Zingiber / Gember

Gember behoort tot de meest favoriete specerij­en. Over de hele wereld wordt de gemberplant gebruikt voor culinaire en medicinale doelein­den, in de drankenindustrie en in de parfumerie. Zingiber officinale is de botanische naam, die in de 18e eeuw door Linnaeus aan de plant gegeven werd. EcologieGember groeit goed in een heet, vochtig en schaduwrijk klimaat, op goed bewerkte leemachtige grond. Vaak wordt gember geas­socieerd met de wortel, dit is echter niet helemaal juist: gem­ber heeft een wortelstok, waar­door de plant zich op eenvoudige wijze kan vermeerderen. De wor­telstok is wit/gelig met soms een blauwe ring van binnen, wat duidt op de aanwezigheid van een eiwitsplitsend en eiwitverterend enzym (zingi­bain). Er zijn heel veel soorten gember: alleen al in India groeien er meer dan vijftig verschillenden. Elk soort heeft zijn ei­gen specifieke geur en aroma, afhankelijk van de bodem en de groeiomstandigheden. Actieve bestanddelen Verse gember wordt al vele eeuwen gebruikt: van de gemberwortel wordt bijvoorbeeld gemberthee gezet of wordt een kompres gemaakt ter verlichting van hoofdpijn, griep of spierpijn. Daarnaast kan verse gember worden verwerkt tot gekonfijte gember, gemberpoeder en gemberextract. Elke vorm van gember heeft zijn eigen waarde en voordelen. In 1879 werden de eerste werkzame bestanddelen van gember geïsoleerd en geï­dentificeerd: de fenylalkylketonen met 6-gingerol en 6-shogaol. Het gingerol uit de verse gember wordt omgezet in shogaol wanneer de wortelstok gedroogd en verhit wordt. Deze omzetting of transformatie van actieve componenten biedt een verrassende uitbrei­ding van therapeutische mogelijkheden.

Gingerol stimuleert de leverfunctie en shogaol werkt vooral pijn­stillend en ontstekingsremmend. Gemberpoeder werkt 10 keer sterker dan verse gember; het heeft meer bio­logisch actieve componenten en meer nutriënten dan verse gember. Gemberextracten worden geëxtraheerd op water/alcoholbasis, waarbij gemberpoeder en vers gembersap gecombineerd wor­den. Deze combinatie van poe­der en sap leidt tot een verhoog­de concentratie van werkzame stoffen en een synergetische (el­kaar versterkende) activiteit. Het gemberextract is dertig keer ster­ker werkzaam dan verse gember en drie keer sterker dan gember­poeder. In de wor­telstok bevindt ook zingibain, een eiwitsplitsend en eiwit-ver­terend enzym dat vergelijkbaar is met papaïne en bromelaïne. Hoewel de wortelstok slechts 2% zingibain bevat, is zingibain de krachtigste bron van eiwitsplitsende en eiwitverterende enzymen uit de natuur. Zingibain is zelfs 180 keer sterker werk­zaam dan papaïne. Door deze enzymatische werking kan het gemberextract van grote waarde zijn bij de ondersteuning of verbetering van de spijsvertering. Daarnaast heeft zingibain een ontstekingsremmende en weerstandsverhogende werking.

Gember heeft niet alleen een maagversterkende en spijsverteringsbevorderende werking, maar kan bij dagelijks gebruik- ook de opname van voedingsstoffen aan­zienlijk verhogen. Gember-extract verhoogt de biologische beschikbaar­heid van vitamines en mineralen.

Misselijkheid, reisziekte, spijsvertering

Aanvankelijk stond gember vooral bekend als algeme­ne spijsverteringshulp. Later zou blijken, dat gember ook een specifieke maagversterkende werking heeft. Goed uitgevoerde onderzoeken toonden aan, dat gemberextract opmerkelijk effectief en betrouwbaar is bij reisziekte. Door minimaal 3 uur voor de aanvang van de reis (per auto, boot of vliegtuig) één capsule gemberextract van 500 mg in te nemen (een half uur voor de maaltijd met vruchtensap of water), wordt mis­selijkheid of overgeven voorkomen. Ook bij misselijk­heid ten gevolge van chemokuren of operatieve ingre­pen blijkt het gemberextract van grote waarde te zijn.

