Подфіліпські І. Загальні відомості. ПОДФІЛІПСЬКІ гербу Ціолек В люстрації королівських маєтків 1469 р. говориться, що Подфилипський представив при люстрації королівські грамоти, а також руські (ruthenicas litteras) на села Подфилип’є і Ковальче в Кам’янецькій окрузі. Той же Подфилипський держить село Глубочок з руською грамотою – це донація того же Федора Коріятовича [Zródla dziejowe, XVIII, ч.І, друга половина ст. 45].. Село Подфилип’є тепер існує при р(і)ч(ці) Збручі на Кам’я неч чині. ГлубочокXLVIII – це перше село Борщівського повіту, коло Борщова – 67 кілом(етрів) на Захід. ІІ. Геральдика і сфрагистика. Іван Пілігрим Подпилипський,4 цілком вірогідно, користувався гербом Телок, як і решта представників роду Подпилипських.5 Скажімо, про уживання цього герба Михайлом з Подпилипова, свідчить галицька судова записка від 23 жовтня 1456 р. – “Michael de Podphilipow ... ipseque Michael primos duos testes coram presencia nostri produxit de clenodio patris sui Czolkowe Petrum et Nicolaum de Czychobuszch, qui Petrus et Nicolaus iuraverunt, quod ipsorum frater est clenodialis”.6 А на печатці кам’янецького земського підсудка (1502 – 1528), згодом судді (1528 – 1541), Віктора Подпилипського з Подпилипова і Фредрівців від 1512 та 1532 р.р. бачимо зображення бика вліво в німецькому щиті, в супроводі довколового напису: • S • VICTOR • POTfEILIPSKI • POTSEDE •. 7 Podfilipccy nigdy nie byli z herbu Pilawa jak sie myli pan i pan Paprocki. Prosze terz zobaczyc Minakowskiego. Podfilipccy sa Ciokowie. 4. AGAD, AZ, Sygn.32, st.900 (Ioannis Pilgrzym de Podpilipye); st.918 (Ioannis Pielgrzim de Potpylipie). 5 Białkowski L.-С.160-161. 6. AGZ.- Tom XII.- C.244, n.2775. 7. Haisig M.- С.18, мал.13; AGAD, Perg.6097 (кругла, 24 мм). ІІІ. Генеалогія та пропосографія jest jeden Jerzy Podfilipski w Polsce, od linie Wiktoryna, brata, Jakuba. Mam historje. Janusz Kulesza , syn Haliny Podfilipskiej. В історичних документах Підпилип’я вперше згадується у 1493 р., у реєстрі населених пунктів Подільського воєводства, що платили податок у королівську казну. Вже тоді село було значним як на той час поселенням. Разом з сусіднім Залуччям воно налічувало 19 селянських родин[4]. І ГЕНЕРАЦІЯ Михал з Подфіліп'я фігурує серед свідків документа Бартоша з Бучача у 1456 р.3 1470 р. кам’янецький войський Міхал Подфіліпський (nobilis Michaelis Pothphylypsky tribuni Camenecensi) отримав королівський дозвіл на викуп с. Суржа (Surscha) у Кам янецькому повіті від Миколая зі Свойчина (nobilis Micolai de Swoyczyn) 4 5. Це друга згадка у джерелах урядку кам’янецького войського у X V cт.s Наступного разу з урядом войського Міхал зазначений серед свідків документа кам’янецького земського суду для Міхала з Бучача 6 червня 1471 р.6 Це стало першим урядом для родини Подфіліпських на терені Подільського воєводства. 3 ЦДІАК України. - Ф.37. - On. 1. - Cnp. 2. - Арк. 112 зв.; 4 AGAD. - Zbiór dokumentów pergaminowych. - Sygn. 73 3 4 .8 5 Див.: Urzędnicy podolscy XTV-XVIII wieku. Spisy. - № 666 ,667 . - S. 150. 