Ephedra

Ephedra is sinds duizenden jaren in gebruik als geneeskrachtige plant, niet alleen bij de Chinezen, maar ook bij de Indiërs (Somaplant van de "Rigveda"?) en de Iraniërs (Homaplant van de "Avesta"). Bij de Chinezen vond de plant toepassing als zweet-middel, anti-koortsmiddel, stimulerend middel voor hart en bloedvaten en vooral als middel bij respiratoire aandoeningen. Maar ook in Europa was Ephedra niet onbekend. Zo gaven dokters van het klassieke Rome hun astmatische patiënten "ephedron". Door de val van het Romeinse Rijk verdween efedrine uit de Westerse pharmacopoea. De Mormonen leerden de plant kennen van de Indianen, die de zeedruif-thee gebruikten bij geslachtsziekten. De thee werd zo geliefd bij de Mormonen (hun geloof verbood het gebruik van alcohol, thee en koffie) dat hij weldra de naam "Mormoonthee" kreeg.

Uit de Ephedra (Ma Huang) werd in 1887 door de Japanner Nagai voor het eerst het zuivere efedrine geïsoleerd, doch eerst omstreeks 1920 kwam de plant in het Westen in de belangstelling toen de farmacologen op zoek gingen naar een vervangmiddel van adrena­line, toen het enige succesvolle middel voor het bestrijden van astma. In 1924 lukte het Chen, een Amerikaanse farmacoloog van de Lilly Drug Company in Indianapolis, het werkzame bestanddeel uit de plant te isoleren. Deze verbinding vertoonde grote overeenkomst met adrenaline en omdat efedrine oraal gegeven kon worden, werd het al snel een favoriet middel voor de behandeling van astma.

Ma Huang bleek echter schaars voor te komen, zodat een synthetisch middel nodig was er vervanging van het plantaardige extract. Op zoek hiernaar, synthetiseerde Gordon Alles omstreeks 1935 in Los Angeles een verbinding die hij amfetamine noemde. Dit bleek zelfs een geweldige verbetering ten opzichte van efedrine, want de nieuwe stof kon in vluchtige vorm gebruikt worden die bij inhalatie rechtstreeks de longen bereikte. Onder de naam Benzedrine® werden amfeta­mineverstuivers in korte tijd populair. Men besefte toen nog nauwelijks dat bepaalde eigenschappen van de nieuwe verbinding tot misbruik uitnodigden, ondanks het feit dat G. Alles zelf al had vastgesteld dat amfetamine stimulerend en euforiserend werkte.

Werking efedrine

Efedrine kan de bronchiale spierkramp tegen ­gaan bij astma. Ook allergische toestanden, zoals hooikoorts en urticaria, worden gunstig beïnvloed.

Het efedrine kent een snelle werking en kan een aanval afbreken. Ook bij ander bronchospastische aandoeningen kan efedrine van groot nut zijn, zoals bijvoorbeeld bij astmatische bron­chitis en emfyseem. Verder wordt efedrine gebruikt in neusdruppels omwille van zijn ontzwellende werking op de neusslijmvliezen. Efedrine werd indertijd dus verwelkomd als geneesmiddel tegen astma vanwege zijn ver­mogen om de luchtwegen te ontspannen. Toen men evenwel ontdekte dat de stof de bloeddruk aanzienlijk kon verhogen, is men zoek gegaan naar andere stoffen die deze nadelen niet hadden. Vele hoest­siropen bevatten afgeleide stoffen van efedrine.

Het efedrine dat in de vorm van het ephedra-kruid wordt ingenomen, wordt beter verdragen en veroorzaakt minder hartkloppingen. Het kruid bevat nog 6 andere verwante alkaloïden waarvan net pseudo-efedrine de hartslag ver­mindert en de bloeddruk verlaagt. Ephedra wordt bij astma, hooikoorts en andere allergieën gebruikt. Japans onderzoek wees uit dat, bij Ephedra-soorten, pseudo-efedrine de aktieve substantie is met ontstek­ingswerende werking.

Tenslotte verhoogt Ephedra de werking van de schildklier waardoor het gebruikt bij zwaarli­jvigheid kan worden aanbevolen. Het werkt diuretisch.

Vroeger werd dit kruid in de volksge­neeskunde gebruikt tegen diarree en tegen acuut en chronisch reuma. Tevens bij dys-menorre, atonische obstipatie en als afrodisiacum.

Ephedra wordt in de fytotherapie niet meer toegepast, staat ook op de lijst van verboden middelen, wordt in de sport als doping beschouwd.