Fytotherapie
Wat is fytotherapie?
Fytotherapie, behandeling met planten, in de volksmond kruidengeneeskunde genoemd, is het behandelen van gezondheidsklachten en ziekten met plantaardige middelen waarvan men een medicinaal effect veronderstelt. Het is daarmee niet noodzakelijkerwijs een alternatieve geneeswijze, maar kan als voorloper van de moderne farmacologie gezien worden. In de fytotherapie gebruikte plantaardige middelen heten fytotherapeutica.
Een algemeen aanvaarde definitie van fytotherapeutica luidt: "Geneesmiddelen die als actieve ingrediënten uitsluitend planten, delen van planten of plantenmaterialen of combinaties daarvan bevatten, in ruwe of bewerkte staat. Tot voor kort waren heel wat kruidenmiddelen nog onvoldoende in kaart gebracht; de laatste decennia werden deze systematisch geëvalueerd op hun positieve of negatieve medische effecten en veiligheid.
Bijzondere vormen van de fytotherapie zijn de aromatherapie en de gemmotherapie.
Aromatherapie
De moderne aromatherapie start eigenlijk in 1931 toen de Fransman R.M. Gattefossé zijn boek “Aromathérapie” uitbracht en hiermee ook de term lanceerde. Aromatherapie verwijst naar het gebruik van essentiele olien, afkomstig van aromatische planten, om aandoeningen te behandelen en gezondheid en welzijn te verbeteren.
De naam aromatherapie komt uit het Grieks: Aroma betekent kruid, geur, Therapeia betekent genezing. De essentiele olie wordt hoofdzakelijk uit de plant gehaald door destillatie of persing.
De natuurlijke samenstelling van etherische oliën vertoont een verbazende moleculaire complexiteit. Het direct farmacologisch effect na inname is onomstootbaar. Ook de geur van etherische oliën blijkt weldadig en de heilzame werking van massage met essentiële oliën ontkent niemand.
Gemmotherapie
In de gemmotherapie wordt gebruik gemaakt van jonge plantenweefsels, in het bijzonder van de knoppen en de jonge scheuten. Het is de Belgische arts P.Henry die de rijkdom van de plantaardige embryonale weefsels ontdekte en er met de "Phytoembryotherapie een nieuwe geneeswijze uit ontwikkelde. Zijn werk werd verder geperfectioneerd door de Franse arts Max Tétau, die ook meteen zorgde voor de definitieve naam van deze discipline: de gemmotherapie.
Embryonale weefsels van planten zijn enorm krachtig: zij zijn niet alleen een genetische afdruk, ze bevatten als omnipotente weefsels ook de samengebalde kracht en alle informatie van de toekomstige plant. Ze kunnen beschouwd worden als natuurlijke concentraten van een plant, die de werkzaamheid van andere plantendelen, zoals de bloem, de vrucht en de wortel bundelen.
Fytotherapie samengevat : Met de kruidenkoffer de boer op.
document bij de lessen van herboristen opleiding 'Dodonaeus'
Kruiden houden het midden tussen voeding en medicijn. Een herborist is een gezondheidsadviseur, die zijn kennis van elk kruid afzonderlijk, op een juiste manier kan combineren tot een persoonlijk recept. De kruidenschema's in deze cursus verschaffen een eenvoudig maar rationeel verantwoord systeem om snel, goede kruidenmengsels samen te stellen.
