Depressie

Neuro-vegetatieve Dystonie: Stress en Depressie

Fytoschema van de cursus fytotherapie bij de Herboristen Opleiding 'Dodonaeus'

Definitie

Een ontregeling van het vegetatieve, autonome zenuwstelsel (sympaticus - parasympaticus) door een disharmonie tussen ik en buitenwereld (draagkracht - draaglast). De spankracht in de mens, zowel lichamelijk als geestelijk is verstoord.

Overspanning (= stress) - Spanning (= kracht, tonus) - Onderspanning (= depressie)

Algemene aanpak

    • Het ‘ik’ versterken door psychologische technieken (meditatie, positief denken, psychotherapie, zinvol werk) maar ook door voeding en beweging (ritme).

    • de invloed van de buitenwereld veranderen door het verminderen van de indrukken (rust), vat krijgen op je omgeving.

Kruiden

Evenwicht herstellen tussen sympaticus en parasympaticus, tussen overspanning en onderspanning.

Overspanning (stress) vooral tegengaan door het gebruik van kalmerende planten (sedativa)

Valeriana officinalis: basismiddel vooral bij slapeloosheid

Panax ginseng: adaptogeen of andere adaptogenen

+ Humulus lupulus: bij seksuele overprikkeling en in de menopauze

+ Passiflora incarnata: bij prikkelbaarheid en verwarrende gevoelens

+ Eschscholtzia californica: ook voor kinderen, bij slapeloosheid

+ Melissa officinalis: bij vegetatieve maagproblemen, ritmestoornissen en verdriet

+ Lavandula vera: uitwendig als etherische olie op plexus solaris, harmoniserend

+ Tilia 1D: gemmomiddel bij slapeloosheid

+ Matricaria recutita

+ Galium odoratum in Maitrank

Onderspanning (depressie) tegengaan door het gebruik van zenuwversterkende planten.

Hypericum perforatum: basismiddel

+ Lavandula vera, Echte lavendel (eo)

+ Melissa officinalis (zachte mao-remmer)

+ Trigonella foenum-graecum: bij gebrek aan eetlust (anorexia), spierzwakte

+ Panax ginseng: bij vermoeidheid, voor ouderen, de wereld niet aankunnen

+ Eleutherococcus senticosus: bij vermoeidheid door lichamelijke overbelasting

+ Piper methysticum (Kava): bij angst

+ Avena sativa (Haver): bij uitputting en verslaving (roken, cafeine)

+ Rosmarinus officinalis

+ Thymus officinalis / Origanum vulgare (zachte mao-remmer)

+ Ribes nigrum 1D: gemmomiddel, personengevoelig voor koude, werkt op bijnieren

Andere kruiden met invloed op het zenuwstelsel:

Angelica archangelica (Engelwortel), Ballota foetida (Stinkende ballote), Cannabis sativa (Hennep), Citrus aurantium (Bittere appelsien), Coriandrum sativum (Koriander), Curcuma (Mao-remmer), Ocimum basilicum (Basilicum), Rhodiola (Rozenwortel, Mao-remmer), Scutellaria lateriflora (Amerikaans glidkruid)

Aromatherapie.

    • Angelica archangelica: angst, slapeloosheid met darmkramp*

    • Artemisia dracunculus: spasmofilie, hik

    • Chamaemelum nobile: kalmerend op centraal zenuwstelsel

    • Cistus ladaniferus: neurovegetatieve dystonie (invloed op parasympaticus)**

    • Citrus aurantium (Petit-grain): neurovegetatieve dystonie

    • Citrus aurantium ssp. bergamia: slapeloosheid, depressie

    • Cymbopogon citratus: sedativum, bij neurovegetatieve dystonie

    • Foeniculum vulgare: gevolgen van spanning op de darmen (kramp, gasvorming...)

