Pelargonium sidoïdes / Umckaloabo

Het 17de hoofdstuk uit het boek African Natural Plant Products: New Discoveries and Challenges in Chemistry and Quality. H. Rodolfo Juliani, James Simon, and Chi-Tang Ho (eds). Oxford, OH: American Chemical Society; 2009. Hardcover; 595 pages. ISBN-13: 978-0-84126987-3. $195.00.

http://cms.herbalgram.org/heg/volume7/06%20June/Chapter_17.pdf Umckaloabo: From a Patent Remedy to a Modern Herbal Pharmaceutical based on Pelargonium sidoides with Clinically Proven Efficacy

Pelargonium sidoides – Kaapse geranium

De Kaapse geranium (Pelargonium sidoides) is een plant uit de ooievaarsbekfamilie (Geraniaceae), een vrij grote familie met meer dan 700 verschillende planten in alle werelddelen, met name in gematigde en subtropische streken. Binnen de familie zijn verschillende groepen of subfamilies (geslachten). In Nederland is het geslacht Geranium het grootst en komt het geslacht Pelargonium, waar de Kaapse geranium toe behoort, niet in het wild voor. De geslachtsnaam Pelargonium is vrijwel alleen voorbehouden voor Afrika en dan met name Zuid-Afrika. De Kaapse geranium – Pelargonium sidoides – groeit van oorsprong in Zuid Afrika, waar hij ook gekweekt wordt. De ooievaarsbekfamilie bevat niet veel verschillende planten in Nederland en België .

De familiekenmerken

Voor de ooievaarsbekfamilie zijn enkele duidelijke kenmerken aanwezig. Zo zijn de bloemen altijd meerzijdig symmetrisch en zijn er per bloem 5 kroon- (de gekleurde bloemblaadjes) en kelkbladeren (onder de kroonbladeren, doorgaans groen). Elke bloem heeft 10 meeldraden (de doorgaans gele buisjes die uit het hart van een bloem steken). Er zijn nog wel een paar kenmerken, maar daarvoor heb je vaak een loep nodig (die heb ik zelf ook nooit mee), dus die laat ik achterwege.

Wellicht is Robertskruid (Geranium robertianum) in Nederland de soort van de ooievaarsbekfamilie die de meeste bekendheid geniet. Deze tiert welig in menig tuin en kan flink om zich heen woekeren. Door de rode behaarde stengels en roze bloemetjes heeft deze echter ook enige sierwaarde, waardoor hij niet overal als onkruid wordt gezien. Ook groeit de plant veel in de opener bossen.

Het uiterlijk

De Kaapse geranium komt voor in een dor en droog klimaat in open landschap, zoals een kort grasland met een stenige bodem. Hij heeft een wortelrozet (een bladkrans direct aan de oppervlakte, net als een paardenbloem) en het wortelstelsel bestaat uit wortelstokken (ook wel rhizomen genoemd: ondergrondse meestal horizontaal lopende stengels). De bladeren hebben een zilverwitte onderzijde die bij mij qua kleur direct doen denken aan de bladonderzijden van zilverschoon (overigens geen familie van de Kaapse geranium) dat in Nederland vaak in de berm groeit.

De bloei

Kaapse geranium heeft paarsrode bloemen, maar zo donker dat ze bijna zwart zijn. Als de omstandigheden goed zijn, zoals bij kweek vaak het geval is, kan hij bijna het hele jaar bloeien. De bloei vindt met name plaats in het najaar en de winter. Het is een meerjarige plant, maar sterft in het wild vaak af door droogte. Het wortelstelsel van de plant zorgt er daarentegen wel voor dat de plant bestand is tegen brand in het grasland waarin de plant staat. De plant kan groeien op plaatsen tot een hoogte van ruim 2000 meter.

Toepassingen voor de gezondheid

Kaapse geranium is een uitstekend kruid voor gezonde luchtwegen! Niet alleen verbetert hij de kwaliteit van de reacties van het immuunsysteem, maar werkt hij ook antimicrobieel en antiviraal. Voor de luchtwegen helpt hij om slijm op te lossen. Daarom kun je dit kruid heel goed gebruiken bij:

De wortel van Pelargonium sidoides wordt beschouwd als novel food

De Europese bepalingen van de wetgeving inzake nieuwe voedingsmiddelen zijn daarom van toepassing. In het kader van een officiële consultatieaanvraagi rond de novel food status van de wortel van Pelargonium sidoides, werd volgend besluit gepubliceerd op de website van de Europese

Commissieii:

“De wortel van Pelargonium sidoides wordt beschouwd als novel food: Geen enkele lidstaat heeft een gebruiksgeschiedenis kunnen bevestigen van deze plant voor 15 mei 1997 als voedingsingrediënt in de Europese Unie”.

In België komt deze plant voor in het Koninklijk Besluit van 31 augustus 2021 betreffende de fabricage van en de handel in voedingsmiddelen die uit planten of uit plantenbereidingen samengesteld zijn of deze bevatten (gekend als het Plantenbesluit). Er is echter geen geldig bewijs van een gebruiksgeschiedenis in voedingssupplementen vóór 15 mei 1997 geleverd door de voedingssupplementensector en ook niet gevonden in de archieven van de FOD Volksgezondheid. De vermelding van deze plant in het Plantenbesluit kan dus niet worden gebruikt als bewijs van een consumptiegeschiedenis vóór deze datum.

Het plantenbesluit preciseert in artikel 9 dat “ Planten, die al dan niet in de lijsten van de bijlage vermeld zijn, en die tot 15 mei 1997 in de Europese Unie niet in significante mate voor de menselijke voeding zijn gebruikt, vallen onder de toepassing van verordening (EU) nr. 2015/2283”.

Het Plantenbesluit zal zo snel mogelijk aangepast worden, maar de Europese bepalingen van de novel food wetgeving zijn reeds van toepassing zonder deze aanpassing. Omdat de wortel van Pelargonium sidoides als een novel food wordt beschouwd (tot bewijs van het tegendeel), is het niet toegestaan om dit plantendeel als zodanig of als ingrediënt in voedingsmiddelen (met inbegrip van voedingssupplementen) in de handel te brengen zonder dat= hiervoor op Europees niveau een toelating is verleend. Dit geldt eveneens voor extracten of andere plantendelen van deze plant.

Operatoren worden eraan herinnerd dat zij verantwoordelijk zijn voor de conformiteit van hun producten.

Meer informatie over Reglementering betreffende nieuwe voedingsmiddelen : : https://www.health.belgium.be/nl/informatiebrochure-novel-food

i op basis van art 4 van de Europese Verordening EU Nr 2238/2015 VERORDENING (EU) 2015/2283 betreffende nieuwe voedingsmiddelen ii https://ec.europa.eu/food/system/files/2022-04/novel-food_consult-status_pelargonium-sidoidesroot_2664878_0.pdf (zie ook algemene pagina : https://ec.europa.eu/food/safety/novel-food/consultation-process-novel-foodstatus_en)