Carotenoïden

CAROTENOIDS / Carotenoïden

Carotenoïden zijn veel voorkomende pigmenten in de natuur die kleur geven aan groenten en fruit en daarnaast ook een rol spelen als provitamine en antioxidant. In het menselijke dieet komen voornamelijk β-caroteen, α-caroteen, lycopeen, luteïne en cryptoxanthine voor (samen 90% van de totale hoeveelheid carotenoïden).

Vrije radicalen

Carotenoïden spelen een grote rol in de fotoprotectie (bescherming bij oxidatieve stress) van planten waarbij ze belangrijk zijn bij het verminderen en deactiveren van singletzuurstof of andere ROS. Deze werking wordt gerelateerd aan de antioxiderende werking in humane gezondheid. De anti-oxiderende eigenschappen van de carotenoïden worden verantwoordelijk gehouden voor hun heilzame effecten. Carotenoïden kunnen met vrije radicalen reageren zodat deze hun schadelijke eigenschappen verliezen en kunnen wanneer voldoende aanwezig oxidatie van lipiden en daaraan gerelateerde oxidatieve stress voorkomen.

Gevolgen

Verschillende epidemiologische studies hebben een omgekeerd evenredig verband aangetoond tussen inname van carotenoïden en risico op chronische ziekten. Lycopeen en β-caroteen zijn voorbeelden van carotenoïden die veel voorkomen in het humane voedingspatroon. Tomatensap, spinazie, bieten, wortelen, en broccoli bevatten veel van deze carotenoïden. β-Caroteen en lycopeen worden voornamelijk in verband gebracht met een lager risico op cardiovasculaire ziekten en bepaalde kankers.

β-Caroteen

Verschillende in vitro-experimenten met humane cellen hebben bewijs geleverd voor anti-oxiderende eigenschappen. β-Caroteen heeft bijvoorbeeld een beschermende werking bij het blootstellen van menselijke huid fibroblasten (cellen in de huid die bijdragen aan de synthese van bindweefsel) aan UV-straling. Naast de gezondheidsverbeterende effecten van β-caroteen, zijn er ook aanwijzingen voor pro-oxiderende eigenschappen wanneer geconsumeerd in grote hoeveelheden. Maar om dit te bevestigen is er echter meer onderzoek nodig met β-caroteen bevattende voedingsmodellen. Van β-caroteen is wel bekend dat het omgezet kan worden in vitamine A (β-caroteen = provitamine A) dat goed is voor het immuunsysteem. Het onderzoek is zich de laatste tijd echter meer gaan richten op de rol van lycopeen en de relatie met de gezondheid.

Lycopeen

Lycopeen wordt als een potente antioxidant en singletzuurstof-vanger beschouwd en is voornamelijk onderzocht in relatie tot de risico’s op kanker, hart- en vaatziekten, hypertensie en osteoporose.

Literatuur

Carotenoids and human health. Pharmacological research 2007 (55), 207-2166. Rao AV et al. Biologically active phytochemical in human health: lycopene. International journal of food properties, 2007 (10), 2, 279-2887. Rao AV et al. Bioavailability and in vivo antioxidant properties of lycopene from tomato products and their possible role in the prevention of cancer. Nutrition and cancer, 1998;31(3):199-2038. Rissanen T. Lycopene and cardiovascular disease. Caledonian Science press, 2006, 141-1529. Kim L et al. Lycopene II—Effect on Osteoblasts: The Carotenoid Lycopene Stimulates Cell Proliferation and Alkaline Phosphatase Activity of SaOS-2 Cells. 2004 (6), 2, 79-8610.

Oplosbaarheid van carotenoïden

There are insufficient data on the effect of freezedrying on carotenoids. Ethanol extracts of tomato skins contained more lycopene than freeze-dried skins (Inakuma et al., 1998). Frozen or boiled soybeans had a higher lutein and beta-carotene content than freezedried beans (Simonne et al., 2000). Boiled soybeans had a significantly higher content of daidzin, genistin and genistein than frozen and freeze-dried soybeans. Freezedrying preserved more carotenoids from daylily (Hemerocallis disticha) flowers than air-drying (Tai and Chen, 2000). Finally, one study compared oven-drying with freeze-drying on the formononetin content of red clover. Oven-drying reduced formononetin content while freeze-drying did not (Jones, 1979). Oven-drying did not, however, affect formononetin glucoside content.

Freeze-drying preserved more carotenoids in eight Malaysian medicinal plants (Apium graveolens, Averrhoa bilimbi, Hydroctyle asiatica, Mentha arvensis, Psidium guajava, Sauropus androgynous, Solanum nigrum, Polygonum minus) than oven-drying at 50 °C for 9 h or at 70 °C for 1 h.

No firm conclusions can be drawn from these varied studies. It appears that freeze-drying can have a negative effect on carotenoid preservation but may nonetheless be preferable to air-drying and ovendrying of botanicals where carotenoid extraction is an issue. Where preservation of maximum carotenoid content is desired, other methods of preserving plants including ethanol extracts of fresh plant should be studied in comparison with freeze-drying.