    • Lavandula angustifolia: nervositeit, plexus solarisspasmen, angst**

    • Lippia citriodora (verveine): zeer goed bij sommige depressies, sedativum

    • Ocimum basilicum: sympaticomimetisch, managerziekte, darmkoliek en colitis

    • Origanum majorana: goed parasympaticotonisch (hypotensief, kalmerend, anafrodisiacum)

    • Picea mariana: cortison-like, asthenie, uitputting, plexus solarisspasmen

    • Pinus sylvestris: cortison-like, asthenie

    • Thymus vulgaris ‘thujanol’: asthenie

Oligotherapie.

    • Onderspanning (psychasthenie, depressie): Cu-Au-Ag (asthenie), Mg-Co (vegetatief, overgang)

    • Overspanning (stress): Lithium en Magnesium

Voeding.

    • Voeding rijk aan kalium (groenten) en arm aan natrium (zout, vlees)

    • Magnesium (bij kramp) vooral fruit (banaan)

    • Vitaminen vooral B (volkoren, tarwekiemen, biergist, noten)

    • Kruidenthee (linde, kamille, verveine, oranjebloesem) en cichoreikoffie in plaats van koffie

    • In beperkte mate bier met hop en Maitrank (bedstrowijn)

Leefwijze.

    • Een evenwichtige afwisseling tussen activiteit (dag) en rust (nacht) is elementair. Je leven ritmisch in delen.

    • Beweging, stevige wandeling (30’ met hartslag van 110) heeft positief effect bij slapeloosheid. Beweging is een stressreducer (spierontspannend, licht euforiserend, met invloed op de celstofwisseling)

    • Licht

Literatuur.

    • Verheyen M. - Stop Stress, een nieuwe kijk op stress en nervositeit. Kosmos 1997.

    • Huibers J. - Kalm door kruiden. Anker 1976

    • Huibers J. - Overwin angst en vrees. Anker 1977.

    • Huibers J. - Kalmerende kracht van kruiden.Kosmos 1995.

    • Diekstra R. - Het geestige lichaam. 1995.

    • Bohmig U. - Slapeloosheid, Stress en Nervositeit. Strengholt 1985.

    • Wolfers I. - Slaapklachten en spanning. Contact 1989.

    • Bratman & Kroll - St.Janskruid, de behandeling van depressies. Elmar 1999.

    • Schulz ea. - Klinische studien mit Phytopharmaca. Ztschr.Phytoth. 18, 1997.

    • Kava, an overview. HerbalGram 39.

    • Weber&Winter - Kava-Kava, ein planzliches Anxiolyticum. Fundamenta Psych. 8, 1994.

    • Ross & Hayes - Exercise and psychological well-being in the community. Epidem.127

    • Herbal_Natural_Products_As_a_Source_of_Monoamine_Oxidase_Inhibitors_A_Review

Vegetatief (Sympatisch - Parasympatisch) Evenwicht

overspanning spanning onderspanning

hypertoon tonus hypotoon

spankracht

(evenwicht)

yang yin

vegetatief zenuwstelsel

hypothalamus / hypofyse

symphaticus parasympathicus (nervus vagus)

= gaspedaal = rem

werkstoffen:

adrenaline / noradrenaline acetylcholine

(stresshormonen, catecholaminen)

veroorzaakt vlucht / vechtreactie veroorzaakt relaxatiereactie


stimulans actie-organen: stimulans opbouw-organen:

hart, bloedvaten, longen spijsvertering, maag, darm

catabool (verbruik, verbranding) anabool (opbouw)

stimulantia adaptogenen / tonica sedativa - hypnotica

ephedra< koffie <rozemarijn< <sintjanskruid/ lavendel > valeriaan> papaver> opium

cat <tijm, bonekruid <ginseng melisse > hop > passiflora > hennep

amfetamine cola < tabak? guarana <fenegriek / haver > echte kamille, majoraan

<eleutherococcus >

bitterstofplanten?

geur / smaak?

opwekkende geuren kalmerende geuren

fris, citroenachtig, scherp, licht, vluchtig zwaar, muf, tropisch, zweetachtig scherp

