Kruidige siertuin
Wat is een kruidige siertuin?
Heel lang geleden leefden wij mensen in de natuur, we aten uit de natuur en we gingen dood in de natuur. Dat natuurlijk leven had zo zijn eigen voor- én nadelen, veronderstel ik. Nu, zien we dikwijls alleen nog maar de voordelen. Nu, proberen we die bedreigde en niét-bedreigende natuur weer in ons leven en dus ook in onze tuin op te nemen. Dat kan een beetje met onze kruidige siertuin. Een tuin die op een bescheiden manier rekening houdt met het natuurlijke, het ecologische van planten, maar ook met hun gebruiks- en schoonheidswaarde. Een tuin dus met enige principes. Principes waar je natuurlijk mag en misschien zelfs moet van afwijken. Een tuin vol van planten, die (1)natuurlijk, (2) mooi en (3) gezond zijn. Een ecologische en kruidige siertuin waar je al je zintuigen de kost kan geven. Ecologie zonder ergernis, esthetiek zonder franjes en gezondheid zonder complexen, dat moet mijn kruidige siertuin zijn. Foto uit mijn Jardin de Simples in Bellegarde en Diois,
met Griekse alant, Rode zonnehoed, Grote klis en Veronicastrum
1. Natuurlijk.
Dit is een woord dat we allemaal wel eens 'mis' bruiken, voor de kruidige siertuin betekent ‘natuurlijk’ dat we voornamelijk inheemse en botanische planten gebruiken en dat hun groeiomgeving gelijkt of aangepast is aan hun groeiplaats in de natuur. Natuurlijk is dus min of meer ecologisch.
Een voorbeeld: Bedstro en Daslook groeien in de natuur langs bosranden, deze grondbedekkers zouden we in de tuin langs een heg of onder een boom kunnen aanplanten. Wilde tijm, Muurpeper en Wit vetkruid groeien op droge, stenige en kalkrijke plaatsen en kunnen in de rotstuin verwerkt worden.
2. Mooi
Een siertuin, hoe ecologisch ook, moet ook mooi zijn. Schoonheid is relatief, maar betekent wel meer dan schoon of proper. In de klassieke siertuin kijken we dikwijls teveel naar de grote en de felle kleuren van een bloem, bij wilde planten is de bloeiduur dikwijls kort, daarom moeten we in een natuurlijker tuin meer aandacht besteden aan vorm, structuur en kleur van het blad en de opbouw van de hele plant. Een plant is niet alleen bloem, maar ook wortel, stengel, blad, zaad en vrucht; plantendelen die allemaal hun eigen schoonheid hebben.
Een tuin is ten andere geen willekeurige verzameling van planten, maar moet zowel ecologisch als esthetisch een harmonieus geheel vormen.
Vorm, kleur, structuur en grootte van elk deel van de plant en van de planten onderling geven ons een gevoel van harmonie en schoonheid, een gedicht of een schilderij waardig.
3. Nuttig.
De bedoeling is dat de siertuin die we hier bespreken ook een nutstuin is. Elke plant in de natuur heeft een waarde op zich, als we ze in onze kruidige siertuin brengen, krijgen ze ook een functie voor de mens als voedsel, als medicijn of als decoratie.
Een plant zoals het Groot kaasjeskruid is dan ook boeiend voor onze tuin omdat hij zowel mooi en inheems is en ook gebruikt kan worden om keelpijn en hoest te verlichten. Op die manier geeft deze plant ons driedubbel plezier. Wat moet een mens nog meer!
De samenstelling van de kruidige siertuin.
We proberen een border samen te stellen met vaste planten, die zowel mooi, nuttig als natuurlijk zijn. Als we ook rekening willen houden met de bloem- en bladkleur van de planten, zouden we 2 kleinere borders kunnen maken, een geel-witte en een paars-roze combinatie. Enkele struiken zoals Meidoorn en Gewone vlier vormen de achtergrond. Daarvoor komen voor de gele groep een aantal hogere vaste planten zoals Guldenroedesoorten, Venkel, Zilverkaars, Alsem en eventueel Toortssoorten, dan middelhoge kruiden zoals Duizendblad, Sint-janskruid, Moederkruid, Vrouwenmantel en geelbloeiende Goudsbloem, helemaal vooraan vinden we de Roomse kamille en inheemse Sleutelbloemen, de echte kamille als eenjarige kan zich tussen de vaste planten uitzaaien.
Voor het paars-rose gedeelte kiezen we in de achtergrond voor de kaasjeskruiden, de Heemst, de Valeriaan en de veelzijdige Rode zonnehoed, op de voorgrond de zuiderse heestertjes zoals Lavendel, Echte en paarse salie, de Echte tijm en een lage variëteit van de Wilde marjolein. Het lage Driekleurig viooltje mag zich overdadig tussen de hogere vaste planten uitzaaien.