6 ЦДІAЛ України. - Ф.181. - On. 2. - Cnp. 1653: ..Mychaete de Pothphilipie tribuno Camenecensi генерація Jakub старший з братів Подфіліпських, досяг у своїй кар’єрі одного з чільних урядів у воєводстві - уряду кам’янецького каштеляна, який тримав від 1506 до 1517 р., перед цим бувши лише кам’янецьким стольником протягом 1502 -1 5 0 6 рр.1 1510 р., у Кракові, йдучи за прикладом брата, Якуб підтвердив у короля Сиґізмунда І привілей для свого дідичного маєтку Подфіліп’я, що у Кам янецькій землі (повіті) на магдебурзьке право2. 1 Urzędnicy podolscy XTV-XVIII wieku. Spisy. - № 195. - S. 66, № 576. - S. 135. У 1511 p. він посвідчений з 8 кіньми: AGAD.-A SW .-D z . 85 .-S ygn . 1 1 .- K . 13 v: Jacobus Podphilipski super equis 8. 2 MRPS. - Pars IV. - Vol 1. - № 967 18 жовтня 1509 року продав село Плоскирів (сучасне м.Хмельницький) Беаті Гурській. У 1510 році призначений до складу польсько-молдавської комісії (разом зі старостою подільським Станіславом Лянцкоронським, воєводою Отто з Ходча, братом Вікторином, Янушом Свирчовським та Якубом з Убарова), котра зібралася для врегулювання спірних питань. Також комісія на прохання короля Сиґізмунда I вивчала появу нових незвичайних мит на руських і подільських землях[1]. 1510 році Яків Подфіліпський, кам'янецький каштелян, добився в польського короля Сигізмунда I привілею на маґдебурзьке право, внаслідок чого Підпилип'я стало містечком, хоч скоро це іменування за поселенням чомусь було втрачено. Король дає дозвіл Якубові Подфіліпському, каштелянові Кам’янецькому, викупити в Катерини та Барбари Чартовських село Голенищів у Кам’янецькому повіті та записати на тому селі 30 гривень. На сеймі в Пьотркові, 13 лютого 1511 року [Копія: AGAD. - Mk. - Sygn.24 . - f.438; Регеста: MRPS. - p.IV. - v.2. - №9949].У XVI ст. розгортається справжня війна за право володіння Підпилип’ям. Проти Якуба Подфіліпського плетуться інтриги і змови. За намовою його сусідів король Сигізмунд І у 1517 р. доручив кам’янецькому старості Станіславові Лянцкоронському розпочати проти нього судову справу [9] Akta grodzkie i ziemskie z czasow Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardynskiego we Lwowe. – Lwow, 1884. – T.X. – s.17]. Не витримавши наруги, старий Подфіліпськх незабаром помирає.У 1511 році мав звання ротмістера поточної оборони. Повинен був виставляти 8 вершників за власний рахунок[2]. Певне, помер на межі 1517/18 років, не був серед живих 15 березня 1518. ~ ...... ........ Діти: Якуб, Єва P. pozostawił syna Jakuba oraz córkę Ewę, która była żoną kaszt. kamienieckiego Mikołaja Jazłowieckiego (zob.). W r. 1532 stryj Wiktoryn pozywał ją o dokumenty dotyczące Podfilipia i innych dóbr, zabrane po śmierci ojca. Dworzaczek, tabl. 110; Niesiecki; Uruski; Białkowski L., Urzędnicy ziemscy podolscy w XV w. i początkach XVI w., „Roczn. Herald.” T. 8: 1926–7 [druk. 1928] s. 175 (mylne informacje o rezygnacji na rzecz Potulickich z kasztelanii kamienieckiej), 178; – tenże, Podole w wieku XVI, W. 1920 s. 120, 160–2; – Acta Tom., III; Akta Grodz. i ziem., X, VIII; Matricularum summ., III, IV wg indeksu oraz nr 9949, gdzie mylnie jako Potulicki. пан з Подпилипова і Фредрівців, земський підсудок кам’янецький (1502–1528), земський суддя кам’янецький (1528–1541): herb jego Ciolek narysowany piorem w Ks. 3598 ff.1. 81. розпочавши службу у війську наприкінці XV ст., згодом відійшов частково від військових справ і головну свою увагу скерував на урядницьку кар’єру.7 Упродовж майже сорока років він був спершу кам’янецьким підсудком (1 5 0 2 -1 5 2 8 ), а потім кам’янецьким земським суддею (1 5 2 8 -1 5 4 1 ) 8. 