< zout <zuur < bitter > zoet >


Depressie vlgs J. Duke

Anti-depressieve stoffen in verschillende planten, MAO remmers* en anderen, hypericine, tryptofaan (5 HTP), foliumzuur (folaat), mineralen (magnesium, kalium, calcium en lithium)

Werking: voedingssuikers (glucose) > (pancreas) insuline > (hersenen) tryptofaan > (neurotransmitter) serotonine (verbetert humeur, voldaan, beter voelen)

    • Hypericum perforatum (hypericine)

    • Glycyrrhiza glabra (5 MAO-remmers, cortisone-achtig?)

    • Eleutherococcus (MAO remmer)

    • Gember / Curcuma

    • Ginkgo biloba: voor ouderen met circulatieproblemen

Voedingsproducten

    • Portulaca oleracea: bevat veel magnesium, kalium, maar ook calcium, folaat en lithium, nu ook omega-3-vetzuren (16% anti-depressiva)

    • tryptofaan (aminozuur) veel in zaden zoals pompoen, zonnebloem en teunisbloem

MAO remmer: Monoamino-oxidaseremmers

oftewel MAO-remmers, blokkeren de werking van monoamino-oxidase (MAO). Monoamino-oxidase is een verzamelnaam voor een groep enzymen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van mono-aminen in het lichaam. Mono-aminen, zoals (nor)adrenaline, serotonine en dopamine spelen een belangrijke rol in het lichaam, onder meer bij de regeling van bloeddruk, stemming en motoriek.

De werking van MAO-remmers berust, zoals de naam al aangeeft op de remming van mono-amine oxidase, een enzym dat verantwoordelijk is voor de afbraak van mono-aminen. Tot de mono-aminen behoren serotonine, noradrenaline en dopamine, stoffen die in het zenuwstelsel betrokken zijn bij de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen. Door MAO-remmers wordt de afbraak van onder andere serotonine en noradrenaline tegengegaan. Hierdoor zijn deze stoffen langer aanwezig en werkzaam.

Ook tyramine wordt door mono-amine oxidase afgebroken. Tyramine is in sommige voedingsmiddelen, bijvoorbeeld oude kaas, in grote hoeveelheden aanwezig. Bij het gebruik van een klassieke MAO-remmer wordt tyramine niet afgebroken, wat betekent dat het in hoge concentratie in het bloed komt.

Dit is gevaarlijk omdat een hoge concentratie tyramine in het bloed kan leiden tot een snelle en sterke stijging van de bloeddruk. Dit kan tot een levensgevaarlijke situatie leiden. Het eerste wat iemand in deze omstandigheden bemerkt is een ernstige kloppende hoofdpijn. In zo’n geval moet zo snel mogelijk medische hulp worden ingeroepen om de bloeddruk weer omlaag te brengen.

Een tyramine beperkt dieet wordt gebruikt om dit probleem te voorkomen. Het dieet moet op de eerste dag van het gebruik van een klassieke MAO-remmer gestart worden. Na het staken van de MAO-remmer moet het dieet nog tien tot veertien dagen worden door gebruikt.

MAOs, or monoamine oxidases, are enzymes that break down neurotransmitters and stop their messaging activity. MAO-A breaks down serotonin, epinephrine and norepinephrine; MAO-B deactivates dopamine. MAO inhibitors prevent the breakdown process, allowing neurotransmitters to remain available longer in the synapses between nerve sells. MAO inhibitors are prescribed for depression, but due to their dangerous interactions with certain foods, they have been largely replaced by other types of antidepressants. Herbs can inhibit MAO-A and MAO-B enzymes without the unpleasant side effects of antidepressants.

