2017 - Miguel Fillat Zatoya

MARÍA FILLAT ALPORTIS DOKUMENTOJN

PRI SIA PATRO - MIGUEL FILLAT ZATOYA

verkis: Lorenzo Noguero

Samideano Miguel Fillat mortis en 1987 kiam li estis 81-jara. Li kaj lia edzino Pilar Salvo estis geesperantistoj kaj membroj de FRATECO. Li verkis en esperanto kaj en hispana lingvo, faris tradukojn al Esperanto kaj apartenis al vegetaranoj.

Lia filino Maria alvenis al la sidejo de Frateco kaj lasis al ni diversajn dokumentojn de lia patro.

Eĉ en iu papero aperas lia nomo kiel estrarano de FRATECO. Tiam, la prezidanto estas Ramón de Salas (do, temas pri la jaroj 1930-1935)

Jen mencio pri ili en la iama organo de Frateco "Nia Vivo" (nº 35, aŭg.1934):

Niaj karaj gesocietanoj:

F-ino Pilar Salvo kaj S-ro Fillat geedziĝis la pasintan monaton julio.

Ni tutkore gratulas ilin kaj deziras por la fresa geedza paro multan feliĉon en sia nova stato.

Jen du poezioj de li verkitaj. La unua temas pri esperanta traduko de elhispanigita originala poezio de Victor Hugo:

VEKI

Ekbrilas taglumo

Kiel vizi’, necerta

ĝi mantel' pentrita

el riĉa orarĝenta.

Kial vi, fraŭlino,

la pord' ne malfermas?

Kial kiam tagiĝo

vekas birdojn, florojn,

vi dormanta estas?

Frapante vi pordon

diras tago hela:

"Mi estas la gajeco

kiu doloron forpelas"

La birdo al vi diras:

"harmonio mi estas"

kaj mi, ekĝemante

al vi: animo mia,

l' amon mi reprezentas!

Traduko de M. Fillat Zatoya

DESPERTAR

Ya brilla la aurora fantástica, incierta,

velada en su manto de rico tisú.

¿Por qué, niña hermosa, no se abre tu puerta?

¿Por qué cuando el alba las flores despierta

durmiendo estás tú?

Llamando a tu puerta, diciendo está el día:

“Yo soy la esperanza que ahuyenta el dolor”.

El ave te dice: “Yo soy la armonía”.

Y yo, suspirando, te digo: “Alma mía,

yo soy el amor”.

(Víctor Hugo)

La alia, dediĉita al ĝia kara urbo Zaragozo. Jen:

AL MI' ZARAGOZO

NASKIĜA KAJ DUMILJARA

Saldubo, Cesaraugusto,

Sarakosto, Zaragozo

atinganta dumil jarojn

de ranca kaj mir'rakonto:

Unu el viaj multaj filoj

-pro kiu mi sentas honoron-

benas vian maljunecon

je inda, juna kaj bel'formo.

Inda, ĉar dum dumil jaroj

de via long'viva epoko,

via animo daŭras forta

kaj rekta ankaŭ via dorso.

Juna, ĉar post tiom da jaroj

alieciĝis via ekformo

ruinminaca por la nuna

riĉ'granda kun fama nomo.

Bela, ĉar vi estas la centro

de nobla, ĉarma Aragono,

plu de hispan'taŭra felo

estas patrino kaj koro

ornamit' de art' historio

en vi moderna fasono.

Via nobla malkaŝemo

estas de publika kono;

estas virtoj, kiuj mirigaj,

via firmeco aŭ valoro

kiel riĉaj tradicioj

kun kant'dancado je Joto.

De reĝtempo hispaneca

sur vi Pilaro estas trono

kun sant' Patrino Maria

montrante ŝi reĝan kronon

al la multegaj nacioj

kiuj al ŝi gardas fervoron.

Ducent milionoj da animoj

preĝantaj kun sama idiomo!

Kun viaj karaj fratinoj

nomitaj Huesko, Teruelo,

formigas trion belegan

de nia aragona tero

kiu unuigita al la Castilla

per edziĝo el reĝa ebeno,

formis, tiel, Hispanujon

unueca, al sunreflekto

dudekvar horojn ĉiutage

ĉirkaŭe sur la planedo

Tero, tiom da grand' varia

en fruktoj, rasoj, belegoj,

mirindaĵoj aŭ pejzaĝoj;

Sed nenia estas supero

en kvalitoj ĉarm'bonegaj

al mi neordinara tero

dikega kaj fruktodona

de ĝi miregindaj semoj

semita el fort'saĝaj rasoj

kiel araba berebero,

la roma, la visigota

kaj la azia ĉe la Ibero,

generanta unua hibrida

je malofta karaktero.

Lulilo estis mi' Zaragozo

kaj en ĝi mi' tombo esperas.

Kun larmoj de la gajeco

eĉ povas mi ĝui festas

vian datrevenan naskon.

Patrin'avino al mi estas

kun tradicia titolo:

TRE OBSTINE NEMORTEMA!

