Onafhankelijke cliëntondersteuning, Aan de leden van de vaste commissie voor VWS van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, de Minister van VWS, H.M. de Jonge en de Minister voor Rechtsbescherming, S. Dekker

Post date: 1-dec-2017 9:08:12

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Aan de leden van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Zijne Excellentie

Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, H.M. de Jonge

Minister voor Rechtsbescherming, S. Dekker

Dordrecht, 4 december 2017

Geachte leden van de vaste commissie voor VWS, hooggeachte heren de Jonge en Dekker,

Vandaag op maandag 4 december 2017 overlegt u met de bewindslieden van VWS en V&J over jeugd en aanverwante zaken van de begrotingen VWS en V&J 2018.

Wij maken deel uit van het kernteam van STICHTING Ouderplatform Zuid-Holland Zuid en treden met enige regelmaat als woordvoerders, namens het Ouderplatform ZHZ, op.

In deze brief willen wij heel graag onze visie over het onderwerp onafhankelijke cliëntondersteuning met u delen.

Wij zien dat de noden voor alle doelgroepen groot zijn.

Meer dan de helft van de gemeenten heeft de cliëntondersteuning, voor bijna alle doelgroepen, niet afdoende geregeld.

Wij horen van onze ouders dat professionals in de toegang in heel veel gemeenten niet eens weten waar zij het over hebben als ze om cliëntondersteuning vragen. Een ander deel van de gemeenten heeft de cliëntondersteuning in het wijkteam, dan wel sociaal team, belegd waardoor de ondersteuning niet onafhankelijk is, dan wel niet als onafhankelijk wordt ervaren.

Een ander probleem wat binnen de cliëntondersteuning speelt is het gebrek aan kennis waar het de Algemene wet bestuursrecht, de Jeugdwet en de Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen betreft.

Men doorziet veelal niet dat verordeningen en nadere regels jeugdhulp een afgeleide van de wet behoren te zijn. Door dit gebrek aan kennis worden ouders te vaak verkeerd voorgelicht. Het Ouderplatform ZHZ ondersteunt ouders en jongeren in voorkomende gevallen bij bezwaar- en beroepsprocedures. Daarbij herstellen zij regelmatig, eerder door cliëntondersteuners, gemaakte fouten.

Het is ook zeer zorgelijk dat bij veel cliëntondersteuners kennis over de sociale kaart ontbreekt. Bij de doelgroep met autisme ziet het Ouderplatform ZHZ heel erg vaak dat cliëntondersteuners onvoldoende beseffen dat voor de begeleiding en ondersteuning bij autisme geen eenduidige aanpak geldt. De ene jongere is beter gebaat bij hulp van zorgaanbieder A terwijl voor een andere jongere ondersteuning door aanbieder B veel meer perspectief biedt.

Voor we in gaan zetten op specifieke doelgroepen lijkt het verstandig om eerst de kennis aan de voorkant op peil te brengen.

Voor de LVB-jongere, waarvan ook de ouders LVB zijn, dient bijvoorbeeld een gerichte aanpak gemaakt te worden. Bovendien dient communicatie op een dusdanig niveau plaats te vinden dat het voor alle betrokkenen begrijpelijk is.

In de jeugdbescherming treft het Ouderplatform ZHZ cliëntondersteuners, dan wel ervaringsdeskundigen, aan, die ooit zelf jeugdbescherming hebben gehad. Deze mensen worden te vaak ingezet zonder te toetsen of zij hun eigen zaak in voldoende mate hebben verwerkt. Het Ouderplatform ZHZ acht dit bijzonder onwenselijk omdat emoties in dergelijke casussen een te grote rol kunnen gaan spelen, waardoor het risico op escalatie van de omstandigheden onaanvaardbaar groot wordt.

Cliëntondersteuners hebben, indien het tot een maatregel komt, geen toegang tot de zitting in de rechtbank. Het jeugd- en familierecht staat dat in verband met de privacy van jongeren en hun ouders immers slechts in zeer beperkte gevallen toe. Het Ouderplatform ZHZ is van mening dat ouders, bij een dreigende ondertoezichtstelling (OTS), zo snel mogelijk op hun wettelijke recht, om een advocaat in te zetten, dienen te worden gewezen.

Ook in situaties van drang ziet het Ouderplatform ZHZ dat cliëntondersteuners, op inhoudelijke kennis, tekort schieten. Zij weten of beseffen bijvoorbeeld niet dat een gemeente bij drang vaak 'misbruik van macht’ toepast om ouders te bewegen, jeugdhulp te accepteren. Deze wijze van vermenging van bevoegdheden is onwenselijk, onwettig en onfatsoenlijk. Een cliëntondersteuner moet heel wat in huis hebben om het tij in een dergelijke situatie te kunnen keren, dan wel goed te kunnen anticiperen op de toekomst.

Het ontbreken van voornoemde kennis, maar ook de kennis omtrent de inbreuk op het huisrecht en/of het toestemmingsvereiste, door het niet voldoen aan de eis van ‘informed consent’ uit artikel 8, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), die ook een gemeente verplicht om ouders en jongeren vooraf goed te informeren over hun rechten en plichten binnen het drangkader, baart ons oprechte zorgen

Het Ouderplatform ZHZ acht het noodzakelijk dat men, vooraleerst men investeert in specifieke doelgroepen, primair investeert in het verhogen van het kennisniveau van de individuele cliëntondersteuner en gelijktijdig de volledige onafhankelijkheid van de huidige cliëntondersteuning waarborgt.

Op dit moment wordt, in den lande, onvoldoende onderkend dat het organiseren van voldoende tegenkracht, in de vorm van onafhankelijke cliëntondersteuning, gespecialiseerde rechtshulp en het faciliteren van nieuwe partijen, die de belangen van ouders, kind en gezin behartigen, een belangrijke voorwaarde is voor het borgen van de kwaliteit en de plicht tot het verlenen van hoogwaardige jeugdhulp binnen de gemeenten, terwijl dit van wezenlijk belang is voor de noden van kinderen en jongeren in heel Nederland.

Wanneer er rondom de kwestie ‘onafhankelijke cliëntondersteuning’ onvoldoende vorderingen worden gemaakt dient de discussie wat het Ouderplatform ZHZ betreft tijdig te worden verschoven naar de sfeer van een structurele oplossing, zoals geboden aan de diensten van de Kindertelefoon, het ‘luisterend oor’ en het vertrouwenswerk, die vanaf 2018 en verder door het Rijk worden geregeld.

Desiree van Doremalen

en Anke-Elze de Jong-Rietstap,

STICHTING Ouderplatform Zuid-Holland Zuid

Ouderkracht Voor ’t Kind Coöperatie U.A.

Coöperatieve vereniging Netwerk Ouderinitiatieven U.A.