GEORGE GERSHWIN (Mỹ, 1898-1937)

Tên tuổi ông đã được biết đến trên sân khấu nhạc kịch Broadway qua vở La La Lucille quá thành công và được công diễn vào năm 1919. Cùng năm đó bài hát Swanee của ông do nghệ sĩ Al Jolson hát đã nhanh chóng thành công ngoài sức tưởng tượng..

Nước Mĩ là một mớ hỗn độn của mọi chủng tộc và mọi nền văn hóa trên toàn thế giới và chính sự đa năng này đã tác động, ảnh hưởng đến các thể loại âm nhạc cũng như phương thức biểu hiện của nó. Một buổi hòa nhạc đặc biệt năm 1924 tại New York với một hội đồng giám khảo gồm những nhạc sĩ không phải là người Mĩ và các thành viên trong viện Hàn lâm (bao gồm Sergei Rachmaninov, Jascha Heifetz và Alma Gluck) mong muốn xác định một cách rõ ràng rằng: Âm nhạc của Mĩ là gì, Gershwin được giới thiệu tại đêm diễn với tác phẩm Rhapsody in blue mà ông đã viết trong 22 ngày (tác phẩm pha trộn phong cách của nhạc cổ điển và jazz) được người nghe nhiệt liệt chào đón. Gershwin đã viết tác phẩm tuyệt vời này mang phong cách bán hàn lâm (semi-academic) cùng với sự đa dạng của màu sắc Mĩ – Phi trong cách phối khí, điều này đã giải thích tính hiện đại trong các tác phẩm của ông, khiến ông được coi là nhạc sĩ Mĩ thực thụ đầu tiên.

Ông tiếp tục trau dồi nhạc cổ điển và tìm kiếm lời khuyên từ những nhà soạn nhạc vĩ đại như Maurice Ravel hay Igor Stravinsky

Trong chuyến ghé thăm châu Âu vào năm 1928, ông tiếp xúc với một nơi tràn đầy không khí âm nhạc. Lúc này Gershwin đã trở nên nổi tiếng và bản Rhapsody in blue đã được trình diễn tại các phòng hòa nhạc lớn cùng với tên tuổi của Weber, Liszt và Copland.

Từ năm 1924 đến 1931, ông đã viết hàng loạt các vở nhạc kịch (musical) xuất sắc trên sân khấu Broadway, bao gồm Lady be good (1924); Oh, Kay (1925); Funny face (1927); Showgirl (1929); Strike up the band (1930); Girl crazy (1930) và Of thee I sing (1931).

Năm 1928 nhà hát Opera Paris đã trình diễn Piano Concerto in F for piano and orchestra của ông

Nhưng sự kiện quan trọng nhất đối với ông trong năm này là cuộc gặp gỡ Alban Berg tại Vienna, một người Áo lịch sự và có văn hóa. Alban Berg là một trong những nhà soạn nhạc hàng đầu của trường phái 12 âm (dodecaphonic / cùng với Arnold Schoenberg và Anton von Webern) Berg rất kinh ngạc với những ca khúc của Gershwin, trong khi đó Gershwin lại tỏ ra say mê và hứng thú với thứ âm nhạc hiện đại của Berg. Một niềm vui khác là Gershwin nhận được tổng phổ của bản tứ tầu đàn dây Lyric Suite for String Quartet cùng với lời đề tặng của Berg. Trở về, với niềm hứng khởi, Gershwin đã viết một giao hưởng khác có tên An American in Paris (một người Mĩ ở Paris) và tiếp ngay sau đó là bản Second Rhapsody (1932)

Chuyến viếng thăm Cuba vào năm 1932 đã khơi nguồn cảm hứng cho ông viết nên tác phẩm Cuban overture .

Gershwin viết được 5 tác phẩm giao hưởng, thay đổi phương thức biểu hiện trong âm nhạc của Mĩ đồng thời tạo dựng sự nghiệp cho Glinger Rogers, Fred & Adele Astaire cũng như đóng góp vào sự phát triển của nhạc phim sau khi con người phát minh ra cinema sound-track. Và rồi ông tiến tới khám phá một lĩnh vực mà trước kia ông chưa bao giờ đụng đến: opera.

Vào năm 1932, ông mua bản quyền âm nhạc cho tiểu thuyết Porgy của Edwin Dubose Heyward (vài năm trước đó cuốn sách này là cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất). Những khung cảnh về cuộc sống ngoại ô tại những thành phố của người da đen đã hiện lên qua những trang sách này và khiến Gershwin bị thu hút, một người vốn đam mê dòng âm nhạc Mĩ- Phi từ những ngày còn ở Tin Pan Alley. Để hiểu sâu sắc và đầy đủ về cuộc sống “phía Nam” đầy quyến rũ như vậy, ông đã chuyển tới Folly Island ngoại ô của Charleston năm 1934. Ông sống trong một ngôi nhà nhỏ chỉ với một chiếc piano đứng và những đồ dùng thiết yếu nhất cho cuộc sống (giống như hình tượng của một nhân vật trong một vở opera của ông). Lúc đó ông đang nghiên cứu cũng như tìm hiểu tâm hồn và đời sống âm nhạc của cộng đồng người da đen tại đây. Bốn năm sau, vở opera mới của ông mang tên Porgy and Bess đã được trình diễn lần đầu tiên vào ngày 10 tháng 10 năm 1935 và được ghi nhận là một trong những vở opera thành công nhất của mọi thời đại.

Sự pha tạp của mọi nền văn hóa và sự khó hiểu trên đất Mĩ khiến cho chẳng ai thừa nhận tài năng của Gershwin cho tới sau khi ông qua đời, lúc này hết thảy mọi người đều nhận ra rằng Porgy and Bess quả thật là một vở “opera Mĩ” đầu tiên.

Ông mất ngày 11 tháng 7 năm 1937 sau một trận ốm bất ngờ trong khi đang thực hiện phần nhạc cho bộ phim Damsel in Distress.

TÁC PHẨM