Syrian Rue

Syrian rue (Peganum harmala) is a perennial herb found throughout the western and southwestern United States, Europe and the Middle East. The seeds and roots contain the alkaloids harmaline, harmine, harmalol, harmol and tetrahydroharmine. A study published in the 2009 issue of Food and Chemical Toxicology found that harmaline and harmine in the seed extracts of Syrian rue were potent MAO-A inhibitors; and harmine in the root extract was an active MAO-A inhibitor.

Common Herbs With MAO Inhibitor Activity

Passionflower (Passiflora incarnata) is a perennial climbing vine with light blue flowers. It produces an edible fruit called maypop. Passionflower contains the MAO inhibitors harmaline and harmine. It also contains several flavonoids that are MAO inhibitors, including apigenin, kaempferol and quercetin.

Ayahuasca

Ayahuasca (Banisteriopsis caapi) is a South American vine noted for its hallucinogenic actions. It was used traditionally to treat parasites and digestive disorders. Ayahuasca is popular in research on potential cures for Parkinson's disease because of its effects on MAO-B, which deactivates dopamine (the neurotransmitter lacking in Parkinson's patients). A study reported in the 2010 issue of the Journal of Ethnopharmacology found that harmaline and harmine in ayahuasca are MAO-A and MAO-B inhibitors. It also found MAO-B inhibitory potential in the flavanols epicatechin and procyanidin. The strong MAO-B inhibitory action of ayahuasca point to a possible treatment for Parkinson's disease.

Nutmeg

Nutmeg (Myristica fragrans) is an evergreen tree native to the Spice Islands. The seed of the tree is called nutmeg, and mace is the seed covering. Nutmeg essential oil contains myristicin, which can be toxic in large doses. Myristicin is an unselective MAO inhibitor, meaning it acts on both MAO-A and MAO-B. Nutmeg also contains the MAO inhibitors kaempferol and quercetin.

Turmeric

Turmeric (Curcuma longa) is a yellow root used in Asian cooking and traditional medicine. A study reported in Psychopharmacology found that curcumin inhibited both MAO-A and MAO-B and increased the levels of serotonin and dopamine. When the researchers combined curcumin with piperine, an alkaloid found in black pepper, they found this enhanced the effect of MAO inhibition.

Curcumin, a major active component of Curcuma longaL. (Zingiberaceae) has been used since immemorial times in Ayurvedic medicine. Diverse biological actions are known, including its antidepressant activity, so dose dependently inhibits MAO-A activity, whereas MAO-B inhibitory activity is observed only at higher doses. The enhanced brain levels of serotonin observed in mice, following the curcumin administration (10-80 mg/Kg, i.p.), may be related to the inhibition of MAO-A enzyme, whilst MAO-B inhibition results in the increase in central dopamine levels. Both these activities, by enhancing the availability of serotonin and dopamine in the brain, are responsible for its antidepressant activity. Coadministration with piperine may provide a use-ful natural adjuvant in the antidepressant therapy because the bioavailability of curcumin is increased. Piperine is best known as the pungent principle of the black pepper (Piper nigrum L.Piperaceae) and is also a MAO inhibitor. Kulkarni, S.K.; Bhutani, M.K.; Bishnoi, M. Antidepressant activity of curcumin: involvement of serotonin and dopamine system. Psychopharm.,2008, 201, 435-442.

Kava

Kava (Piper methysticum) is a green shrub native to the Pacific Islands, where it's used as a relaxing beverage. The active ingredients in kava are called kava pyrones or kavalactones. A study in Pharmacopsychiatry found that six kavalactones were MAO-B inhibitors and increased dopamine levels in the brain. In order of potency, they are: desmethoxyyangonin, methysticin, yangonin, dihydromethysticin, dihydrokavain and kavain.

Melissa officinalis / Salvia officinalis / Oreganum vulgare

Other herbs extract showing MAO-A inhibitor properties for the treatment of neuropsychiatric diseases. Therefore, Melissa officinalis L. (Lamiaceae) has traditionally been used in all around the world to prepare a tea for its sedative and spasmolytic effects; a great variety of phytopharmaceutical preparations containing this plant are available in the market by its effects on nervous system. Both methanolic and aqueous extracts from the leaves inhibit MAO-A activity relieving depression symptoms and might protect neurons from oxidative stress although methanolic extract is more effective than the aqueous.

