Trektelpost Kristallijn/Maatheide
Telpost Kristallijn (plas met wit strand) benaderd vanuit het NO (najaar). Bron: Google Earth
Telpost Kristallijn benaderd vanuit het ZW (voorjaar) Bron: Google Earth
Sinds juni 2006 is er een trektelpost gevestigd aan De Kristallijn, op de dijk die parallel loopt aan de Blauwe Keidreef in Mol-Rauw. Saillant detail is dat de dijk en weg tevens de gemeentegrens tussen Mol en Lommel en de provinciegrens tussen Antwerpen en Limburg vormen. Bovendien ligt op ongeveer 1,5 km in noordoostelijke richting de Nederlandse landgrens.
Deze unieke geografische ligging is echter niet de reden waarom voor de lokatie gekozen is. De brede, 5 meter hoge dijk biedt veel plek aan de trektellers, die hier tot aan Mol, Postel, Lommel en Balen vrij zicht hebben op het luchtruim. Zij kijken uit over een uitgestrekte keten van meren, die door zandwinning zijn ontstaan en het bosgebied rond Postel, dat zich tot ver in Nederland uitstrekt. Veel roofvogels hebben daar in broed-, winter- en trektijd hun domicilie.
De unieke combinatie van biotopen en landschappen heeft grote aantrekkingskracht op watergebonden vogels, waarvan een aantal (diverse soorten Eenden, Strandlopers, Meeuwen en Sterns) hoofdzakelijk kustgeoriënteerd is. Ook is het punt goed voor het waarnemen van overtrekkende roofvogels en worden zangvogels bij lage trek tussen de grote waterpartijen door over de dijk gestuwd. Al deze eigenschappen tezamen maken Kristallijn tot een unieke telpost in het Vlaamse binnenland.
De verwachtingen voor het najaar van 2006 waren dan ook hooggespannen en hoewel de bezettingsgraad nog laag was en een aantal doordeweekse topdagen gemist werd, hebben de resultaten niet teleurgesteld. De meeste bizarre waarneming was die van een Noordse Stormvogel die op 19 augustus over de plassen naar het zuidoosten keilde. Niet eerder werd de soort in deze maand in het Vlaamse binnenland aangetroffen. Al een week eerder, op 12 augustus, werd de typische roep van een overtrekkende Morinelplevier herkend. Een tweedejaars Kuifaalscholver beschouwde de Kristallijn eerder als een tussenstation, en verbleef er van 2 tot 19 september. De eerste dagen moest hij de aandacht van vogelaars delen met een Gestreepte Strandloper, die op zijn beurt weer gezelschap kreeg van een Temmincksstrandloper. Zelfs vogeltrekarme dagen verveelden zodoende nooit.
Enkele van de 56 Ooievaars op 6-9-2006 (foto Lex Peeters)
Visdieven, Grote Mantelmeeuwen (1 ex. op10 en 2 ex. op 29 augustus) en Dwergmeeuwen (11 ex. op 13 oktober) pasten meer binnen het verwachtingspatroon. Een groep van maar liefst 56 thermiekende Ooievaars zorgde op 6 september voor Gibraltargevoel. Dezelfde groep werd een klein uurtje later opgemerkt boven Laakdal, circa 20 km zuidwestelijker. Een van de spectaculairste dagen werd vrijdag 15 september, toen onder meer 6 Grote Zilverreigers, 2 Purperreigers, 2 Ooievaars, 8 Wespendieven, 12 Bruine Kiekendieven, 1 vrouw Grauwe Kiekendief, 1 Visarend, 1 Zilverplevier, 1 Kleine Strandloper en 5 Grote Gele Kwikstaarten passeerden. Ook de dag erop kwam nog een wijfje Grauwe Kiekendief over. 2 IJsgorzen en een Grote Pieper maakten 17 oktober memorabel.
De beste Buizerddag werd de nationale simultaantelling van zondag 22 oktober, toen 144 ex. werden geturfd. Er passeerden zoveel Visarenden over Kristallijn (32 ex.) dat het zelfs vragen opriep bij andere trektellers. Begrijpelijk, maar er werd toch echt kritisch beoordeeld of het trekkers of een van de plaatselijke vogels betrof. Samen met de telposten Loozerheide (Budeldorplein -NL), Strabrechtse Heide (Heeze - NL) en de noordelijke Maasvallei tekent Kristallijn zich af als een opvallend cordon, waarlangs de trek van deze roofvogel zich in belangrijke mate blijkt te voltrekken.
Andere leuke totalen: 4047 Aalscholvers, 17 Grote Zilverreigers, 126 Blauwe Reigers, 104 Slobeenden, 65 Wespendieven, 88 Bruine Kiekendieven, 253 Sperwers, 631 Buizerden, 20 Smellekens, 46 Boomvalken, 24 Witgatten, 36 Zomertortels, 6990 Boerenzwaluwen, 47 Grote Gele Kwikstaarten.
Met onder meer een Wilde Zwaan, 11 Grote Zaagbekken, een Goudplevier en een Waterpieper werd het eerste seizoen op 3 november tevreden, maar eigenlijk te vroeg afgesloten. In 325 uren tellen werden 65.950 overtrekkende vogels genoteerd, verdeeld over 130 soorten.
De toekomstplannen met betrekking tot de telpost zijn ambitieus. Het streven is om zowel in het voor- als najaar een zo hoog mogelijke bezettingsgraad te behalen. Maar daar zijn meer tellers voor nodig, bij voorkeur ook personen die buiten de vakanties en weekenden in de gelegenheid zijn de post te bemannen, want vogeltrek laat zich niet plannen: de topdagen in het najaar van 2006 vielen zelfs nagenoeg allemaal door de week.
Ben je nog onervaren, maar wil je graag meetellen om routine en kennis op te doen, spreek dan een keertje af met een van onderstaande initiatiefnemers. Ben je wat meer gevorderd en bereid om incidenteel of liever frequent en op vaste dagen de post te bezetten, laat je dan inroosteren door Lex Peeters. Heb je een keer onaangekondigd op Kristallijn geteld, wat natuurlijk iedereen vrij staat, geef je resultaten dan, voorzien van begin- en eindtijd en (weers)omstandigheden aan een van de drie door, zodat ze niet verloren gaan.
Alle gegevens worden ingevoerd op www.trektellen.nl, de centrale database voor trektellers. Daar kun je de resultaten van Kristallijn terugvinden onder: http://www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=253&land=2&site=0&taal=1
We rekenen op veel respons!
Eddy Vaes: e.vaes@pandora.be
Eli van Audenhove: evanaudenhove@yahoo.com
Lex Peeters: Lpeeters@iae.nl
Telpost is ondertussen verhuisd naar de vlakte van Maatheide!