Cholesterol

Monascus purpureus (rode gistrijst) Rode gistrijst ontstaat door fermentatie van rijst door de gist Monascus purpureus. Het product bevat een natuurlijk statine, namelijk monacolin K, samen met nog 13 andere monacolinen [3]. Monacolin K, ook wel mevalonaat of lovastatin genaamd, verlaagt het cholesterol door het enzym HMG-CoA-reductase te remmen. Het bevat ook fytosterolen, enkelvoudig onverzadigde vetzuren en isoflavonen die ook het LDL-cholesterol kunnen verlagen. Monascus purpureus is over het algemeen veilig te gebruiken, maar omdat het een natuurlijk statine bevat, kan het ook dezelfde bijwerkingen geven als synthetische statines, afhankelijk van de dosis [4]. Een gebruikelijke capsule van 500 mg rode gistrijst bevat circa 2 tot 5 mg monacolin, afhankelijk van de producent.

Berberine Berberine is een alkaloïde dat voorkomt in planten zoals o.a. Berberis vulgaris, Hydrastis canadensis en Coptis Chinensis. Het vermeerdert het aantal LDL-C-receptoren in de lever en vermindert de transcriptie van proproteïne convertase subtilisine/Kexine type 9 (PCSK9), een natuurlijke remmer van LDL-C-receptoren, met een verlaging van de LDL-C-plasmaspiegel als gevolg. Twee studies tonen aan dat berberine een werking heeft op de LDL-receptor en het serumniveau van totaal-C, LDL-C en tryglyceriden kan verminderen [5a, 5b].

Allium sativum (knoflook) De bol van Allium sativum is rijk aan unieke zwavelhoudende verbindingen, met als belangrijkste component alliine (S-allyl-L-cysteinesulfoxide). Het (stabiele) alliine wordt door het enzym alliinase omgezet in allicine (diallylthiosulfinaat) op het moment dat verse Allium sativum wordt gehakt of gekneusd. Allicine, een zeer instabiele stof, wordt vervolgens snel omgezet in meer dan honderd werkzame metabolieten (thiosulfinaten). Goede Allium sativum-preparaten bevatten voornamelijk alliine, dat in de ingewanden en elders in het lichaam wordt omgezet in metabolieten met een sterke medicinale werking (allicine e.a.) [6]. De beschermende eigenschappen van Allium sativum zijn gekoppeld aan het remmen van de cholesterolsynthese en het onderdrukken van LDL-oxidatie. Verschillende zwavelhoudende verbindingen in Allium sativum-preparaten kunnen, in verschillende mate, cardiovasculaire effecten/voordelen teweeg brengen [2].

Cynara scolymus (artisjok) Het gebruikte deel is het blad met als belangrijke inhoudsstoffen: flavonoïden, koffiezuurderivaten en sesquiterpeenlactonen. De klinisch relevante dosis is het equivalent van 4-9 gram gedroogd blad per dag [7]. De meta-analyse van Wider et al. uit 2013 [8] beschrijft diverse klinische studies waarin de cholesterol- en triglyceridenverlagende werking van het bladextract wordt aangetoond. Verondersteld wordt dat de anti-atherosclerotische effecten gekoppeld zijn aan de antioxidanteigenschappen van ALE (Artichoke Leaf Extract), waardoor enerzijds de LDL-oxidatie wordt verminderd en anderzijds de cholesterolsynthese wordt geremd. In vitro-studies met gekweekte hepatocyten lieten zien dat ALE de opname van 14C-gelabeld acetaat remt in de onverzeepbare lipidenfractie en op die manier de cholesterolbiosynthese vermindert. Andere studies suggereerden indirecte, remmende effecten uitgeoefend op het niveau van HMG-CoA-reductase. Ook luteoline (een van de flavonoïden) in ALE bleek een belangrijke rol te spelen bij de remming van de cholesterolsynthese. Uit kwantitatieve metingen blijkt dat Cynara scolymus-extract de cholesterol-biosynthese remt op een concentratie-afhankelijke manier [8].

Policosanol Policosanol is een fytosterol. Het is een mengeling van primaire alcoholen, voornamelijk geïsoleerd uit suikerriet was maar ook uit tarwekiemolie, rijstzemelen en bijenwas. De Cubaanse onderzoeksgroep die verreweg de meeste onderzoeken heeft gedaan naar het lipidenverlagende effect van policosanol stelt dat het precieze werkingsmechanisme in relatie tot cholesterol nog onbekend is. Volgens deze studies is wel duidelijk dat policosanol de cholesterolsynthese in een van de vroegste stappen van het productieproces van cholesterol remt. Statines werken door competitieve remming van het HMG-CoA-reductase-enzym in de lever. Policosanol daarentegen blijkt invloed te hebben op de expressie van het HMG-CoA-reductase en vermindert de synthese van dit enzym. Zelfs bij hoge doseringen policosanol wordt dit enzym echter nooit meer dan 50% geremd. Dit is wellicht een reden dat policosanol zo weinig bijwerkingen heeft. Andere mogelijke werkingsmechanismen van policosanol zijn verhoogde opname van LDL-cholesterol door de lever en verhoogde afbraak van LDL-cholesterol of remming van de heropname van cholesterol en galzuren in het darmkanaal [9, 10].

