Liers (L. 34) [- Rocourt-Clinique - Rocourt - Alleur - Ans-Est (L. 32) -] Ans (L. 32, 36, 36B)
Geopend op 25 juni 1864, samen met de sectie Glons - Liers van L. 34 (Liégeois-Limbourgeois).
Oorspronkelijk enkelspoor; in het begin van de twintigste eeuw op dubbelspoor gebracht.
Reizigersverkeer opgeheven op 6 oktober 1941.
Druk gebruikt voor goederenverkeer na WO II tot in 1950, omdat de lijnen Voroux - Kinkempois en Tongeren - Visé - Montzen toen onbruikbaar waren.
In 1956 weer op enkelspoor gebracht.
Reizigersverkeer heringevoerd op 30 september 1973, in het kader van ambitieuze plannen voor voorstadsverkeer rond Luik.
Lijn geëlektrificeerd op 30 mei 1976.
Maar het voorstadsverkeer kende geen succes; het reizigersvervoer werd weer opgeheven en de lijn gedeselektrificeerd op 3 juni 1984.
De sectie Rocourt - Ans werd in de jaren 1990 (1996?) opgebroken en de ingraving tussen Ans en Ans-Est werd volledig opgevuld.
De sectie Liers - Rocourt werd toen buiten dienst gesteld voor de NMBS en werd enkel nog sporadisch gebruikt voor militair verkeer (arsenaal van Rocourt). Ze behield het statuut 'lijn te behouden in het belang van de natie' tot 12 september 2002.
Op de (dubbelsporige) bedding en naast het spoor Liers - Rocourt werd in 2006 een Ravel-fietspad aangelegd.
In septemer 2007 werd ook de sectie Liers - Rocourt uit de inventaris van Infrabel geschrapt en de aansluiting met L. 34 in Liers opgebroken (waarneming 03/01/2008).
In maart 2008 was de hele lijn opgebroken, behalve de aansluitsporen van het arsenaal van Rocourt.
[Ans-Est (L. 31) /] Ans (L. 31, 36, 36B) [- Ans-Plateau (L. 33A=32B=213) - Y Glain (L. 33=32A=212) - Glain-Ans - Saint-Nicolas (aansluiting steenkoolmijnen Espérance en Bonne-Fortune) - Horloz (gare privée) - Jemeppe-État] - Flémalle-Grande (L. 125) - Flémalle-Haute (L. 125, 125A)
Geopend: 3 februari 1868 (Liégeois-Limbourgeois).
Op deze enkelsporige lijn werd nooit een commerciële reizigersdienst georganiseerd. De lijn functioneerde hoofdzakelijk ten behoeve van de verschillende steenkoolmijnen die erop waren aangesloten. Vóór 1940 reden er wel speciale reizigerstreinen voor mijnwerkers tussen Ans en Gosson (L. 33/32A).
Vertakkingen:
- L. 33 (later L. 32A, later industrielijn 212): Y Glain - Glain-Montegnée - koolmijnen Espérance en Gosson
- L. 33A (later L. 32B, later industrielijn 213): Ans-Plateau - koolmijnen Bonne Fortune en Bonnier.
In 1930 werd een rechtstreekse verbinding Ans - Ans-Plateau aangelegd, met de bedoeling de "Liégeois-Limbourgeois"-installaties van Ans-Est buiten dienst te stellen. De brug over L. 36 en de rechtstreekse verbinding Ans-Est - Ans-Plateau werden in 1955 afgebroken.
Na WO II werd de sectie Saint-Nicolas - Jemeppe-État buiten dienst gesteld en in 1955 opgebroken. Het overblijvende gedeelte van de lijnen 32, 32A en 32B werd gedeclasseerd tot industrielijnen 210, 212 en 213.
De lijnen zijn thans volledig buiten dienst en grotendeels opgebroken in het midden van de jaren '90; hier en daar zijn nog rails aanwezig, ook dienstgebouwen en andere restanten zijn nog in het landschap aanwezig, evenals overblijfsels van de steenkolennijverheid.
De bedding tussen Flémalle-Grande en Jemeppe is in de jaren 1960 hergebruikt voor de heraanleg van L. 125 (afschaffen van overwegen en elektrificatie).
Zie de vertakkingen van L. 32.