As well as Melissa officinalis and Salvia officinalis L. (Lamiaceae) are used as dietary constituent to improve attention, mood and memory, extracts from Origanum vulgare L. (La-miaceae) may comprise a workable strategy to maintain a healthy mood status and enhance mental well-being in humans. Oregano extract, comprising a specified range of active constituents, acts as a moderate, natural, reuptake inhibitor of serotonin (5-HT), noradrenaline (NA) and dopamine (DA), in addition to inhibit monoamine catabolism in vitro. It inhibits dependently and reversibility the enzymatic activity of MAO-A. The reversibility of the inhibition is very important in order to prevent side effects such as orthostatic hypotension and hypertensive crisis, as associated to the earlier MAO inhibitors.

López, V.; Martín, S.; Gómez-Serranillos, M.P.; Carretero, M.E.; Jäger, A.K.; Calvo, M.I. Neuroprotective and neurological proper-ties of Melissa officinalis. Neurochem. Res., 2009, 34, 1955-1961.

Mechan, A.O.; Fowler, A.; Seifert, N.; Rieger, H.; Wöhrle, T.; Etheve, S.; Wyss, A.; Schüler, G.; Colletto, B.; Kilpert, C.; Aston, J.; Elliott, J.M.; Goralczyk, R.; Mohajeri, M.H. Monoamine reuptake inhibition and mood-enhancing potential of a specified oregano extract. Br. J. Nutr., 2011, 105, 1150-1163.

https://www.researchgate.net/publication/233899928_Herbal_Natural_Products_As_a_Source_of_Monoamine_Oxidase_Inhibitors_A_Review

Anti-depressieve activiteit van Curcuma- en Rhodiola-preparaten

Curcuma species (geelwortelsoorten) worden in India veel gebruikt, niet alleen in de keuken als ingrediënt in curry’s, maar ook medicinaal bij allerlei aandoeningen. De onderbouwing hiervoor is in veel gevallen nog niet voldoende, mede vanwege de lage biologische beschikbaarheid van het belangrijkste actieve ingrediënt curcumine dat slecht opgenomen en snel gemetaboliseerd wordt. Naar aanleiding van eerdere studies waaruit gebleken was dat piperine de biologische beschikbaarheid van curcumin vergroot en effectief is in enkele standaardtesten voor depressie, onderzocht een aantal Indiase farmacologen het effect van de combinatie van beide stoffen zowel gedragsmatig (zwemtest) als biochemisch (monoamine-oxidase (MAO) remmende activiteit en neurotransmitter-niveaus) bij muizen. Curcumin remde dosisafhankelijk (10-80 mg/kg i.p.) de periode van passiviteit in de zwemtest en de enzymactiviteit van MAO-A. In de hoge doseringen (40 en 80 mg/kg) verhoogde curcumin het serotonine- en dopamineniveau en remde het ook de MAO-B enzymen. Diverse combinaties van curcumin (20 mg/kg) met subklinische doseringen van chemische antidepressiva bleken eveneens effectief te zijn. Additie van piperine (2,5 mg/kg i.p.) versterkte de activiteit van curcumin (20 mg/kg) met 62%. Deze hoeveelheid piperine heeft zelf geen effect in de gedragstest. De MAO-A remming werd ook gepotentieerd door genoemde combinatie, de MAO-B remming echter niet.

