Cucurbitacine

Cucurbitacine-B is een bittersmakende stof die in kleine hoeveelheden aanwezig is in pompoenen, courgettes, komkommers, augurken en meloenen. Al die groenten zijn aan elkaar verwant - en allemaal bevatten ze cucurbitacines. De best onderzochte daarvan is cucurbitacine-B.

Omdat traditionele Aziatische genezers komkommers eeuwenlang hebben ingezet om kanker af te remmen, bestuderen oncologen cucurbitacines in de hoop dat ze stuiten op nieuwe kankermedicijnen. Er zijn tientallen in vitro- en dierstudies verschenen waarin cucurbitacines en met name cucurbitacine-B kankercellen doden. De Amerikaanse studie is daar eentje van.

De Amerikanen implanteerden prostaatkankercellen in muizen met een beroerd immuunsysteem. Daardoor konden de cellen ongebreideld groeien. Gaven ze de muizen ook cucurbitacine-B, dan verminderde de groei van de tumoren fors.

In de kankercellen activeerde cucurbitacine-B zelfmoordenzymen als caspase-3 en -7, ontdekten de onderzoekers. Waarschijnlijk saboteert cucurbitacine-B de energievoorziening van de kankercellen door het blokkeren van het enzym ATP-citraatsynthase.

Humane dosis

De onderzoekers gaven hun muizen cucurbitacine-B, opgelost in maisolie. Als de muizen volwassen mensen waren geweest, hadden ze dagelijks enkele tientallen milligrammen cucurbitacine-B gekregen. Het humane equivalent van de beproefde dosis ligt ergens tussen de 40-65 milligram cucurbitacine-B per dag.

Zoveel zit niet in komkommer en ook niet in pompoen, meloen en courgette. Da's maar goed ook, want in zulke doses is cucurbitacine-B giftig.

Kwekers van komkommers en hun familieleden hebben de hoeveelheid cucurbitacine-B in hun gewassen in de loop der eeuwen weten te reduceren, waardoor ze nu eetbaar zijn. Bij mensen die zelf hun plantenzaad winnen, ontstaan zo nu en dan pompoenen, meloenen, courgettes en komkommers die giftige hoeveelheden cucurbitacines bevatten. Vooral als je courgette en pompoenen in dezelfde plot verbouwt, is de kans daarop niet denkbeeldig.

Op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Een vuistregel is dat deze groenten bitter worden als ze per kilo meer dan 2 milligram cucurbitacine bevatten. Als een komkommer of courgette toxisch veel cucurbitacines bevat, eet je hem gewoon niet meer op.

Incidenteel overlijden moestuinierders die de extreme bittere smaak van hun zelf gekweekte varianten stelselmatig negeren - plus de buikpijn die je daarvan krijgt - en dagen achtereen tegen heug en meug blijven opeten.

Bij komkommers en courgettes zonder extreme bittere smaak is de kans op een overdosis cucurbitacine-B nul. Zijn de milligramhoeveelheden van cucurbitacine-B en andere cucurbitacines die je via zulke groenten nog kunt binnenkrijgen voldoende om de kans om sommige kankertypes te verminderen?

Dat weten we niet. Maar het zou ons niet verbazen als er straks een paar epidemiologische studies verschijnen die in die richting wijzen...

Bron: Cancer Lett. 2014 Jul 10;349(1):15-25.