Hasselt (L. 21, 21A, 35) - [Godsheide] - Diepenbeek - [Beverst] - [Y Beverst (L. 20)] - Y Rooierweg (L. 21C) - Bilzen - [Hoeselt] - [Alt-Hoeselt] - ['s-Herenelderen] - Tongeren (L. 23, 24) [- Nerem -] Y Glons (L. 24) - Glons[-Bas] - [Villers-Juprelle] - Liers (L. 31) - Milmort - [Milmort-Charbonnage] - [La Préalle] - Herstal - [Jolivet] - [Liège-Vivegnis] - Liège-Saint-Lambert [= Liège-Palais] - Liège-Carré [= Liège-Jonfosse] - Liège-Guillemins (L. 36, 37, 125)
Openingsdata:
- sectie Hasselt - Y Beverst: 1 oktober 1856 als deel van de verbinding Hasselt - Maastricht (zie lijn 20)
- sectie Y Beverst - Tongeren: 9 november 1863 (Liégeois-Limbourgeois)
- sectie Tongeren - Glons: 10 maart 1864 (Liégeois-Limbourgeois)
- sectie Glons - Liers, samen met L. 31 Liers - Ans: 25 juni 1864 (Liégeois-Limbourgeois)
- sectie Liers - Vivegnis: 1 mei 1865 (Liégeois-Limbourgeois)
- sectie Vivegnis - Guillemins: 1 september 1877 (Belgische Staat)
Tunnels onder Pierreuse (848 m), Saint-Martin (800 m) en Saint-Gilles (892 m).
Sinds WO I kruisten in Glons de lijnen 24 en 34 elkaar met een brug, zonder verbinding tussen de beide lijnen (stations Glons-Haut en Glons-Bas). In 1973 werd een verbindingsbocht in gebruik genomen tussen de hooggelegen L. 24 en de laaggelegen L. 34, waarna het lijngedeelte Tongeren - Nerem - Glons van L. 34 buiten gebruik gesteld en opgebroken werd. Op de bedding is thans een fiets- en wandelpad aangelegd, tenminste op het grondgebied van het Vlaamse Gewest; het laatste stukje op Waals grondgebied werd opgevuld en geïntegreerd in de aanpalende weide. Het lijngedeelte Tongeren - Vreren-Nerem - Y Glons van L. 24 werd vervolgens administratief overgeheveld naar L. 34.
Sectie Liers - Guillemins geëlektrificeerd op 30 mei 1976; sectie Hasselt - Liers op 23 mei 1982. Voorafgaand aan de elektrificatie werd het tracé tussen Hasselt en Godsheide iets meer zuidwaarts verlegd en opgehoogd.
Dubbelspoor; sectie Glons - Liers op enkelspoor gebracht voor de elektrificatie in 1982. Vmax. 120 km/u (Hasselt - Y Glons) en 100 km/u (Y Glons - Guillemins).
De kilometeraanduiding van de lijnen 34 en 35 is opgesteld in omgekeerde richting (Liège -> Leuven).
De stations Liège-Palais en Liège-Jonfosse werden op 3 september 2018 herdoopt tot Liège-Saint-Lambert resp. Liège-Carré.
Leuven (L. 36, 53, 139) - Y Holsbeek (L. 35/2, 53/1) - [Holsbeek] - [Putkapel] - [Rotselaar] - Wezemaal - [Gelrode] - Aarschot - Y Zuid driehoek Aarschot (L. 16/1) - Y Oost driehoek Aarschot (L. 16) - Langdorp - Testelt - Zichem (L. 30) - Diest (L. 17, 22) - [Zelem] - [Linkhout] - Schulen - [Spalbeek] - [Kermt-Dorp] - [Kermt-Statie] - Y West driehoek Hasselt (L. 35/1) - Hasselt (L. 21, 21A, 34)
Openingsdata:
- Leuven - Aarschot: 2 maart 1863 (deel van de verbinding Leuven - Herentals: Nord de la Belgique, ingang concessie 28 februari 1863, later Grand Central Belge)
- Aarschot - Diest: 1 februari 1865 (Grand Central Belge)
- Diest - Hasselt: 1 juli 1865 (Grand Central Belge)
Sectie Leuven - Aarschot geëlektrificeerd op 4 januari 1981; sectie Aarschot - Hasselt op 27 september 1981.
Dubbelspoor. Vmax. 120 km/u (Leuven - Aarschot) en 140 km/u (Aarschot - Hasselt).
De kilometeraanduiding van de lijnen 34 en 35 is opgesteld in omgekeerde richting (Liège -> Leuven).
Verbindingssporen:
35/1 : Y Noord driehoek Hasselt (L. 21A) - Y West driehoek Hasselt (L. 35)
Dubbelsporige verbindingsboog, aangelegd in 1925 samen met de 'mijnlijnen' en geopend op 15 december 1925.
Vmax 60 km/u, geëlektrificeerd in 2008. Elektrificatie in dienst gesteld op 12 december 2008.
35/2 : Y Wilsele (L. 36) - Y Holsbeek (L. 35)
Enkelsporige verbindingsboog op viaduct, aangelegd in 2006, in commerciële dienst op 11 december 2006.
