Rutine

Rutine is een soort flavonoïde van quercetine dat veel voorkomt in fruit en groenten. De belangrijkste bronnen van rutine voor medisch gebruik zijn boekweit, Japanse pagodeboom en Eucalyptus macrorhyncha. Het wordt onder andere gebruikt vanwege de ontstekingsremmende, schimmelwerende, en antioxiderende effecten. Rutine kan mogelijk hypoglycemische effecten hebben, en kan daarom de werking van antdiabetica versterken. Rutine kan worden ingezet bij o.a.: diabetes, obesitas en vermoeidheid

Rutine is een flavonolglycoside van quercetine dat veel voorkomt in planten, waaronder fruit en groenten. De belangrijkste bronnen van rutine zijn boekweit, Japanse pagodeboom en Eucalyptus macrorhyncha. Rutine wordt ook gevonden in rue, sint-janskruid, ginkgo biloba, eucalyptus, meidoorn, lindeboom en vlier.1,2,3,4,5

Gebruik

Rutine is een soort flavonoïde. Het zit in de flavonol-familie.3,6 Het wordt onder andere gebruikt vanwege de ontstekingsremmende, schimmelwerende, en anti-oxiderende effecten. Zo wordt het ingezet bij diabetes, obesitas en vermoeidheid.

Indicaties

Anti-diabetische effecten

In een diabetisch diermodel verlaagt rutine de niveaus van nuchtere bloedglucose en insuline, en heeft het gunstige effecten op bloedlipiden.7 Rutine lijkt te helpen bij het herstel van de cellen van de eilandjes van de alvleesklier en stimuleert de opname van glucose uit het bloed. Mogelijk speelt de antioxiderende of ontstekingsremmende werking van rutine een rol bij deze effecten.6,7

Anti-vermoeidheidseffecten

In een diermodel lijkt rutine vermoeidheid en de bijbehorende angst te verminderen; de antioxiderende effecten van rutine kunnen een rol spelen.6

Schimmelwerende effecten

Hoewel rutine alleen in vitro geen schimmelwerende effecten heeft, vermindert rutine de hoeveelheid amfotericine B die nodig is om de minimale remmende concentratie (MIC) tegen bepaalde schimmelstammen te bereiken.8

Ontstekingsremmende effecten

Aangenomen wordt dat de ontstekingsremmende effecten van rutine een rol spelen bij sommige van de klinische effecten ervan. In een diermodel van beschadiging van het netvlies en de oogzenuw verlaagde rutine de niveaus van inflammatoire cytokines.9 Echter, bij mannen zorgde het nemen van rutine gedurende 3 weken als onderdeel van een formulering met bromelaïne en trypsine niet voor een verlaging van de ontstekingsmarkers na een marathon.10

Anti-oxiderende effecten

Rutine wordt beschouwd als een antioxidant, een vrije radicalenvanger en een ijzerchelator.6,11,12,13,14,15,16 Sommige onderzoeken suggereren dat de antioxiderende effecten van rutine bescherming kunnen bieden tegen schade veroorzaakt door asbest, kaïnzuur of acrylamide,6,11,17 cytotoxische effecten van geoxideerde lipoproteïnen met lage dichtheid,18,19 maagletsel door ethanol,20 netvlies- en oogzenuwbeschadiging door cisplatine en ultraviolette A-straling.9,14,15

Effecten op kanker

Wanneer rutine aan het dieet van dieren wordt toegevoegd, lijkt het enige bescherming te bieden tegen DNA-schade veroorzaakt door hepatocarcinogenen,21 en rutine heeft in vitro cytotoxische effecten op kankercellen.6 Voorlopig bewijs in dieronderzoek suggereert echter dat rutine de progressie van melanoom zou kunnen verergeren.22

Dermatologische effecten

In menselijk onderzoek verbetert plaatselijk aangebrachte rutine de elasticiteit van de huid. Dit is mogelijk het gevolg van een verhoogde productie van collageen en een verminderde afbraak van collageen, zoals in vitro is aangetoond.3 Ook heeft rutine antioxiderende effecten op de huid wanneer het plaatselijk wordt aangebracht.16

Gastro-intestinale effecten

Vroeg bewijs in diermodellen suggereert dat rutine gunstig zou kunnen zijn bij inflammatoire darmaandoeningen. Mogelijk spelen de antioxidatieve effecten van rutine een rol.23,24

Hepatoprotectieve effecten

In dieronderzoek lijkt rutine de hepatotoxische effecten van een cholesterolrijk dieet te verminderen, mogelijk door remming van een specifieke hepatotoxische signaalroute waarbij de transformerende groeifactor bèta betrokken is.25

Neurologische effecten

In diermodellen lijkt de ruimtelijke verbetering geassocieerd met rutine het gevolg te zijn van de antioxiderende en ontstekingsremmende effecten, mogelijk resulterend in verlaagde niveaus van oligomere amyloïde beta-niveaus en effecten op de synaptofysine en dopaminerge routes. Stikstofoxidemodulatie kan een rol spelen bij sommige van zijn neuroprotectieve effecten.6 Ook lijkt rutine in een diermodel van fenytoïnebehandeling voor het beheersen van aanvallen de cognitieve functie te beschermen. Het werkingsmechanisme is niet duidelijk; rutine keert echter ook de door fenytoïne geïnduceerde toename van de acetylcholinesterase-activiteit om.26

Vasculaire effecten

In een diermodel van occlusie van de halsslagader leken de ontstekingsremmende en antioxidatieve effecten van rutine een rol te spelen bij het voorkomen van cognitieve stoornissen. Vaatontsteking wordt ook verminderd.6

