Herpes

Aromatische planten en het herpesvirus

In 2008 verschenen enkele studies die onderbouwing leveren voor traditionele toepassingen uit de fytotherapie en aromatherapie tegen herpesvirussen. Onderzoekers uit Italië, Libanon en Duitsland onderzochten de samenstelling en enkele eigenschappen van de vluchtige olie uit het hout en ethanolextracten van de naalden en dennenappels van Cedrus libani, een plant die in Libanon tegen allerlei infecties wordt gebruikt. In vitro werd activiteit tegen Herpes simplex virus type 1 (HSV-1, veroorzaker van herpes labialis) vastgesteld. De vluchtige olie uit het hout liet een interessante activiteit zien waarbij de concentratie die 50% remming van de virusgroei (IC50) veroorzaakte op 0.44 mg/ml lag. Ook de ethanolextracten waren actief met een IC50 van 0.05% (dennenappels) en 0.066 % (naalden).

In Heidelberg werden verschillende vluchtige oliën (uit anijs, hysop, tijm, gember, kamille en sandelhout) getest op hun effectiviteit tegen Herpes simplex virus type 2 (HSV-2). Hiertoe werd gemeten wat de invloed was op de plaquevorming door HSV-2 virus in R-37 celkweken. Alle vluchtige oliën hadden een virusremmend effect. De IC50 van de oliën waren respectievelijk 0.016%, 0.0075%, 0.007%, 0.004%, 0.003% en 0.0015%. De plaquevorming werd met meer dan 90% verminderd als het HSV-2 virus tevoren werd geïncubeerd met de maximaal niet-celtoxische hoeveelheid hysop-, tijm- of gemberolie. Echter, als de vluchtige olie aan de celkweek werd toegediend vóór de infectie of na de periode van incubatie had het geen effect. Dit geeft aan dat de vluchtige oliën vooral de virale envelop aanpakken, zoals ook voor oregano-olie al eerder beschreven is. Kamille-olie had heel gunstige waardes en lijkt op basis van dit onderzoek een veelbelovende kandidaat voor topicale applicatie bij herpes genitalis.

In een andere studie vergeleken deze onderzoekers het effect van de etherische olie uit steranijs, bergden en kamille op aciclovir resistente en niet-resistente stammen van HSV-1. Bij niet-cytotoxische concentraties werden al effecten van 96,6-99,9% reductie van plaquevorming bereikt. Dit gold ook voor de resistente stammen. Kamille-olie was opnieuw het meest effectief en bovendien totaal niet irriterend; dit laatste werd getest op het membraan van 9 dagen oude kippenembryo’s.

Eveneens in Heidelberg en in dezelfde proefopstelling vergeleken onderzoekers de effecten van een aantal verschillende extracten gemaakt van twee cultivars van salie op het HSV-1 en HSV-2 herpesvirus. Alhoewel alle geteste extracten sterk virusremmend werkten, bleek de tuincultivar effectiever dan de cultivar uit de Schwabische bergen. Het 20% ethanolextract had IC50-waarden van 0,18 mg/ml voor HSV-1 en 0,04 mg/ml voor HSV-2. De ethanolextracten deden het beter dan de waterextracten. Om meer zicht te krijgen op het mechanisme van deze werkzaamheid werden de extracten in deze studie ook bij verschillende stadia van de infectie toegediend. Beide cultivars werkten zowel goed tegen het vrije virus als wanneer de extracten preventief werden toegediend aan de celkweken. Volgens de onderzoekers zijn er perspectieven voor de topische applicatie van deze extracten bij terugkerende herpesinfecties. Een oude bekende voor deze toepassing is de citroenmelisse, en ook hiervan werd de etherische olie getest in Heidelberg, zowel op HSV-1 als HSV-2. De IC50 lag voor HSV-1 op 0,0004% en voor HSV-2 op 0,00008%. Bij de niet-cytotoxische concentratie (0,002%) was er bij HSV-1 sprake van 98,8% en bij HSV-2 van 97,2% minder plaquevorming. Iets hogere concentraties laten de virusinfectie geheel verdwijnen. Ook hier werd toediening in verschillende stadia van de virusinfectie vergeleken en bleek de olie het virus vóór adsorptie het best aan te pakken; maar ook tijdens de periode van virusadsorptie was er een effect zichtbaar.

Bronnen: Loizzo M, et al. Phytochemical analysis and in vitro evaluation of the biological activity against herpes simplex virus type 1 (HSV-1) of Cedrus libani A. Rich. Phytomedicine 2008;15:79-83. Koch C, et al. Inhibitory effect of essential oils against herpes simplex virus type 2. Phytomedicine 2008;15:71-78. Koch C, et al. Efficacy of anise oil, dwarf-pine oil and chamomile oil against thymidine-kinase-positive and thymidine-kinase-negative herpesviruses. J of Pharmacy and Pharmacology 2008;60:1545-50. Schnitzler P, et al. Comparative in vitro study on the anti-herpetic effect of phytochemically characterized aqueous and ethanolic extracts of Salvia officinalis grown at two different locations. Phytomedicine 2008;15:62-70. Schnitzler P, et al. Melissa officinalis oil affects infectivity of enveloped herpesviruses. Phytomedicine 2008;15:734-40.