Geëlektrificeerd, Vmax 90 km/u. Verboden voor goederentreinen.
Brussel-Noord (L. 0, 25, 27, 36N, 50, 161/2) - Schaarbeek (L. 25, 26, 26A, 26B, 27, 28, 36N, 161) - Haren-Zuid - Y Diegem-West (L. 36/3) - Y Diegem-Oost (L. 36/1) - Diegem - Zaventem - Y Zaventem (L. 36C) - Y Nossegem (L. 36C/1) - Nossegem - Kortenberg - Erps-Kwerps - [Beisem] - Veltem - Herent - [Wilsele] - Y Wilsele (L. 35/2) - Leuven (L. 2, 35, 36/2, 36N, 53, 139) - Y Molenbeek (L. 36/2) - [Korbeek-Lo] - [Lovenjoel] - Vertrijk - [Roosbeek] - [Kumtich] - Tienen (L. 22, 142) - Ezemaal - Neerwinden - Landen (L. 21, 127, 147) - [Gingelom] - [Jeuk-Rosoux] - [Corswarem] - Waremme - Bleret - Remicourt - Momalle - Fexhe-le-Haut-Clocher (L. 36B) - Voroux[-Goreux] (L. 36A) - Bierset[-Awans] - Ans (L. 2, 31, 32, 36B) - [Montegnée] - [Liège-Haut-Pré] - Liège-Guillemins (L. 34, 37, 125)
Openingsdata:
- Sectie Leuven - Tienen geopend op 21 september 1837.
Tunnel van Kumtich (925 m), eerste spoorwegtunnel in België, tijdens het graven van een tweede koker ingestort op 21 januari 1845 en nadien vervangen door een uitgraving.
- Sectie Tienen - Ans geopend op 2 april 1838.
- Sectie Ans - Liège-Guillemins geopend op 1 mei 1842.
Hellende vlakken van Ans: helling van 3%. Oorspronkelijk kabelspoor aangedreven door vaste stoommachines in Haut-Pré. Dit systeem functioneerde voor alle treinen tot in 1866, voor de goederentreinen tot in 1872.
- Sectie Brussel - Leuven geopend op 15 december 1866 (Belgische staat).
Sectie Brussel - Leuven geëlektrificeerd op 17 oktober 1954; sectie Leuven - Luik op 1 oktober 1955.
Dubbelspoor; derde spoor tussen Schaarbeek en Y Zaventem sinds 1981. In de jaren 2000-2006 werd het traject Brussel - Leuven op vier sporen gebracht (zie lijn 36N).
Vmax 140 km/h (160 km/u op het baanvak Brussel - Leuven sinds de vernieuwing in de jaren 2000-2006, en op het baanvak Waremme - Voroux sinds 2024).
Verbindingssporen:
36/1 : Y Keelbeek-Zuid (L. 26) - Y Diegem-Oost (L. 36)
Geëlektrificeerd enkelspoor. Vmax 50 km/u.
36/2 : Leuven - Y Tivoli (L. 139/1) - Y Molenbeek (L. 36)
Geëlektrificeerd dubbelspoor. Vmax 90 km/u.
36/3 : Y Harenheide (L. 26) - Y Diegem-West (L. 36)
Geëlektrificeerd dubbelspoor, aangelegd in 1982. Vmax 50 km/u.
Y Voroux (L. 36B, thans L. 36) - Kinkempois (L. 37/1, 125A, 125B, 125C)
De Belgische staat begon al in 1920 met de aanleg van deze lijn, die moest dienen om goederentreinen weg te houden van de hellende vlakken van Ans. De voltooiing liet echter op zich wachten, onder meer vanwege de grote economische crisis van 1929. Toen op 31 augustus 1939 een blikseminslag de - wegens oorlogsdreiging ondermijnde - brug van Val-Benoît vernielde en alle spoorverkeer tussen Luik Guillemins en Kinkempois onmogelijk maakte, werd de lijn in recordtempo afgewerkt en geopend voor goederenverkeer op 15 september 1939, voor omgeleide reizigerstreinen op 18 september 1939.
Tunnels van Bierset (59 m), Hollogne (720 m), Corbeau (374 m), Horloz (132 m) en Sclessin (360 m).
Viaducten van Tilleur (metaal, 220 m lang, 22 m hoog) en van Renory (ongewapend beton, 9 bogen van 61,40 m en een van 34 m, 20 m hoog).
Geëlektrificeerd op 15 december 1956.
Dubbelspoor. Vmax 70 km/h.