1. Maag en darmproblemen.
Hyperfunctie maag : Echte kamille
+ slijmstofplant Heemst, Kaasjeskruid of Weegbree
+ sedativum Citroenmelisse
+ zoethout : maagzweer
+ uitwendig : kamillecompres of etherische olie
___________________________________________________________________________
Hypofunctie maag : Duizendguldenkruid (bitterstofplant)
+ pepermunt : bij misselijkheid en braakneigingen
+ gember
+ papaya : enzymengebrek
+ citroenmelisse + fenegriek: anorexia nervosa
___________________________________________________________________________
Hyperfunctie darm : Tormentil (looistofplant) : acute diarree
+ slijmstofplant lijnzaad of heemst: chronische diarree
+ carminativa venkel , echte kamille of pepermunt: darmgassen
+ echte kamille om darmflora te verbeteren
+ uitwendig : sintjanskruidolie + venkel of munt etherische olie
___________________________________________________________________________
Hypofunctie darm : Russische rabarber (antrachinonplant): obstipatie acuut
+ zoethout + carminativa: venkel
Slijmstofplant lijnzaad of vlozaad: obstipatie chronisch
+ leverplant paardebloem of artisjok
+ vezelstofplanten: haverzemelen, gedroogde vruchten
___________________________________________________________________________
Darmparasieten: Papaya
+ laxeerkruid: russische rabarber
+ darmflora verbeteren met knoflook of echte kamille
+ voeding : wortel (sap), pompoenpitten
2. Lever en galwegen.
Leverbeschermend: Mariadistel
+ pepermunt: bij misselijkheid, braakneigingen
+ artisjok: te hoog cholesterolgehalte
+ stinkende gouwe: bij kramp en koliek
+ voeding: rode biet, wortelsap, anti-oxydanten
___________________________________________________________________________
Leverdrainerend : Paardenbloem
+ bitterstofplant duizendguldenkruid + pepermunt
+ rammenas: galstenen, gruis, koliek
+ brandnetel + berk: bloedzuiverend
3. Luchtwegen.
Bronchiale aandoeningen zonder slijm: Weegbree smalbladige
+ slijmstofplant heemst + venkel
+ sedativum echte kamille (prikkelhoest)
___________________________________________________________________________
Bronchiale aandoeningen met slijm: Tijm en Zoethout
+ immuunstimulerende plant rode zonnehoed
+ etherische olie tijm, eucalyptus of teatree
___________________________________________________________________________
Heesheid. Salie echte
+ looistofplant tormentil
+ slijmstofplant heemst of weegbree
+ uitwendig halscompres kool
___________________________________________________________________________
Zwakke weerstand / Griep: Rode zonnehoed
+ Katteklauw: sterk verzwakte weerstand
+ Vlier + echte kamille: griep met koorts
+ etherische olie Ravensara aromatica: virusinfectie
+ knoflook: buikgriep, bij gebruik van antibiotica
___________________________________________________________________________
Allergie / Hooikoorts: Weegbree smalle
+ zoethout (cortisone-like) + wilde marjolein
+ sedativa: lavendel en citroenmelisse
+ zwarte bes (gemmo = cortison-like)
