JOHN CAGE (Mỹ, 1912-1992)
Tác phẩm 4’33 “đã khiến ông nổi tiếng – hoặc có thể là nổi tiếng – nhưng hãy lắng nghe âm nhạc thực tế của ông và rằng sẽ có rất nhiều thứ cho John Cage hơn ý tưởng của ông ấy.
John Cage. Một con sói trong bộ áo quần con cừu. Không phải là cách ngôn, mà là chữ của Michael Finnissy, một nhà soạn nhạc đã làm việc với Cage và người rất ngưỡng mộ ông ấy, nhưng Michael Finnissy có ý kiến cho rằng di sản Cage là thứ đòi hỏi sự giải mã cũng như ca ngợi.
Đằng sau gương mặt vui vẻ hạnh phúc, nhà tiên tri duyên dáng của sự tự do, tự ngã và sự cởi mở, có thể ẩn náu một con người khắc kỷ có tính quy ước, một tinh thần sáng tạo cũng dữ dội nghiêm khắc và cũng ý thức về tầm quan trọng của cá tính sáng tạo như bất kỳ nhân vật khổng lồ nào khác của thế kỷ 20.
Những gì đáng ghi nhớ về Cage. Đó là lời Arnold Schoenberg mô tả về ông: “Cage không phải là một nhà soạn nhạc, nhưng là nhà phát minh-một thiên tài ” ( Một trong những trường hợp đặc biệt trong lịch sử âm nhạc. Schoenberg đã dạy Cage ở Los Angeles những năm 1930). Đây là một quan niệm sai lầm phổ biến về Cage – đó là những ý tưởng của ông thay vì âm nhạc của ông.
Thật dễ dàng bị quyến rũ bởi dòng suy nghĩ ấy. Nói cho cùng, cái gì là mảnh im lặng nổi tiếng của ông, 4’33 ‘‘, nếu không phải là một bậc thầy về những khái niệm tròn đầy và về sự trống rỗng của âm thanh được xác định trước chứ không phải là một mảnh âm nhạc trong bất kỳ ý nghĩa nào mà từ này đã được hiểu trước khi nghệ sĩ dương cầm người Mỹ sinh năm 1926, David Tudor, ngồi vào chiếc đàn piano năm 1952 và không phát ra âm thanh chính xác 4 phút 33 giây? Cách ông viết Chinese Book of Changes và I Ching như thể để thấy quá trình sáng tác của ông là ngẫu nhiên chứ không phải từ cái tôi của ông. Thậm chí cả piano do ông sáng tạo vào cuối những năm 1930 như là một bộ gõ và một bộ phận piano, bằng cách gắn móng tay và miếng cao su vào dây đàn, một khái niệm tuyệt vời, tất cả đều mở ra cánh cửa nhận thức, những suy nghĩ mới về âm nhạc. “Hai tai mới”, như chính Cage đã nói.
Nhưng đó là quên đi một thứ gì đó thực sự quan trọng: âm nhạc của Cage. Các khái niệm là tốt, nhưng nếu không sao lưu chúng với những mẩu nhạc mà các nghệ sĩ muốn chơi và khán giả muốn nghe, là chúng ta đang làm cho ảnh hưởng của nhà soạn nhạc bị thu hẹp lại. Cage là một nhà soạn nhạc thông minh, cá tính, thực tế. Đây không phải là phản ứng của nhạc sĩ ca sĩ nổi tiếng người Mỹ Woody Guthrie (sinh 1912) khi nghe bản thu âm Amores viết cho Prepared Piano và Percussion của Cage vào năm 1947. Woody Guthrie cảm thấy rất hứng thú với cái mới của âm nhạc piano chuẩn bị (prepared piano music) của Cage. Sự nghiêm khắc về cấu trúc nhưng phong phú về âm thanh của Sonatas và Interludes là một trong những âm nhạc hấp dẫn nhất của thế kỷ 20. Và Cage một lần nữa viết một loạt những bản nhạc phức tạp nhất trong sự nghiệp của mình, Etudes Australes cho piano độc tấu. Và Concert for Piano and Orchestra, một kiệt tác của ký hiệu đồ hoạ của Cage.
Âm nhạc của Cage là một trong những trò chơi nghiêm túc và chính xác nhất mà chúng ta có thể tưởng tượng.