Fexhe-le-Haut-Clocher (L. 36) - Voroux - Y Voroux (L. 36A) - Bierset[-Awans] - Ans (L. 31, 32, 36)
'Trage' dubbelsporige parallellijn naast L. 36, vermoedelijk aangelegd tussen de twee wereldoorlogen, in verband met L. 36A en het vormingsstation van Voroux.
Geëlektrificeerd in 1955-1956, samen met de lijnen 36 en 36A.
Buiten dienst gesteld en opgebroken in 1999, waarna de vernieuwde lijn 36 op de bedding van 36B werd gelegd. Op de oude bedding van L. 36 komt HSL 2.
Y Zaventem (L. 36) - Y Luchthaven (L. 36C/1) - [Melsbroek /] Brussels Airport Zaventem [= Brussel-Nationaal-Luchthaven] - Y Brucargo (L. 36C/2) - Y Machelen-Noord (L. 25N)
De spoorlijn tussen Zaventem en het vliegveld van Melsbroek werd aangelegd door de Duitse bezetter in 1943.
Commerciële reizigersdienst Brussel-Centraal - Melsbroek geopend op 15 mei 1955 door de NMBS in samenwerking met Sabena.
In 1958 werd het nieuwe luchthavengebouw van Zaventem in dienst genomen en werd het laatste gedeelte van de spoorlijn omgeleid naar "Brussel-Nationaal-Luchthaven".
Geëlektrificeerd op 1 maart 1971.
Nieuw station Brussel-Nationaal-Luchthaven en nieuw ondergronds eindtraject van de lijn geopend op 1 mei 1998.
Dubbelspoor. Vmax 60 km/h.
In het kader van het 'diaboloproject' werd de spoorlijn ondergronds doorgetrokken naar het noorden en via de nieuwe lijn 25N verbonden met Mechelen en Brussel. De werken begonnen in 2007 en de verbinding werd officieel geopend op 7 juni 2012 en commercieel in dienst genomen vanaf 10 juni 2012.
Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 90 km/h.
Begin april 2016 werd de naam van het luchthavenstation gewijzigd in Brussels Airport Zaventem.
Verbindingssporen:
36C/1 'boog van Nossegem' : Y Nossegem (L. 36) - Y Luchthaven (L. 36C)
Geëlektrificeerd en geopend op 11 december 2005.
Dubbelspoor. Vmax oorspronkelijk 70 km/u, na afwerking van het 'diaboloproject' 90 km/h.
36C/2 : Y Brucargo (L. 36C) - Y Machelen-Zuid (L. 25N) - Y Keelbeek-Noord (L. 26-26/1)
Verbindingsboog richting Schaarbeek aangelegd in het kader van het diaboloproject.
Baanvaak Y Brucargo - Y Machelen-Zuid in dienst vanaf 10 juni 2012. Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 90 km/h.
Enkelsporige verlenging naar lijn 26 in zuidelijke richting (Y Keelbeek-Noord), aanleg begonnen in 2013, in dienst sinds 4 april 2016, Vmax 90 km/h.
Brussel-Noord (L. 0, 25, 27, 36, 50, 161/2) - Schaarbeek (L. 25, 26, 26A, 26B, 27, 28, 36, 161) - Y Albertbrug (L. 25N) - Leuven (L. 2, 35, 36/2, 36, 53, 139)
Lijn 36 werd in de jaren 2000-2006 tussen Schaarbeek en Leuven volledig vernieuwd en op vier sporen gebracht. De twee centraal gelegen sporen vormen lijn 36N. Tussen Herent en Leuven volgt lijn 36N een nieuw traject, met een viaduct over het kanaal Mechelen-Leuven en de Dijle heen. De lijn loopt over de sporen 2 en 3 door het station van Leuven, om voorbij het station over te gaan in HSL 2. Dit nieuwe traject werd in gebruik genomen op 16 juni 2003. Ook in Schaarbeek werd een nieuw viaduct gebouwd, over de sporen van de lijnen 25 en 27 heen. Lijn 36N werd in haar geheel in gebruik genomen in december 2006.
Geëlektrificeerd dubbelspoor, Vmax 200 km/h voor treinen met toegelaten materieel, rijdend onder ETCS1; voor andere treinen 160 km/h.