Een schema voor het geel-witte gedeelte
Sambucus nigra - Gewone vlier : griep, virusinfectie met koorts
Crataegus laevigata - Meidoorn : hartzwakte, bloeddruk, ritmestoornissen
Solidago species - Echte guldenroede : blaasontsteking, nierklachten, reuma
Cimicifuga racemosa - Zilverkaars : menstruatieproblemen, overgang
Foeniculum vulgare - Venkel : darmgassen, kramp, spijsvertering
Artemisia absinthium - Alsem : gebrek aan eetlust, likeur
Achillea millefolium - Duizendblad : spataderen, menstruatiepijn, bloedstelpend
Hypericum perforatum – Sint-janskruid : zenuwsterkend, depressie, virusinfecties, wonden
Melissa officinalis - Citroenmelisse : rustgevend, slapeloosheid, maagkramp, emotie
Alchemilla vulgaris - Vrouwenmantel : vrouwenkwalen, acné, diarree, samentrekkend
Calendula officinalis - Goudsbloem : huid, wonden, eczeem, ontsmettend
Tanacetum parthenium - Moederkruid : hoofdpijn, migraine, menstruatie, rheuma
Primula species - Echte sleutelbloem : slijmoplossend bij hoest en bronchitis
Anthemis nobilis - Roomse kamille : kalmerend, maagproblemen
Een schema voor het paars-rose gedeelte
Rosa canina - Hondsroos : vitaminebron, thee
Ribes nigrum - Zwarte bes : allergie, rheuma, vitaminebron
Malvae species - Groot kaasjeskruid : droge hoest, keel, verzachtend voor slijmvliezen
Althaea officinalis - Heemst : hoest, keel, doorkomen tanden, tandvlees
Valeriana officinalis - Valeriaan : kalmerend, slapeloosheid, stress
Echinacea purpurea - Rode zonnehoed : infecties luchtwegen, blaasontsteking, weerstand
Origanum vulgare - Wilde marjolein : krampwerend voor luchtwegen en spijsvertering
Lavandula vera - Echte lavendel : kalmerend, hoofdpijn, huid, brandwonden
Salvia officinalis - Echte salie : aften, tandvlees, heesheid, menstruatie, overgang (transpiratie)
Thymus vulgaris - Echte tijm : hoest, slijmoplossend, bronchitis, stimulerend
Viola tricolor - Driekleurig viooltje : huidaandoeningen, eczeem, voor kinderen
Samen vormen deze 2 tuintjes niet alleen een mooie border maar een redelijk complete, levende huisapotheek, waarin steeds 2 of 3 kruiden groeien die goed zijn voor een bepaald orgaansysteem in het menselijk lichaam. Dus enkele kruiden voor de spijsvertering (Alsem, Venkel, Kamille), voor de luchtwegen (Tijm, Vlier, Rode zonnehoed), het immuunsysteem (Rode zonnehoed, Vlier, Tijm), hart en bloedvaten (Meidoorn, Rozemarijn), het zenuwstelsel (Sint-janskruid, Valeriaan, Citroenmelisse), Urinewegen (Guldenroede, Moerasspirea), het hormonale stelsel (Vrouwenmantel, Zilverkaars, Salie) en de huid (Goudsbloem, Driekleurig viooltje, Kamille). Door het plukken van een boeketje krijg je op die manier een kruidenmengsel dat te gebruiken is als kruidenthee voor een bepaalde kwaal of als versiering voor de woonkamer. Je kunt er dus alle kanten mee uit!
Natuurlijk zijn er nog veel meer efficiënte planten voor al deze kwalen, alleen staan ze niet in mijn kruidige siertuin omdat zij hier moeilijk te telen zijn (tropische planten) of omdat, bomen zoals Paardenkastanje en Berk veel te groot zijn voor onze border. In het ziekteregister heb ik enkele van deze medicinaal belangrijke kruiden tussen haakjes toch vermeld.