Ontstekingsremmend, anti-inflammatoir, artritis, artrose

Vervolgonderzoek richtte zich vooral op de ontstekingsremmende en pijnstil­lende werking van gember. Onderzocht werd of gemberextract pijnverlichtend zou werken bij reumatoïde artritis. Regulier worden bij deze aandoening medicijnen als aspirine of ibuprofen ingezet, welke horen tot de NSAID's: non-steroidal anti-inflammatory drugs. De NSAID's remmen alle prostaglandines, inclusief PGI2 het slijmvlies beschermt. Gemberextract reduceert ont­steking veroorzakende eicosanoïden als PGE2, TXA2 en LTB4, maar behoudt de dominantie van PGI2 en beschermt de slijmvlieslaag. Studies tonen aan dat gember min­stens twee eicosanoïdensystemen remt (5-lipoxygenase en cyclo-oxygenase) en de eicosanoïdenbalans herstelt. Deense onderzoeken bevestigen dat gemberextract patiënten met reumatoïde artritis reeds na 3 maanden pijnvermindering, zwellingvermindering en stijfheid-vermindering ervoeren (dagdosering: 2 tot 4 capsules van 500 mg gestandaardiseerd extract). Ook na meer dan 2 jaar gebruik nam de effectiviteit niet af en waren er geen bijwerkingen.

Hart en bloedvaten

Ook voor het hart en de bloedvaten is gember van waarde. Een onderzoeker die zelf niet reageerde op reguliere geneesmiddelen die de bloedplaatjes-aggregatie moeten remmen, bemerkte bij toeval dat gebruik van gember wel tot verbetering leidde. Nader onderzoek toonde een opmerkelijke daling van de bloedplaatjesaggregatie als de patiënt een week lang dagelijks 4 capsules gestandaardiseerd gemberextract innam. In een vergelijkend onderzoek met knoflook bleek het gemberextract duidelijk superieur. Daar­naast versterkt gember het hart en stimuleert het de doorbloeding.

Gember dus, voor alles goed, zoals een marktkramer onlangs spottend beweerde en hij had nog wel een beetje gelijk ook.

Referenties

    • Mowrey D.B., Clayson DE. Motion Sickness, Ginger and Psychophysics, Lancet 1982; 655-657, 1982.

    • ESCOP; "Zingiberis rhizoma", maart 1996

    • Srivastava K.C., M us taf a T., Ginger (Zingiber officinale) in Rheumatism and Musculoskeletal Disorders. Médical Hypotheses(1992) 39, 342-348

    • Srivastava K.C.,Mustafa T., Effects of Aqueous extracts of union, Garlic and Ginger on Plateletaggregation and Metabolism of Arachidonic acid in the Blood vascular System " Prostaglandins, Leukotrienes and Médiane 13:221-235,1984

    • Atal, C.K. Zutshi U. Rao P. G. Scientific Evidence on the Rok of Ayurvedic Her bals on Bioavailability of Drugs. Journal of Ethnopharmacology 1991. Sept. 4 (2) 229-232.

  • Yamahara J et al.: Gastrointestinal motility enhancing effect of ginger and its active constituens, Chemical and pharmaceutical bulletin 38; 430-431, 1991.

  • Yamahara J et al.: Stomachic principles of ginger II. Pungent and anti-ulcer effects of low polar constituents isolated from ginger, the dried rhizome of Zingiber officinale roscoe cultivated in Taiwan, J Pharm Soc Jpn 112; 645-655, 1992.

Internetlinks

Le gingembre, un allié pour soulager les symptômes de l’arthrose

Depuis des siècles le gingembre est utilisé en Asie comme anti-inflammatoire naturel pour traiter les douleurs rhumatismales liées à l’arthrose et à l’arthrite.