Liège-Guillemins (L. 34, 36, 37A, 125) - Y Val-Benoît (L. 37A, 40, 125A, 125C) - Y Aguesses (L. 37/1, 37A, 40/1, 43) - Angleur (L. 43) - Chênée (L. 3, 38) - [Henne-Chèvremont] - Chaudfontaine - [La Brouck] - Trooz - Olne (geen stopplaats, wel goederenstation en uitwijkspoor) - Fraipont - Nessonvaux - [Goffontaine] - [Cornesse] - Pepinster (L. 44) - [Ensival] - [Y Herve (L. 38A)] - [Y Gérardchamps - Verviers-Ouest /] Verviers-Central [/ Verviers-Ouest - Y Chic-Chac] - Verviers-Palais - [Verviers-Est] - [Nasproué] - Dolhain-Gileppe - [Dolhain-Vicinal] - [Welkenraedt-Ouest (L. 39)] - Welkenraedt (L. 39, 49) - [Herbesthal] (L. 49) - [Astenet] - Y Hammerbrücke (L. 3) - Hergenrath - Duitse grens - [Y Ronheide (L. 24A)]
Verbindingssporen:
37/1 : Y Aguesses (L. 37, 43) - Kinkempois (L. 125A)
Aangelegd door de Belgische Staat in 1852.
Dubbelspoor. Geëlektrificeerd in mei 1984 en teruggebracht tot enkelspoor. Vmax 40 km/u.
37/2 : Liège-Guillemins - Y Val-Benoît - Y Aguesses (L. 37, 43)
Derde en vierde spoor tussen Guillemins en Y Aguesses. Vmax 90 km/u.
Thans wordt dit baanvak L. 37A genoemd door Infrabel.
[37/3 : Y Chic-Chac (L. 37) - Verviers-Ouest = Entrepôt]
Deel van de oorspronkelijke lijn 37 toen Verviers-Ouest het hoofdstation van Verviers was; opgebroken einde jaren 1950, omstreeks 1963 heraangelegd (na het opbreken van de lijn 38A Y Gérardchamps - Verviers-Ouest), opgebroken begin jaren 1990.
Openingsdata (Belgische Staat):
- Liège - Chênée: 16 oktober 1842
- Chênée - Chaudfontaine: 2 juli 1843
- Chaudfontaine - Verviers-Ouest: 17 juli 1843
- Verviers-Ouest - Duitse grens: 13-24 oktober 1843
Tunnels van Hauster (281 m), Chaudfontaine (100 m), Trooz (120 m), Fraipont (262 m), Nessonvaux (192 m), Halinsart (634 m), Becoën (176 m), Pepinster (212 m), Ensival (380 m), Chic-Chac (388 m), Justitiepaleis en Trou-du-Pont (152 en 151 m, verbonden door overdekte galerij van 201 m), Chantoir (169 m), Nasproué (195 m), Vieille Foulerie (167 m), Dolhain (50 m) [in 2012 vervangen door overdekte sleuf 'tunnel de la Moutarde', 446 m] en Ruyff (63 m). Viaduct van Dolhain (200 m lang, 18 m hoog). Hammerbrücke.
Het eerste station van Verviers, oorspronkelijk Verviers-Léopold en later Verviers-Ouest genoemd, was een kopstation. Op 15 maart 1867 werd een verbindingsboog (langs de Rue d'Ensival) in gebruik genomen zodat het kopmaken vermeden kon worden. De rechtstreekse lijn tussen Y Gérardchamps en Y Chic-Chac, met een voorlopig station Verviers-Central (in de volksmond Verviers-Matadi, waarschijnlijk wegens de 'koloniale' stijl van het gebouwtje), werd geopend in 1918-1920. Het huidige station Verviers-Central werd ingehuldigd in 1930. Verviers-Ouest bleef in gebruik als goederenstation, ook 'Verviers-Entrepôt' genoemd, toegankelijk zowel vanaf Y Chic-Chac (tot einde jaren 1950) als vanaf Y Gérardchamps (tot omstreeks 1963). Nadien enkel nog via de heraangelegde oostelijke vertakking Y Chic-Chac (lijn 37/3). Het stationsgebouw Verviers-Ouest werd omstreeks 1960-1970 afgebroken. Het stapelhuis Verviers-Entrepôt bestaat nog steeds. De spoorlijn 37/3 werd begin jaren 1990 opgebroken.
Voor W.O. I lag de Belgisch-Duitse grens tussen Welkenraedt en Herbesthal. Na W.O. I werd het traject Herbesthal - Hergenrath grens Belgisch grondgebied.
Elektrificatiewerken van 1960 tot 1966, tijdens dewelke de internationale treinen omgeleid werden via de lijnen 40, 24 en 39 of 24A en de meeste binnenlandse treinen vervangen werden door bussen. Elektrificatie ingehuldigd op 17 en 18 mei 1966.
Dubbelspoor, Vmax 120 km/h (140 op het baanvak Welkenraedt - Y Hammerbrücke; 160 op het baanvak Y Hammerbrücke - grens).
Het station Hergenrath werd op 2 juni 1957 voor reizigersverkeer gesloten en het stationsgebouw werd in 1976 afgebroken. De stopplaats Hergenrath werd heropend op 9 december 2007.