A MI ZARAGOZA

BIMILENARIA

Salduba, Cesaraugusta,

Sarakosta, Zaragoza

alcanzando dos mil años

de rancia y brillante historia:

uno de tus muchos hijos

-a mucho orgullo, prez y honra-

bendice tu ancianidad

digna, juvenil y hermosa.

Digna porque en veinte siglos

de edad que cumples ahora

en tu moral no hay bajeza

ni en tu físico joroba.

Juvenil porque los años

han invertido tu forma

original, ruin, hundida,

en la que hoy pujante adoptas.

Hermosa porque tu hechura

artística lo pregona

y en tus calles, plazas, parques,

embebece y enamora.

Tu franqueza e hidalguía

no hay alguien quien desconozca;

tu fe, valor y firmeza

son hechos que al orbe asombran

como tu rico folklore

con danza y canto de Jota.

Reino de la Hispanidad

en tu Pilar se remonta

con madre Santa María

ostentando la corona

sobre múltiples naciones

donde fervientes la adoran

trescientos millones de almas

parlando el materno idioma.

Con tus hermanas menores,

de nombres Teruel y Huesca,

formas el trío precioso

de región aragonesa

que, uncida a la de Castilla,

por unión de real pareja,

creó así la España unida,

fuerte, por el sol cubierta

veinticuatro horas del día

a lo ancho del planeta

Tierra, tan grande y variado

en frutos, gentes, bellezas,

maravillas de paisajes;

pero nada la supera

en calidad exquisita

a mi extraordinaria tierra

con semillas prodigiosas,

potentes, fecundas, frescas,

sembradas por fuertes razas

como la asiático-ibérica,

románica, visigoda,

berebere y arabesca

generando una, híbrida,

de raros genio y nobleza.

Zaragoza fue mi cuna

y en ella mi tumba espera.

¡Con lágrimas de alegría

puedo aun gozar tu gran fiesta

celebrando el cumpleaños

como de la madre-abuela

con renombre de Inmortal.

Yo te auguro vida eterna

ganada en la paz fecunda,

no por títulos de guerras!

M. Fillat Zatoya

(18/majo/1983)

Fine, jen kurioza letero, hispane skribita, adresita al la tuta homaro, okaze de konkurso nomita "La ora letero", organizita de la Poŝta Ŝparkaso kaj de la Poŝta kaj Telekomunika Ĝenerala Estraro:

CARTA A MI FAMILIA UNIVERSAL

Queridos, respetados y multitudinarios familiares:

Con esta cariñosa misiva pretendo hacer que llegue a todos vosotros mi más entrañable saludo con un modesto mensaje de paz, entendimiento y amor.

Pero me temo que dudéis de mis cabales considerando una absurda o utópica pretensión el hecho de encargar a nuestros Servicios postales la distribución de una carta, sin dirección concreta, a mis innumerables parientes, más o menos allegados o lejanos, dispersos por el inmenso Atlas geográfico y astronómico; también y ciertamente algo quijotesco máxime estando obligado a utilizar solamente el idioma castellano, uno de los aproximadamente cien lenguajes con los que se mal-intercomunica la especie humana. Si a esto añadimos la actual y creciente dificultad de entendimiento por la revitalización de las regional-autonomistas lenguas y culturas son sus peculiares y discrepantes criterios, el éxito de mi empeño se ve de modo más pesimista.

Sin embargo, aun quizá pecando de ilusionado optimismo, no solamente confío en que esta mi carta, u otra similar, tenga la primera y coyuntural posibilidad de ser distribuida, o divulgada, y recibida, por ahora, entre los trescientos millones de hispano-parlantes, al menos, gracias a la original y feliz iniciativa de nuestra Caja Postal de Ahorros y la Dirección General de Correos y Telecomunicación al convocar un Concurso literario-epistolar titulado simbólicamente “La Carta de Oro”, aunque realmente se trate de una corriente carta en sencillo papel de madera pero quizás con un contenido más moralmente valioso que el del tan buscado, convencional y renombrado “vil metal”.

Y, desde la serena costumbre de mi senectud, no solamente confío en la circunstancial, limitada y actual posibilidad de lo enunciado sino que, abarcando también el pasado y el futuro veo unas posibilidades en la comunicación todavía mucho más amplias, rápidas y claras, gracias no solo al gigantesco, moderno y creciente avance de nuestra cultura tecnológica en los medios mecano-físico- químicos del transporte y en los de la radiotelecomunicación –tan distinta y perfeccionada hoy con relación a los no muy lejanos tiempos del heroico-legendario correo Miguel Strogoff- sino también por el más lento pero evidente progreso de la tecnología cultural de los valores humanos y naturales que se manifiestan con movimientos individuales y colectivos hacia el logro de un mayor entendimiento lingüístico-convivencial entre los humanos, como puede ser el de la extensión a todos los centros de enseñanza de un idioma internacional, auxiliar, científico, simplificado, correcto, como es el autotitulado ESPERANTO.

M. Fillat Zatoya