1509 р., на сеймі у Пйотркові він перевів свій дідичний маєток Свирковсько (Свирчовсько) на р. Ж ван, що у Кам’янецькій землі (de villa ipsius haereditaria Swyrkowsko, in terra Cameneczensi et supra fluvium Swancza sita), у статус міста і дав йому магдебурзьке право9. Така практика, а також створення 7 Принаймні у 1508 p. якийсь Подфіліпський (Pothphylypsky) зазначенийу переліку ротмістрів: AGAD. - ASW. - Dz. 85. - Sygn. 7. - К . 11, 34. A y 1511 році Віктор Подфіліпський (Victor Podphilipsky) посвідчений з 8 кіньми: Ibidem. - Sygn. 11. - К . 124 v. Імовірно, що це та сама особа. 8 Ibidem. - № 42 4 . - S. 98, № 4 8 0 . - S. 107. 9 M RPS. - Pars IV. - Vol. 1. - № 598. економічного підґрунтя для своїх; насамперед дідичних маєтків, у вигляді запровадження ярмарків і торгів набула поширення серед подільської серед- ньозаможної шляхти, яка тримала уряди у воєводстві1. Ц і дії повторювали прагнення вищої урядницької верстви Подільського воєводства у X V ст. Імовірно, Вікторій мав чималий маєток і володів нерухомістю у Кам’янці (або цю частину маєтку принесла у родину його дружина1 2). Підтверджен ням цього є документ від 1 517 р., яким король Сиґізмунд І посвідчив до кумент кам’янецького генерального старости Станіслава Лянцкоронського про те, що донька кам’янецького земського підсудка Вікторіна Подфіліп- ського, Софія, записала своєму чоловіку Анджейові Черменському 1000 гривень на маєтках Верхні Панівці, Нижні Панівщ, Щитнівці, Касперівці, Ольховець, Мельниця і Звиняче у Кам’янецькому повіті та на будинку у ві рменській дільниці міста, який стоїть між будинками вірменина Микулки та Аксантія і навпроти руської церкви Вознесіння (ex opposite synagogae ruthenicae Wsczyssyenyeskye dictae)3. 1518 p. Вікторій дістає королівський дозвіл на локацію міста Устя або Пісчатинці на р. Нічлава та село Ілубочек ( locare oppidum de villa Husczie alias Pisczatincze super fluviis Noczslava et Hłuboczek terrae Camenecensis) у Кам’янецькій землі, також дозволялося проведення одного річного ярмар ку на день святого Віта 15 липня4. 31 грудня 1521 р. на сеймі у Пйотркові він отримав королівське село Стрілківці, що у Скальському повіті, з рукЯна Кемлича, власника Бабинців5. 1 5 3 2 р. Вікторій передав (продав) своєм у синові Я нові, який на той час був підстаростою у Зінькові (vicecapitaneo Zinkoviensi) , село Глібів Кам’янецького повіту6. Те, що його син був підстаростою у приватному 1 Зокрема, у 1518 р. кам’янецький войський Миколай Гербурт з Фельштина отримав підтверджувальний привілей від короля Сиґізмунда І на два річні ярмарки у своєму дідичному маєтку Кудринцях Кам’янецького повіту: M RPS. - Pars IV. - Vol. 1. - № 2 6 7 9 . 2 Вікторій був одружений двічі. Першою дружиною була Шаравська, а другою - Добро- мірська: Pułaski К. Kronika polskich rodów szlacheckich Wołynia, Podolia i Ukrainy. - Warszawa, 2 0 0 4 .- T . I I .- S . 196. 