Ter hoogte van Dolhain was het gesteente van de 'colline de la Moutarde' erg onstabiel geworden en moest de maximumsnelheid in 2005 beperkt worden tot 40 km/u. Uiteindelijk besliste men de lijn recht te trekken en de tunnel van Dolhain te vervangen door een nieuwe, overdekte sleuf van 446 m. De werken gingen van start in 2008 en de stopplaats Dolhain-Gileppe werd verplaatst naar een nieuwe locatie ongeveer 1 km verder in de richting van Welkenraedt, bijna exact op de plaats waar het vroegere station Dolhain-Vicinal (opgeheven voor reizigers in 1923 of 1926; bleef bestaan als goederenstation met aansluiting op het buurtspoorwegnet; het voormalige stationsgebouw staat er nog) zich bevond. De nieuwe stopplaats werd geopend op 11 december 2011. Het nieuwe traject werd op 24 januari 2012 in gebruik genomen.
Station Chaudfontaine, gesloten sinds 3 juni 1984, werd heropend voor het reizigersverkeer op 3 september 2018.
In Olne is er slechts zeer korte tijd (1908-1910) een stopplaats voor reizigers geweest. Er was vooral een goederenstation met sporenbundel t.b.v. plaatselijke kalksteengroeven. Thans (2019) is er enkel nog een uitwijkspoor met twee overloopwissels.
Liège-Guillemins - Y Val-Benoît (L. 37, 40, 125A, 125C) - Y Aguesses (L. 37, 37/1, 40/1, 43)
Nieuwe benaming door Infrabel gegeven aan wat vroeger verbindingslijn 37/2 werd genoemd.
Geëlektrificeerd dubbelspoor. Vmax 90 km/h.
Chênée (L. 37) [- Vaux-sous-Chèvremont - Bois de Breux - Beyne - Fléron - Retinne - Micheroux - Y Micheroux (L. 38B) - Melen - Herve - Battice (L. 38A) - Thimister-Clermont - Blockhouse - Froidthier - Aubel - Merckhof - Hombourg - Y Hombourg (L. 38/1) - Hindel-Haut - Bleyberg = Plombières (L. 39)]
Verbindingssporen:
38/1 : Y Hombourg (L. 38) - Hindel-Bas - Montzen (L. 24)
Openingsdata:
- Chênée - Micheroux: 15 juli 1872.
- Micheroux - Herve: 10 november 1873.
- Herve - Battice: 25 januari 1875.
- Battice - Aubel: 22 september 1881.
- Aubel - Bleyberg, met tunnel van Hombourg (134 m.): 2 oktober 1895.
Tijdens WO I, na aanleg van L. 24 Tongeren - Montzen - Aachen, opening van de verbindingsboog Y Hombourg - Montzen in 1917. L. 38 liep nu over een brug boven L. 24 en 38/1, en op dat punt ontstond station Hindel met twee niveaus: "Haut" en "Bas".
Van 1924 tot in WO II was de sectie Chênée - Micheroux dubbelsporig.
In 1940 werd de tunnel van Hombourg vernield en vervangen door een open sleuf.
Sectie Y Hombourg - Plombières (Franse naam van Bleyberg na WO I) gesloten op 18 mei 1952 en nadien opgebroken.
Lijn 38 is vanaf dan de naam voor de verbinding Chênée - Montzen.
Reizigersverkeer opgeheven op 2 juni 1957.
Sectie Battice - Montzen buiten dienst gesteld op 2 juni 1957.
Sectie Chênée - Battice buiten dienst gesteld na 1983.
Lijn opgebroken en thans grotendeels fiets- en wandelpad.
Station Hombourg thans privé-eigendom van een particulier, die het, samen met een paar km spoor, inricht als een soort spoorwegmuseum.
[Battice (L. 38) - Chaîneux - Dison - Lambermont - Y Herve] (L. 37) - Verviers
Sectie Battice - Dison geopend op 5 juli 1879; Dison - Verviers-Ouest op 1 december 1879.
Tunnels van Battice (37 m), Dison of 'Sacré Coeur' (113 m), de la Pisseroule (72m) en Hodimont (426 m). Verscheidene viaducten.
In Dison was er een aansluitspoor naar de 'Conditionnement Public de Verviers' (huisvuilverwerking), in spoorwegtaal 'Dison-Déchets'.
De lijn werd tijdens WO II gedeeltelijk vernield, o.m. de tunnel van Battice stortte in of werd opgeblazen. Deze tunnel werd niet hersteld en het baanvak Battice - Dison werd na de oorlog buiten dienst gesteld en opgebroken.