Ook Rhodiola rosea kan het effect van tricyclische antidepressiva potentiëren en de bijwerkingen van deze middelen verminderen. Dit hebben klinische studies in Rusland in de tachtiger jaren laten zien. In 2007 werd in een klinische studie vastgesteld dat een extract van de wortel antidepressie-activiteit vertoonde. Om meer inzicht te krijgen in het werkingsmechanisme testte een groep van Zweedse en Armeense wetenschappers dit wortelextract van R. rosea en verschillende componenten hieruit in een ratten-gedragstest voor depressies. Het wortelextract werd ook getest in combinatie met een piperine bevattend extract. Het wortelextract van R. rosea liet in de gebruikte test een dosisafhankelijk positief effect zien; toegediend in een dosering van 20 mg/kg p.o. had het een sterker antidepressief effect dan imipramine (30 mg/kg) of een Hypericum-extract (20 mg/kg). Diverse uit dit extract geïsoleerde inhoudsstoffen en hun metabolieten werden daarnaast los getest om te bepalen welke de meest werkzame bestanddelen zijn. Vooral rhodioloside en ook de metaboliet hiervan –tyrosol– bleken actief te zijn. De andere geteste stoffen bleken ieder afzonderlijk niet effectief (de metaboliet kaneelzuuraldehyde bleek zelfs contraproductief te werken) maar een combinatie van rhodioloside, tyrosol, rosavin, rosarin en rosin (alle in een dosering van 0,26 mg/kg) was weer wel actief; deze combinatie van stoffen uit R. rosea was zelfs het meest actief van alle geteste extracten/inhoudsstoffen en gaf 81% vermindering van de passiviteitsperiode. Toevoeging van piperine blijkt het effect van het wortelextract van R. rosea teniet te kunnen doen, waarschijnlijk doordat het farmacokinetische profiel van belangrijke inhoudsstoffen verstoord wordt. De combinatie van piperine en wortelextract liet een U-vormige dosis-responscurve zien: van 0-10 mg/kg een toenemend effect, maar van 10-50 mg/kg een afnemend effect. De bloedparameters gaven aan dat de absorptie van rosavin in deze combinatie sneller was en de maximale concentratie die werd bereikt bijna dubbel zo hoog was. Ook de eliminatiesnelheid van rosavin was verhoogd terwijl die van rhodioloside juist verminderde. De combinatie van piperine en wortelextract van R. rosea lijkt dus geen goed voorspelbaar therapeutisch effect te geven.

Bronnen: Kulkarni SK, et al. Antidepressant activity of curcumin: involvement of serotonin and dopamine system. Psychopharmacology 2008;201:435-42. Panossian A, et al. Comparative study of Rhodiola preparations on behavioral despair of rats. Phytomedicine 2008;15:84-91.

Nederlandse Vereniging voor fytotherapie.

Moshiri E, Basti AA, Noorbala AA et al. Crocus sativus L. (petal) in the treatment of mild-to-moderate depression: a double-blind, randomized and placebo-controlled trial. Phytomedicine. 2006;13(9-10):607-11.

Depression uit http://www.drugbase.de/de/datenbanken/arzneipflanzen

Psychische Erkrankungen und Beschwerden können auf einem gestörten Gleichgewicht von Neurotransmittern, ihren Rezeptoren und Transportern beruhen. Eine Depression geht häufig mit einer zu niedrigen Konzentration an Noradrenalin und Serotonin einher, während Schizophrenie durch eine erhöhte Neurotransmittermenge zustande kommt. Kennzeichen der Depression sind Antriebsschwäche, Freudlosigkeit, Interesseverlust, Motivationsmangel und Müdigkeit. Nebensymptome sind vielfältig; zu nennen sind Schlaflosigkeit, Schuldgefühle, erniedrigtes Selbstvertrauen und sogar Selbstmordabsichten.