Plantago psyllium (vlozaad) De zaadhulzen van Plantago psyllium worden door artsen voorgeschreven om constipatie te voorkomen of om de stoelgang te reguleren (Farmacotherapeutisch kompas, 2014). De zaadhulzen bestaan voor ± 86.2% uit plantaardige voedingsvezels (± 71,1 gram oplosbare vezels en 14,6 gram onoplosbare) met als belangrijkste werkzame stoffen mucopolysacchariden met een zwelvermogen van ongeveer 19.2 (1 gram zwelt op tot 19.2 gram) en vette olie 5-13% [6, 11]. Plantago psyllium zou een rol kunnen spelen in het verlagen van cholesterol [12]. Het werkingsmechanisme van de cholesterolverlagende effecten van Plantago psyllium is nog niet volledig opgehelderd. Oplosbare vezels verhogen de galafscheiding met als gevolg verhoogde omzetting van levercholesterol in galzuren, daarnaast kan Plantago psyllium de intestinale absorptie van cholesterol verlagen. Bijkomende mechanismen, zoals remming van de hepatische cholesterolsynthese door propionaat en secundaire effecten door de vertraging van glucoseabsorptie kunnen ook een rol spelen bij het verlagen van cholesterol door Plantago psyllium [13]

REFERENTIES

1. The Cochrane Collaboration. 2011. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. www.cochrane. org/: http://handbook.cochrane.org. Geraadpleegd 20 juni, 2014. 2. Ried K, Toben C, Fakler P. Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis. Nutr Rev. 2013;71(5):282-99. 3. Halbert SC, French B, Gordon RY, Farrar JT, Schmitz K, Morris PB, Thompson PB, Rader DJ, Becker DJ. Tolerability of red yeast rice (2,400 mg twice daily) versus pravastatin (20 mg twice daily) in patients with previous statin intolerance. Am J Cardiol. 2010;105(2):198-204. 4. Klimek M, Wang S, Ogunkanmi A. Safety and efficacy of red yeast rice. Pharm Ther. 2009;34(6):313-27. 5a. Kong W, Wei J, Abidi P, Lin M, Inaba S, Li C, Wang Y, Wang Z, Si S, Pan H, Wang S, Wu J, Wang Y, Li Z, Liu J, Jiang JD. Berberine is a novel cholesterol-lowering drug working through a unique mechanism distinct from statins. Nat Med. 2004;10(12):1344-51. 5b. Kong WJ, Zhang H, Song DQ, Xue R, Zhao W, Wei J, Wang YM, Shan N, Zhou ZX, Yang P, You XF, Li ZR, Si SY, Zhao LX, Pan HN, Jiang JD. Berberine reduces insulin resistance through protein kinase C-dependent up-regulation of insulin receptor expression. Metabolism 2009;58(1):109- 19. 6. Verhelst G. Groot Handboek Geneeskrachtige kruiden. BVBA Mannvita Wevelgem, België 2008. 7. Mills S, Bone K. Principles and practice of phytotherapy. Churchill/Livingston London 2000. 8. Wider B, Pittler M, Thompson-Coon J, Ernst E. 2013. Artichoke leaf extract for treating hypercholesterolaemia. The Cochrane Library. Geraadpleegd november 2014. 9. Berthold H, Unverdorben S, Degenhardt R, Bulitta M, Gouni-Berthold I. Effect of policosanol on lipid levels among patients with hypercholesterolemia or combined hyperlipidemia: a randomized controlled trial. J Am Med Assoc. 2006;295(19):2262-9. 10. Barrat E, Zair Y, Ogier N, Housez B, Vergara C, Maudet C et al. A combined natural supplement lowers LDL- cholesterol in subjects with moderate untreated hypercholesterolemia: an randomized placebo-controllend trial. Int J Food Sci Nutr. 2013;64(7):882-9. 11. Davidson M, Maki K, Kong J, Dugan L, Torri S, Hall H, Drennan KB, Anderson SM, Fulgoni VL, Saldanha LG, Olson BH. Long-term effects of consuming foods containing psyllium seed. Am J Clin Nutr. 1998;67(3):367-76. 12. Brown L, Rosner B, Willet W, Sacks FM. Cholesterol-lowering effects of dietary fiber: a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 1999;69(1):30-42. 13. Anderson J, Davidson M, Blonde L, Brown V, Howard W, Ginsberg H, Allgood LD, Weingand KW. Long-term cholesterol-lowering effects of psyllium as an adjunct to diet therapy in the treatment of hypercholesterolemia. Am J Clin Nutr. 2000;71(6):1433-8.