Het baanvak Dison-Déchets - Y Herve bleef in dienst voor goederenvervoer tot 1959 of 1961 en werd in 1961 of 1962 opgebroken.
Door het steile lijnprofiel en het aantal kunstwerken over een afstand van amper 4 km is het spectaculaire tracé Dison - Verviers uniek in België. Er blijven nog verscheidene sporen van deze lijn, o.m. een overwegwachtershuisje tussen de tunnels van Pisseroule en Hodimont, de tunnelkoker van Hodimont (maar de tunnelmonden zijn vakkundig opgevuld en verdwenen uit het landschap) en een pijler van het viaduct van Pétaheid (tussen de tunnel van Hodimont en de voormalige halte Lambermont).
(Met dank aan Philippe Janssens voor deze informatie)
[Y Micheroux (L. 38) - Les Xhawirs (gare privée)]
Lijn voor de bediening van de steenkoolmijnen 'Les Halles' en 'Les Xhawirs' (Charbonnages de Wérister).
Geopend in 1877 (Belgische Staat).
De steenkoolexploitatie werd stopgezet op 30 september 1969. De lijn werd nog gebruikt tussen november 1972 en april 1973 bij de afvoer van de mijninstallaties.
Lijn officieel buiten dienst gesteld op 3 december 1980, uit de inventaris geschrapt op 18 juni 1985 en opgebroken in augustus-september 1986.
(bron: R. Marganne, Les lignes ferrées les plus courtes de Belgique, deuxième édition augmentée, 2010.)
Welkenraedt (L. 37, 49) - [Henri-Chapelle] - [Y Muhlbach (L. 39/1) - Birken - Moresnet (L. 39A) - Bleyberg = Plombières (L. 38) - Gemmenich -] Botzelaer (L. 24)
Verbindingssporen:
[verbindingsboog tussen L. 39 en Welkenraedt-Ouest (L. 37), in 1932 buiten dienst gesteld en opgebroken; de halte Welkenraedt-Ouest bevond zich oorspronkelijk op die verbindingsboog, nadien (van 1937 tot 1945) op L. 37]
39/1 : Y Muhlbach (L. 39) - Montzen-Village - Montzen (L. 24)
Sectie Welkenraedt - Bleyberg geopend op 7 december 1870.
Sectie Bleyberg - Botzelaer (- Aachen-Templerbend) geopend op 29 juli 1872.
Verbindingsboog naar Welkenraedt-Ouest geopend op 18 mei 1874.
De stopplaats Birken heette oorspronkelijk "Montzen", naam die later overging naar het grote station op de nieuwe lijn 24.
Bleyberg, met zijn loodmijnen ("Blei" in het Duits), kreeg na de Eerste Wereldoorlog de Franse naam "Plombières".
Verbindingsboog Y Muhlbach - Montzen geopend in 1917.
Verbindingsboog naar Welkenraedt-Ouest gesloten in 1932.
Sectie Y Muhlbach - Botzelaer gesloten op 18 mei 1952, opgebroken vanaf 1956.
De bedding is nog goed te volgen, vanaf Birken is ze thans een wandelpad in het groen, ook toegankelijk voor ruiters en terreinfietsen. Men herkent de plaats van het station Moresnet en de splitsing van lijn 39A, en het uitgestrekte terrein van de mijn en het station van Bleyberg/Plombières. Het stationsgebouw van Gemmenich bestaat nog. Men ziet ook nog de overblijfselen van de ongelijkgrondse aansluiting met lijn 24 en de stopplaats Botzelaer.
"Lijn 39" is sedert 1952 de lijn Welkenraedt - Montzen.
Reizigersverkeer opgeheven op 2 juni 1957.
Lijn in dienst hoofdzakelijk voor personeelstreinen en losse locomotieven.
Geëlektrificeerd op 17 november 2005.
Enkelspoor, Vmax. 60 km/u.
[Moresnet (L. 39) - Moresnet industrieaansluiting (Eugène Schyns) - Kelmis/La Calamine]
Geopend op 12 maart 1871, oorspronkelijk privéconcessie maar uitgebaat door de Belgische Staat.
Kelmis/La Calamine behoorde toen tot een neutraal territorium, "Neutraal-Moresnet", tussen België en Pruisen, met op haar grondgebied de zinkmijn Altenberg of "Vieille Montagne". Aan deze situatie kwam een einde na de Eerste Wereldoorlog, toen Neutraal-Moresnet samen met de Oostkantons Belgisch werd en de Franse naam "La Calamine" kreeg (in het Duits Kelmis; de gemeente behoort thans tot het Duitse taalgebied).
Oorspronkelijk enkel goederenverkeer; vanaf 5 april 1925 ook reizigersverkeer.
Gesloten op 18 mei 1952; lijn opgebroken in 1956.