Behandlung

Antidepressive Arzneimittel zielen darauf ab, die Spiegel von Noradrenalin und Serotonin anzuheben. Dies kann man durch Gabe von Agonisten beider Neurotransmitter bewirken, die die zugehörigen Rezeptoren aktivieren; ebenso durch MAO-Hemmer (unterdrücken den Transmitter-Abbau) oder häufiger durch Aufnahmehemmer (Re-Uptake-Hemmer), die die Transporter beider Transmitter an der präsynaptischen Membran hemmen. Als Folge steigt die Konzentration der Neurotransmitter im synaptischen Spalt; außerdem entgehen sie so dem Abbau durch MAO und COMT. Leichte Depressionsformen lassen sich gut mit Phytopharmaka behandeln. Extrakte aus Hypericum perforatum hemmen offenbar die präsynaptischen Transporter und erhöhen so nicht nur die Konzentration von Noradrenalin und Serotonin, sondern auch von Dopamin, GABA und weiteren Transmittern. Mehrere kontrollierte Doppelblindstudien (mit 900 mg/Tag WS 5570 Extrakt) belegen im Vergleich zu Placebo oder zu synthetischen Antidepressiva die Wirksamkeit der Droge bei Patienten mit leichter (nicht schwerer!) Depression.

Wichtige Arzneipflanzen

Hypericum perforatum.

Naar schatting 21 % van de mensen in geïndustrialiseerde landen heeft gedurende het leven een of meerdere keren last van een depressie. Depressie is een complexe multifactoriële aandoening waarbij biologische, psychologische en sociale factoren een rol spelen. De eerste keer duurt een depressie gemiddeld 3 tot 4 maanden; 30 tot 40 % van die mensen krijgy ook op,ieuw een depressie . De depressie krijgt bij 5 tot 10 % van de mensen een chronisch karakter. Sommige mensen weigeren synthetische antidepressiva vanwege de bijwerkingen (niet kunnen autorijden, droge mond, constipatie, afgenomen libido, gewichtstoename); veelal werken synthetische anti-depressiva onvoldoende of neemt de werkzaamheid na verloop van tijd af. De interesse voor fytotherapeutische anti-depressiva neemt toe, ook vanwege de grotere veiligheid en verdraagzaamheid van deze middelen. Vooral sint-janskruid wordt veelvuldig ingezet bij een milde tot matig ernstige depressieve stoornis.

Hypericum perforatum bij depressie

Het beste (wetenschappelijk) onderbouwde kruid tegen depressie is ongetwijfeld sint-janskruid (Hypericum perforatum). In twee meta-analyses zijn respectievelijk 37 en 30 gerandomiseerde klinische studies beschreven naar de werkzaamheid van (gestandaardiseerde) extracten van sint-janskruid bij milde tot matig ernstige depressie. De meta-analysen concluderen dat sint-janskruid significant effectiever is dan placebo en tenminste even effectief is bij depressie als synthetische antidepressiva. Waarschijnlijk helpt sint-janskruid ook bij ernstige depressie (score > 22 op de Hamilton-depressieschaal). In een Berlijnse studie (met 251 proefpersonen) zorgde een dagdosis van 3x 300 mg sint-janskruidextract (met 3 - 6 % hyperforine en 0,12 - 0,28 % hypericine), bij non-responders na twee weken verhoogd naar 3x 600 mg per dag, na zes weken voor vermindering van acute depressieve klachten met gemiddeld 57 %. In de controlegroep (20 mg paroxetine per dag, bij non-responders na twee weken verhoogd naar 40 mg per dag) namen de klachten met gemiddeld 45 % af. Sint-janskruid was niet alleen effectiever, het kruidenextract werd beter verdragen en veroorzaakte minder bijwerkingen dan paroxetine. Een andere studie liet zien dat sint-janskruid even effectief is als paroxetine in het voorkomen van een terugval bij mensen die een matige tot ernstige depressie hebben doorgemaakt.

De anti-depressieve werking van sint-janskruid is het gevolg van niet-selectieve remming van neuronale heropname van serotonine, dopamine, noradrenaline, GABA en L-glutamaat, daling van de afbraak van neurotransmitters en een betere receptorbinding. Ook heeft sint-janskruid invloed op de cortisolspiegel. Werkzame preparaten zijn meestal gestandaardiseerd op hypericine (0,3 %) en/of hyperforine (0,5 - 5 %) en worden in doses tussen 300 en 1800 mg per dag gegeven.

