Oldenzaal
St. Plechelmuskerk in Oldenzaal / Overijssel
2 stenen zonnewijzers gebeiteld in steunbeer
Zonnewijzer a
Op de steunbeer, westelijk van de zuidingang, is in Bentheimer steen ingebeiteld een cirkelvormige zonnewijzer. Uurlijnen van V tot V (17); stijl: een staaf met ondersteun op de 12-uurs-lijn en verbogen naar de oostzijde – maar volgens lijnen en becijfering moet het een iets oost-afwijkende wijzer zijn, zodat de stijl ingeplant moet zijn aan de westelijke kant van de 12-uurs-lijn.
Zonnewijzer b
Aan het koor zit ook een cirkelvormige wijzer, erg moeilijk te zien, op de eerste steunbeer die schuin staat en ongeveer zuid-oost wijst. De lijnen zijn ook die van een oost-afwijkende wijzer, naar het lijkt 5 tot 3 (15), maar cijfers zijn niet meer te onderscheiden (gotisch of romeins?). Het koor is vergroot in het midden van de 15e eeuw. In 1480 werd de gotische zijbeuk gemaakt, zodat de wijzer, genoemd onder a, zeker van na 1480 dateert.
Kerkgebouw
Al voordat bisschop Balderik hier in de 10de eeuw een stenen kerk stichtte, moet er een houten kerkje hebben gestaan. De nieuwe kerk groeide voorspoedig onder het heilig patronaatschap van Plechelmus, de geloofsverkondiger uit Odiliënberg. Rond 1180 werd zij vervangen door een geheel gewelfde kruisbasiliek van Bentheimersteen in Westfaals-Romaanse stijl. Hiervan zijn middenschip, noordbeuk, noordertransept en koortravee bewaard gebleven, evenals de toren die in 1240 aan de westzijde werd gebouwd. Rond 1450 kreeg de kerk zijn gotisch gezicht door de bouw van een geheel nieuw koor aan het bestaande koor.
Zo'n dertig jaar later werd de oude Romaanse zuidbeuk vervangen door een veel grotere gotische zijbeuk. Eind 19de eeuw startte de restauratie onder leiding van Jos. Cuypers - in de jaren vijftig werd het werk voltooid door de Oldenzaalse glazenier Jan Schoenaker. De kerk heeft een Calendarium dat circa 1400 werd overschreven van een ouder exemplaar en werd bijgehouden tot in het begin van de 17de eeuw. Voorts bezit de kerk edelsmeedwerk (15de eeuws) en Oostnederlandse houten beelden (circa 1500).