(bron: R. Marganne, Les lignes ferrées les plus courtes de Belgique, deuxième édition augmentée, 2010.)
De bedding is thans een mooi wandelpad in de Geulvallei, met prachtig uitzicht op het viaduct van Moresnet. Er staan nog twee overwegwachtershuisjes. Het laatste deel van de lijn liep vlak langs de Aachener Strasse, tot aan het voormalige directiegebouw van Vieille Montagne dat er nog steeds staat, evenals het huis (eigendom van de mijn) vlak ernaast dat als stationsgebouw fungeerde (Aachener Strasse 278).
Y Val Benoît (L. 37, 125A, 125C) - Y Garde-Dieu (L. 40/1, 125B) - [Liège-Vennes] - [Y Froidmont (L. 40A)] - [Cornillon (L. 40A/1)] - Bressoux - [Jupille] (L. 214) - [Souverain-Wandre] - [Wandre] - [Château-de-Cheratte] - [Cheratte] - [Sarolay] - [Argenteau] - [Pont-d'Argenteau] - [Visé-Central = Souvré] - Visé (L. 24/1) - Nederlandse grens
Verbindingssporen:
40/1 : Y Aguesses (L. 37) - Y Garde-Dieu (L. 40)
Aangelegd door de Belgische staat in 1852. Enkelspoor. Geëlektrificeerd in mei 1984. Vmax 40 km/u.
Openingsdata:
- Het lijnencomplex ten oosten van Luik (Val Benoît - Kinkempois / Liège-Longdoz) werd geopend in 1851 door de "Chemin de Fer de Namur à Liège", in 1854 overgenomen door de "Nord Belge".
- De lijn Liège-Longdoz - Maastricht werd geopend op 24 november 1861 door de maatschappij "Liège-Maestricht", in 1899 overgenomen door de Belgische Staat.
- De rechtstreekse verbinding Y Froidmont - Cornillon, met de tunnel van Froidmont, werd aangelegd door de Duitsers tijdens de eerste wereldoorlog en in juli 1917 in gebruik genomen.
Vanaf 30 september 1956 werd de stoptreindienst vervangen door bussen.
Elektrificatie:
- Y Val Benoît - Bressoux: 3 april 1977
- Bressoux - Visé: 23 mei 1982
- Visé - Nederlandse grens: 26 augustus 1985.
Tunnel van Froidmont (78 m). Dubbelspoor. Vmax 120 km/u.
N.B. Het baanvak tussen Y Val-Benoît en Froidmont werd in 2021 door Infrabel omgedoopt tot L. 40A, omdat dit baanvak een aparte kilometertelling heeft in omgekeerde richting Froidmont -> Y Val-Benoît (een overblijfsel uit de Nord Belge-tijd). Deze 'nieuwe' lijnnummering mag niet worden verward met de 'historische' lijn 40A, waarover hieronder meer.
[Y Froidmont (L. 40) - Liège-Longdoz]
[L. 40A/1: Liège-Longdoz - Cornillon (L. 40)]
Het statige kopstation Longdoz in 'Outre-Meuse' (de rechteroever van de Maas) was jarenlang het visitekaartje van de maatschappij "Nord Belge" in Luik. De gevel langs de straatzijde was een kopie van Paris-Nord in een soberder uitvoering.
Het baanvak Y Froidmont - Liège-Longdoz werd geopend op 26 augustus 1851 als onderdeel van de verbinding Namen - Luik. Vanaf 1854 werd deze verbinding geëxploiteerd door de "Chemins de Fer du Nord Français", die later de "Nord Belge" zou worden. Deze laatste werd pas in 1940 overgenomen door de NMBS.
Het baanvak Liège-Longdoz - Cornillon werd geopend op 24 november 1861 als onderdeel van de verbinding Luik - Maastricht ("Compagnie du chemin de fer de Liège à Maestricht et extensions", in 1899 overgenomen door de Belgische Staat).
Het reizigersverkeer naar en van Liège-Longdoz werd definitief stopgezet op 2 oktober 1960. Het betrof toen enkel nog reizigerstreinen richting Flémalle en Namen. De verbindingsboog naar Cornillon (lijn 40A/1) was al op 30 september 1956 buiten dienst gesteld voor reizigersverkeer en nadien opgebroken; de reizigerstreinen naar Maastricht vertrokken sindsdien allemaal uit het Guillemins-station.
Nadien was er nog goederenvervoer over lijn 40A t.b.v. een staalfabiek die in Longdoz een aansluiting had. De lijn werd in 1988 buiten dienst gesteld en in 1990 opgebroken. Ook het stationsgebouw van Liège-Longdoz werd afgebroken.