is his failure to explain how pressing and filtering Soma, as described in the Rig Veda, supports his theory of Soma's identity. Several critics have reasoned that such preparation should be unnecessary if equivalent results can be obtained by consuming the raw plant, as is done with other psychoactive mushrooms. In order to address these specific criticisms over 600 anecdotal accounts of Amanita muscaria inebriation were collected and analyzed to determine the impact of preparation on Amanita muscaria's effects. The findings of this study demonstrated that the effects of Amanita muscaria were related to the type of preparation employed, and that its toxic effects were considerably reduced by preparations that paralleled those described for Soma in the Rig Veda. While unlikely to end debate over the identity of Soma, this study's findings help to solidify the foundation of Wasson's theory, and also to demonstrate the importance of preparation in understanding and uncovering the true identity of Soma.
Hallucinogene stoffen in de vliegenzwam
Iboteenzuur is een van de twee isoxazoolderivaten die zorgt voor een deel van de psychedelische effecten. De stof gaat zich gedragen als de neurotransmitter glutamaat (de zuurrest van het aminozuur glutaminezuur). De werking ervan is dus licht stimulerend.
Iboteenzuur wordt voor een deel omgezet in muscimol m.b.v. het chemische proces decarboxylering. Dat gebeurt al voor het grootste deel bij het drogen van de paddenstoel, maar ook nog eens voor een klein gedeelte in het lichaam. Toch blijft er nog altijd een deel iboteenzuur in het lichaam over.
Muscimol
Muscimol is het andere isoxazoolderivaat en de meest potente van de twee. Dit is de stof die voornamelijk de psychedelische effecten van de trip veroorzaakt. (Vandaar dat men de paddenstoelen eerst droogt, want dan wordt er immers het meeste muscimol gevormd.) Muscimol gaat zich gedragen als de neurotransmitter GABA (ɣ-aminoboterzuur). Het heeft een remmende werking.Muscimol komt ook al voor in de paddenstoel zelf (een deel iboteenzuur dat al omgezet is) en wordt ook gevormd vanuit iboteenzuur in het lichaam. Ongeveer 30 % van de muscimol wordt uitgescheiden door de urine. Muscarine
Muscarine is een secundaire plantenstof die voor het eerst werd geïsoleerd uit de Amanita muscaria in 1869.Het lijkt op de neurotransmitter acetylcholine en werkt in op het perifere zenuwstelsel, een deel van het zenuwstelsel, dat buiten het centrale zenuwstelsel ligt, wat kan resulteren in verhoogde speeksel concentratie, hevig transpireren, vocht uit de ogen (tranen), maag- en darmproblemen, lage bloeddruk, vernauwing van de pupillen, stuiptrekkingen, de verlamming van de ademhaling en tenslotte ook de dood. Muscarine heeft geen psychedelische werking, het werkt niet in op het centraal zenuwstelsel. Dat komt doordat het vanwege zijn geladen stikstofatoom niet door de bloed-hersenbarrière heen kan.Het blijft tamelijk lang in het lichaam aanwezig omdat het niet kan worden afgebroken door acetylcholinesterase. Het antidotum voor muscarine, is atropine.
Drogen zorgt er niet voor dat de muscarine verdwijnt uit de paddenstoel. Muscarine is bij kamertemperatuur een vaste stof, de smelttemperatuur is 180-181 ºC.