+ leverdrainage: taraxacum
4. Hart en bloedvaten
Hart zwakte: Meidoorn
+ citroenmelisse: bij ritmestoornissen
+ herderstasje: bij hoge bloeddruk en in de overgang
+ echte guldenroede: diureticum bij hoge bloeddruk
+ rozemarijn en ginseng: bij lage bloeddruk en zwakte
__________________________________________________________________________
Arteriële vaatstelsel: Knoflook
+ leverplant artisjok: te hoog cholesterolgehalte
+ rozemarijn en tempelboom: slechte doorbloeding,
geheugen, ouderen
+ heermoes: vaatwandversterkend
+ uitwendig: valkruid en rozemarijn voor bloedcirculatie
___________________________________________________________________________
Veneuze vaatstelsel: Paardekastanje
+ hamamelis: spataderen
+ duizendblad en hamamelis: bloedende aambeien
+ heermoes: versterking bindweefsel
+ echte kamille en rode zonnehoed: aderontsteking
+ uitwendig: looistofplanten hamamelis, tormentil
5. Zenuwstelsel.
Zenuwversterkend: Sintjanskruid
+ citroenmelisse: emotionele depressie, slapeloosheid
+ valeriaan: examenvrees, angst en onrust
+ kava-kava: angst
+ fenegriek: toniserend, gebrek aan eetlust, zwakte
+ moederkruid + leverplant: bij migraine
+ ginseng, tijm, rozemarijn, haver
___________________________________________________________________________
Zenuwkalmerend: Valeriaan
+ hop: slapeloosheid, seksuele overspanning, overgang
+ haver: intellectuele overspanning, alcoholmisbruik
+ passiebloem: slapeloosheid door wakker worden
+ citroenmelisse, lavendel, meidoorn , echte kamille
+ linde: basisplant in de gemmotherapie
+ leverplanten mariadistel of artisjok
6. Nieren en urinewegen.
Nier- en blaasproblemen: Echte guldenroede
+ beredruif of bosbesblad: blaasontsteking
+ heermoes + rode zonnehoed: chronische ontsteking
+ rode zonnehoed: ontsteking, weerstand
+ meekrap: nier- en blaasstenen
+ jeneverbes: extra urinedrijvend, zuiverend, oedeem
___________________________________________________________________________
Reumatische aandoeningen. Moerasspiraea
+ brandnetel en berk: voorjaar drainage, cellulitis
+ brandnetel + heermoes: artrose, mineraalbron
+ zwarte bes (gemmo), duivelsklauw, gember
+ uitwendig valkruid, smeerwortel, rozemarijn
7. Hormonale stelsel.
Menstruatieklachten: Vrouwenmantel of Kuisboom
+ herderstasje: te sterke menstruatie, bloedingen
+ looistofplant: baarmoederbloedingen
+ echte salie + rozemarijn: zwakte en trage menstruatie
+ echte kamille + duizendblad: pijnlijke menstruatie
+ gember of pepermunt: misselijkheid
+ oestrogeenplanten: Echte salie, Kuisboom, Hop
+ moederkruid: menstruatie met hoofdpijn
___________________________________________________________________________
Menopauze: Echte salie of Zilverkaars
+ hop: bij slapeloosheid, stress
+ zilverkaars: oestrogeenwerking, bij opvliegers
+ fenegriek: bij bloedarmoede, gebrek aan eetlust
+ alfalfa: zoals fenegriek voedingssupplement
+ andere: ginseng, zoethout, tempelboom
___________________________________________________________________________
Prostaatklachten. Basterdwederik
+ guldenroede + rode zonnehoed: ontsteking
+ gember: doorbloeding onderlichaam
+ andere: brandnetel, Serenoa, pompoenzaad
___________________________________________________________________________
Zwangerschap en bevalling: Framboos (blad en knop)
+ venkel: borstvoeding
+ kuisboom / Vitex agnus-castus
+ gember: misselijkheid, braakneigingen
+ alfalfa en fenegriek: versterkend, borstvoeding
+ vrouwenmantel: na bevalling, uterustoniserend
+ voeding: vit. E, vetzuren
8. Huidkwalen en eerste hulp.
Eczeem: Brandnetel of Driekleurig viooltje
+ paardebloem + berk: algemeen bloedzuiverend
+ weegbree: allergisch uitslag
+ notenblad: vochtig eczeem
+ driekleurig viooltje: kindereczeem
+ grote klis: droog eczeem, steenpuisten, suikerziekte
+ voedingssupplement: teunisbloemolie
+ stinkende gouwe: huidverhardingen, wratten
___________________________________________________________________________
Acné: Grote klis
+ vrouwenmantel: hormonaalbalans
+ brandnetel + heermoes: huidversterkend
+ teunisbloemolie
___________________________________________________________________________
Blauwe plekken, bloeduitstortingen: Valkruid / Arnica
+ rozemarijn en tempelboom (Ginkgo): doorbloeding
+ toverhazelaar: versterking vaatwanden
+ sint janskruid: zenuwpijn, schaafwonden
___________________________________________________________________________
Botbreuken: Smeerwortel
+ Heermoes: mineraalbron
___________________________________________________________________________
Wonden: Goudsbloem
+ sintjanskruid + lavendel: lichte verbrandingen
+ smeerwortel: gewrichtsoverbelasting, bottrauma
+ rode zonnehoed: infecties