Gewichtsverlies effecten

Rutine is van belang voor gewichtsverlies. In een diermodel onderdrukte een monoglucosylvorm van rutine de secretie van maagremmend polypeptide (GIP).27

Veiligheid

Gebuik van rutine is veilig bij oraal gebruik in hoeveelheden die worden aangetroffen in voedingsmiddelen, zoals fruit en groenten. Eveneens bij oraal gebruik in medicinale hoeveelheden, op korte termijn. Rutine is in onderzoek veilig gebruikt in doses tot 600 mg per dag gedurende maximaal 12 weken.2,10,27,28,29, Ook is het in onderzoek plaatselijk aangebracht als een crème.3,15,16

Interacties

Medicijnen

Antidiabetica: theoretisch gezien zou het gebruik van rutine met antidiabetica het risico op hypoglykemie kunnen verhogen. Dieronderzoek suggereert dat rutine hypoglycemische effecten heeft.7

Pre-operatief: rutine zou tijdens de operatie de bloedglucoseregulatie kunnen verstoren. Vertel patiënten dat ze ten minste 2 weken voor electieve chirurgische ingrepen moeten stoppen met rutine. Rutine kan namelijk hypoglycemische effecten hebben.7

Supplementen

Supplementen met hypoglycemisch potentieel: rutine kan mogelijk hypoglycemische effecten hebben. Dieronderzoek suggereert dat rutine hypoglycemische effecten heeft.7 Theoretisch zou rutine additieve effecten kunnen hebben met kruiden die de bloedglucosewaarden verlagen.

IJzer: rutine zou mogelijk het ijzergehalte kunnen verlagen. Sommige informatie suggereert dat rutine mogelijk ijzerchelerende eigenschappen heeft.11 De klinische betekenis van dit effect is onduidelijk.

Referenties

Rutine, een stof in appel, thee en ui, kan bloedstolsels voorkomen.

Onderzoekers van Harvard denken dat het in de toekomst gebruikt kan worden om patiënten te beschermen tegen hartinfarcten en beroertes.

Bloedpropjes kunnen voorkomen in aderen en bloedvaten en de bloedtoevoer blokkeren. Ze kunnen losraken en zich verplaatsen naar andere delen van het lichaam. In dat geval is er sprake van een embolie.

De weefsels achter de blokkade krijgen dan geen zuurstof meer en sterven af. Een stolsel in de hartslagader kan een hartinfarct veroorzaken. Een embolie in de halsslagader leidt mogelijk tot een beroerte.

De onderzoekers testten 500 met behulp van een computermodel verschillende stoffen. Rutine bleek een enzym te blokkeren dat betrokken is bij de vorming van bloedpropjes. Zo voorkomt het bloedstolsels in zowel aderen als bloedvaten.  

"Rutine bleek het beste anti-trombosestofje dat we ooit getest hebben met dit model. Een veilig, goedkoop medicijn dat terugkerende propjes vermindert, kan duizenden levens redden", aldus Robert Flaumenhaft van Harvard Medical School.

Rutine, mentaal pepmiddel?

Rutine is een metaboliet van quercetine. Het is één van de meest voorkomende fenolen in onze voeding, en een bestanddeel van legio plantaardige extracten. Rutine zit ook in de extracten van de Peruaanse peper, waarvan de onderzoekers in 2007 een opwekkende en antidepressieve werking ontdekten. [Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2007 Mar 30;31(2):421-8.

Zijn die psychologische effecten het werk van rutine? Die vraag wilden de onderzoekers beantwoorden.

Studie

De onderzoekers gaven muizen oraal verschillende doses rutine, wachtten een uur en onderwierpen de proefdieren vervolgens aan de tail suspension test. Die test houdt in dat je muizen gedurende een periode aan hun staart ophangt, en vervolgens meet hoeveel tijd ze proberen om zich uit hun benaderde positie te bevrijden [muizen rechts], en hoeveel tijd ze passief blijven hangen [muis links]. Hoe minder immobility time, hoe meer mentaal doorzettingsvermogen een muis heeft. Antidepressiva, maar ook veel stoffen met een ergogene werking, verkorten in de tail suspension test de immobility time.

Resultaten

De toediening van 0.3 tot 3 milligram rutine per kilogram lichaamsgewicht verlengde de tijd dat de muizen probeerden zichzelf te bevrijden. Het humane equivalent van die doses is ongeveer 25 tot 250 milligram rutine per dag.

Bij hogere doses verdwijnt het positieve effect. Veel rutine-supplementen die op dit moment op de markt zijn bevatten doses die volgens deze dierstudie geen positieve mentale effecten meer hebben.

De onderzoekers herhaalden hun proeven, maar gaven de muizen toen ook fenclonine [PCPA] of alfa-methyl-p-tyrosine [AMPT]. Dat zijn synthetische analogen van respectievelijk tryptofaan en tyrosine. PCPA blokkeert in het lichaam de biosynthese van serotonine, AMPT blokkeert de biosynthese van onder meer dopamine en noradrenaline.

De toediening van de blokkers hief het stimulerende effect van rutine op.

Conclusie

"In conclusion, the present study provides the first evidence indicating that [...] rutin produce a specific antidepressant-like effect in an animal model predictive of antidepressant properties, the tail suspension test", schrijven de onderzoekers. "In addition, this preclinical research provides evidence for the involvement of the serotonergic and noradrenergic and/or dopaminergic systems in the mechanism of the antidepressant-like action of rutin."

"Thus, our results suggest that this flavonoid [...] shares with established antidepressants some pharmacological effects in this preliminary investigation."

Bron: Eur J Pharmacol. 2008 Jun 10;587(1-3):163-8.