Een alfabetisch ziektenregister met de planten van onze kruidige tuin kan er dan zo uitzien
Aambeien : Duizendblad, (Paardenkastanje, Toverhazelaar)
Acne : Vrouwenmantel, Echte kamille en Driekleurig viooltje
Aderverkalking : Meidoorn, Rozemarijn, (Tempelboom, Knoflook)
Allergie : Zwarte bes, Kaasjeskruid en Wilde marjolein
Bedplassen : Sint-janskruid, Lavendel, (Cipres, Herderstasje)
Bloeddruk : Meidoorn, Guldenroede, (Knoflook, Herderstasje)
Bloedreinigend : Guldenroede, Driekleurig viooltje, (Brandnetel, Paardenbloem, Berk)
Buikpijn : Venkel, Echte kamille en Lavendel
Depressie : Sint-janskruid, Lavendel en Citroenmelisse, (Kava-Kava)
Diarree : Vrouwenmantel, Echte kamille, Venkel, (Tormentil)
Eczeem : Driekleurig viooltje, Goudsbloem, (Weegbree, Brandnetel)
Eetlustopwekkend : Venkel, Duizendblad, Alsem, (Gentiaan)
Griep : Vlier, Rode zonnehoed, Tijm
Hartzwakte : Meidoorn, Rozemarijn en Citroenmelisse
Heesheid : Echte salie, Heemst, Echte kamille
Hoest : Heemst, Tijm, Venkel
Hoofdpijn : Moederkruid, Lavendel, Sint-janskruid
Huid : Goudsbloem, Echte kamille, Sint-janskruid
Keelpijn : Echte salie, Rode zonnehoed, Heemst
Koorts : Vlier, Moerasspirea, Echte kamille, (Wilg)
Maagpijn : Echte kamille, Kaasjeskruid, (Zoethout)
Menopauze : Echte salie, Zilverkaars, Vrouwenmantel
Menstruatie : Vrouwenmantel, Duizendblad, Echte kamille, (Kuislam)
Nervositeit : Sint-janskruid, Valeriaan, Citroenmelisse
Nierproblemen : Echte guldenroede, Moerasspiraea
Reuma : Moerasspirea, Echte guldenroede, Moederkruid, (Duivelsklauw)
Slapeloosheid : Valeriaan, Citroenmelisse, Sint-janskruid
Tandvlees : Echte salie, Echte kamille, Rode zonnehoed, (Tormentil)
Vermoeidheid : Tijm, Rozemarijn, Sint-janskruid, (Ginseng)
Verstopping : Venkel, Kaasjeskruid, Echte kamille, (Lijnzaad, Vlozaad)
De volledige brochure over de kruidige siertuin is voor 10 euro te verkrijgen bij Maurice Godefridi. Ook voor voordrachten en cursussen over dit onderwerp kun je bij mij terecht. Digitaal doorsturen kan ook voor 5 euro.
Te storten op rekening van Maurice Godefridi BNP Paribas Fortis 001-0581884-57 BIC GEBABEBB / IBAN BE09 0010 5818 8457 met vermelding Kruidige Siertuin
Een aantal artikels uit mijn brochure 'De Kruidige siertuin'
Artemisia, de grijze tover in de tuin
Alsem, Bijvoet, Dragon en Citroenkruid allemaal plantensoorten uit het geslacht Artemisia. Over de hele wereld pres…
De tuin als huisapotheek: Heemst en Kaasjeskruid
Een mooie tuin kan ook een nuttige en gezonde tuin zijn. In het volgend artikel bespreek ik de teelttechnische, est…
De tuin als huisapotheek: Rode en andere zonnehoeden
Rode zonnehoed, een mooie vaste plant, die nu in alle tuincentra aangeboden wordt, leidde al langer een ander leven…
Echte salie, eeuwige geneeskracht
Vreemd kan het gaan met onze inheemse planten en het idee dat alleen wilde planten van bij ons gezond of geneeskrac…
Guldenroede is voor mij altijd een plant geweest die in zijn uiterlijke eenvoud zijn simpele, maar degelijke werkin…
Lavendel, een legende! een leefwereld! Alleen al geur en kleur roepen een wereld van warmte en harmonie op. Subtiel…
Meidoorn, beschermer van hart en huis
Net zoals de Vlier is ook de Meidoorn niet weg te denken uit ons landschap en ons leven. Veel te weinig beseffen we…
Tijm is voor mij veel meer dan het soepkruid uit de tuin. De Echte tijm of Thymus vulgaris is de huis- en keukenpla…
Valeriaan voor mensen en katten
Valeriaan, een inheemse vaste plant die zowel in de tuin als in de huisapotheek thuishoort. Een plant voor de moder…
Wie kent er onze vlierstruik niet? Een plant die net zoals de brandnetel graag bij de mensen groeit en dus ook in o…
Vrouwenmantel, thee uit de tuin
Het gebruik van planten in de tuin en als medicijn is vooral in onze tijd onderhevig aan wisselende modetendensen.…
Wilde marjolein, vreugde van de bergen
Vreugde van de bergen, oros - ganus oftewel oregano is de vrij vertaalde naam van onze inheemse Oreganum vulgare of…