Sint-janskruid is wat bijwerkingen betreft tien keer veiliger dan synthetische antidepressiva. Sint-janskruid is bijzonder geschikt voor de eerstelijnsbehandeling van depressie. Natuurlijk moet rekening worden gehouden met mogelijke interacties met medicijnen die een smalle therapeutische bandbreedte hebben (in een combinatie met sint-janskruid zijn deze medicijnen gevaarlijk en niet sint-janskruid).

Phytomedicine. 2003 Nov;10(8):650-6. Inhibition of monoamine oxidase B (MAO-B) by Chinese herbal medicines.

Lin RD1, Hou WC, Yen KY, Lee MH.

Monoamine oxidase (MAO) catalyzes the oxidative deamination of biogenic amines accompaned by the release of H2O2. Two subtypes, MAO-A and MAO-B, exist on the basis of their specificities to substrates and inhibitors. The regulation of MAO-B activity is important in the treatment of neurodegenerative diseases. Twenty-seven species of plants used in traditional Chinese medicines, selected from an enthnobotanical survey, were used in an investigation of their inhibitory effect on MAO-B in rat brain homogenates. The 50% aqueous methanol extracts of four active extracts, Arisaema amurense, Lilium brownii var. colchesteri, Lycium chinense, and Uncaria rhynchophylla, exhibited the best activity and selectivity towards MAO-B with IC50 values of 0.44, 0.29, 0.40, and 0.03 mg/ml, respectively. A kinetic study of MAO-B inhibition by the four extracts using the Lineweaver-Burk plot for each active extract revealed the IC50 concentrations, and results show that: Ki = 0.59 mg/ml for A. amurense for the mixed-type mode, Ki = 0.58 mg/ml for L. brownii var. colchesteri for the mixed-type mode, Ki = 5.01 mg/ml for L. chinense for the uncompetitive mode, and Ki = 0.02 mg/ml for U. rhynchophylla for the uncompetitive mode. These may therefore be candidates for use in delaying the progressive degeneration caused by neurological diseases.

Lichtwekker en winterdepressie

Dr. Servan-Schreiber geeft in zijn boek “Uw Brein Als Medicijn” een tip die iedereen (niet alleen winterdepressieven) gewoon thuis zou kunnen toepassen, namelijk door middel van een lichtwekker/ontwaaklamp die de slaapkamer langzaam licht laat worden en je zo op natuurlijke wijze wakker laat worden, in plaats van door een irritant snerpende wekker. Er zijn diverse lichtwekkers op de markt, maar de meeste aandacht bij het grote publiek heeft Philips eind 2007 gegenereerd met de lancering van de Wake-up light. Maar ook andere fabrikanten bieden vergelijkbare lichtwekkers aan, bijvoorbeeld Medisana of Lumie.

Waarom een lichtwekker?

Dieren laten zich leiden door licht en donker en aangezien het emotionele deel van onze hersenen, oftewel het Lymbisch systeem vergelijkbaar is met dat van dieren is het niet meer dan logisch dat onze hersenen beïnvloedbaar zijn door (zon)licht. Licht heeft invloed op de hypothalamus die in het hart van het emotionele brein ligt. Het regelt de productie van alle hormonen: eetlust, slaap- en menstruatiecyclus, het libido, de lichaamstemperatuur, de stofwisseling van vetten en vooral de stemming en de energie om tot handelen over te gaan.

Winterdepressie en lichtwekker

In de winter worden de dagen korter en voelt bijna één op de drie personen een verandering in zijn energie en stemming, ook wel leidend tot (winter)depressie. Wat kan helpen? Kunstmatige simulatie van ochtendlicht of door het simuleren van het natuurlijke ochtendkrieken, door een apparaat dat heel langzaam de komst van het ochtendlicht nabootst. Oftewel: een lichtwekker!