Enschede

Zonnewijzer

Van de nog bestaande zonnewijzers die in het openbaar de middelbare zonnetijd aanwijzen is deze nu de oudste.

In de muur van de Herv. Kerk op de Oude Markt is een stenen zonnewijzer ingemetseld, iets westelijk afwijkend. Uurbecijfering van 7 tot 6 (18), aanwijzend tot 18.30; tijdindeling tot in kwartieren. Stijl: driehoekszijde. Eronder zit een tijdvereffeningslus met datumaanwijzing, maar zonder minutenmaat erbij, zodat deze alleen dienst doet als ‘kalender’ om 12 uur plaatselijke zonnetijd. Eronder, op een aparte steen, staat het gedicht:

‘Herinnering Moog deez’ steen bewaren
Coenraad ter Kuile, aan uw naaM.
Gij die in werktuigkunde erVaren
In sterrenkunde ook waart bekWaam!
In achttIenhonderd zes en dertig
Plaatste uwe hand hIer aan den muur
Deez’ zonnewijzer zeer vernuftIg
Die ons doet kennen dag en uur.’

Het gedichtje is een chronogram: de dikgedrukte hoofdletters MCMVWIII vormen het jaartal 1918, het jaar van het aanbrengen van deze steen. Uit het gedichtje volgt tevens dat de zonnewijzer van 1836 dateert en ontworpen is door Coenraad ter Kuile. Hieronder zit thans een modern houten bordje, waarop vermeld staat hoe men de zonnewijzeraanwijzing kan omrekenen in M.E.T., de tekst luidt namelijk: ‘Deze zonnewijzer geeft de plaatselijke zonnetijd aan. De Midden Europese Tijd is ongeveer 32 minuten later’ (die 32 minuten volgt uit de lengtegraad van Enschede: ca 6° 54’ O.L.