Des études récentes ont montré que le gingembre agissait comme un analgésique naturel puisqu'il calme les douleurs qui affectent les articulations en cas d’arthrose. Antioxydant puissant, il possède des vertus énergisantes pour l’organisme. Il a aussi un effet anti-inflammatoire qui découle des leucotriènes (lipides) et des prostaglandines (acides gras non saturés) qu’il contient. Ses composés, les shoagols, les gingérols et les paradols, agissent conjointement pour contrer les douleurs articulaires. Qu’il soit mariné, cru ou râpé, le gingembre entre dans la composition d’un grand nombre de plats asiatiques. Souvent combiné au curcuma, un autre anti-inflammatoire naturel, le gingembre constitue un remède efficace et économique pour soulager les douleurs et les raideurs liées à l’arthrose et à l’arthrite. D’ailleurs, de nombreuses personnes âgées, en Asie et en Inde, assaisonnent ainsi leurs plats pour bénéficier des propriétés curatives de ces deux épices.

Pour soulager les raideurs provoquées par l’arthrose, une tranche de racine fraîche de gingembre, consommée au début d’un repas, s’avère bénéfique. Pour ceux qui supportent moins bien son goût relevé, il est plutôt recommandé de verser la moitié d’une cuillère à café (= à thé) de gingembre en poudre dans une tasse d’eau bouillante, de bien mélanger, puis de laisser tiédir avant d’ajouter un soupçon de miel (facultatif). Attention : il ne faut pas en consommer plus de 3 tasses par jour.

Gember en maagontsteking

Gember wordt traditioneel gebruikt bij diverse dyspeptische klachten en maagzweren. Van gember zijn ontstekings- en maagulcus remmende eigenschappen aangetoond. Daarbij geeft gember geen volledige remming van het enzym COX, zodat de vorming van maagbeschermende prostaglandinen niet geblokkeerd wordt, zoals dat wel het geval is bij NSAID’s. Resultaten van enkele studies bij proefdieren wijzen op een beschermend effect van gember of gemberolie tegen maagulcus door aspirine. In een recente Russische studie is voor het eerst het effect op het maag-darmkanaal vergeleken van een behandeling van artrose met een NSAID (diclofenac) en een behandeling met gemberextract. Aan deze studie namen 43 patiënten deel (gemiddelde leeftijd 55 jaar), die gemiddeld zeven jaar artrose aan de knie of heup hadden.

Tweeëntwintig patiënten kregen vier weken lang 100 mg diclofenac retard per dag en 21 patiënten kregen tweemaal daags 170 mg gemberextract. Beide groepen kregen daarnaast nog dagelijks 1000 mg glucosaminesulfaat. Het gemberextract (EV.EXT 35-mengsel) bevatte 100 mg gestandaardiseerd gemberextract, overeenkomend met 2000 mg gedroogd rhizoom van Zingiber officinalis. De vermindering van gewrichtspijn bij staan en bewegen, gemeten met een visueel analoge schaal (VAS), was in beide groepen even groot (60-70% daling van de pijnscore) en hield na zes maanden nog even sterk aan. In de roep trad er geen toename op in gastro-intestinale pijn of dyspepsie, gemeten aan de hand van de severity of dyspepsia assessment-vragenlijst. Endoscopie, uitgevoerd aan het begin en het eind van de interventie, toonde geen tekenen van gastropathie. Er waren twee gevallen van oesofageale reflux. In de diclofenac-groep nam de gastro-intestinale pijn en dyspepsie daarentegen wel toe gedurende de studieperiode. Bij vijf patiënten trad er endoscopisch bevestigde gastro-intestinale schade op, waarvan één geval met duodenumulcus. In de gembergroep waren de gehalten van beschermende prostaglandinen in de maagmucosa – gemeten met behulp van biopten – sterk toegenomen, terwijl deze in de diclofenacgroep sterk waren afgenomen. De auteurs concluderen dat het gemberpreparaat, gecombineerd met glucosamine, even effectief kan zijn als diclofenac, maar niet de gastro-intestinale bijwerkingen van NSAID’s vertoont.

Drozdov VN, Kim VA, Tkachenko EV, Varvanina GG. Influence of a specific ginger combination on gastropathy conditions in patients with osteoarthritis of the kneeor hip. J Altern Complement Med 2012;18(6):583-8.