3 M RPS. - Pars IV. - Vol. 2. - № 11352. Ц е чи не перша згадка про існування Вознесенської церкви у Кам’янці. За інформацією Сіцинського, ця культова споруда була знищена під час турецького штурму у 1672 р. і від того часу не відновлювалася. ЇЇ місцезнаходження він локалізує на західній частині вірменського ринку у верхній частині нового бульвару. Див.: Сецинский Е . Город Каменец-Подольск. Историческое описание. - К., 1894. - С. 129. Ольга Пламеницька, по силаючись на кам’янецькі вірменські актові книги, подає 1533 р. як першу згадку про існування цього храму. Див.: Пламеницька О. Кам’янець-Подільський. - К., 2 0 0 4 . - С . 197. 4 M RPS. - Pars IV. - Vol. 1. - № 2 7 1 9 . 5 M RPS. - Pars IV. - Vol. 2. - № 1 3 074. 6 M RPS. - Pars IV. - Vol. 1. - № 6 1 3 7 . місті Зіньків, яке на той час належало родині Одровонжів зі Спрови, може свідчити про їхню службу цій родині (або хоча б окремих представників Подфіліпських) на теренах Поділля у першій третині X V I ст. Принаймні кілька маєтків Подфіліпських, зокрема Глібів, були розташ овані біля Зінь- кова. З другого боку, Ян Подфіліпський з 9 кіньми посвідчений у роті Єжи Язловецького у 1 5 3 9 р.1, М арцін Подфіліпський з 7 кіньми - у роті Олек сандра Сенявського1 2, Павел Подфіліпський з 3 кіньми - у роті Миколая Іскшицького3, М іхал Подфіліпський з 8 кіньми - у роті М ацея Влодка4. Тобто старі зв’язки з панами з Бучача, зокрема лінією по Теодорику, зали шалися в силі, до того ж набувалися нові, як з Одровонжами та Сенявськи- ми, а також, імовірно, приятельські стосунки із Миколаєм Іскшицьким та М ацеєм Влодком. AGAD. - ASW. - Dz. 85. - Syng. 36. - К . 55 v: loannes Podphilipsky 9. Наступного року з 8 кіньми у тій же роті: Ibidem. - Sygn. 39. - К. 115: Joannes Podphilipski eq. 8. 2 Ibidem. - K . 6 2 v -6 3 .: Martinus Podfylypsky 7. Наступного року він посвідчений вже у роті Єжи Язловецького з 6 кіньми: Ibidem. - Sygn. 39. - К . 114. Martinus Podphilipski eq. 6. 3 Ibidem. - K . 7 2 : Paulus Podphilipsky 3 . Наступного року у цій же роті він виставив 4 коней: Ibidem. - Sygn. 39. - К. 5 : Paulus Potphilipski eq. 4. 4 Ibidem. - К . 7 6 : Mychal Pothphylypsky 8. Наступного року бачимо його з 9 вершниками: Ibi.dem. - Sygn. 3 9 . - К. 2 3 v: M ichael Potphilipsky eq. 9. P., dziedzic z Fredrowic (Frydrowce), posiadał w ziemi kamienieckiej znaczny majątek i zabiegał o jego powiększenie. Dn. 8 IV 1509 uzyskał przywilej na lokowanie miasta na gruncie wsi Świerczowsk. Dn. 15 III 1518 król zezwolił mu na erygowanie miasteczka na gruntach wsi Piszczatyńce. Dn. 31 XII 1521 dostał zgodę na wykup z rąk Jana Kiemlicza wsi królewskiej Strzałkowce; po kilkuletnich staraniach (1518–25) wykupił od bratanka Jakuba wieś Hlebów, którą z kolei wykupił w r. 1532 ich krewniak Jan Podfilipski, star. zinkowski. Do r. 1518 użytkował wieś królewską Wiśniowiec. W r. 1539 Jan Szarawski oddał mu w zastaw wieś Werbkę, scedowaną w r. 1542 synom P-ego. W l. 1512–18, wspólnie z inną szlachtą, procesował się z rajcami kamienieckimi o prawo do używania łąk pod Kamieńcem. P. zmarł pod koniec 1541 lub z początkiem 1542 r., ponieważ 27 II 1542 urząd sędziego ziemskiego kamienieckiego nadał Zygmunt Stary Janowi Radeckiemu. У 1532 р. його син Віктор Подфіліпський, щоб захистити родинний маєток, звертається до Кам’янецького гродського суду з проханням підтвердити автентичність документів на право володіння Підпилип’ям[10]. Але цей крок, як виявилось пізніше, був недостатнім. Під тиском шляхти Подфіліпські уступають частину села магнатам Потоцьким. В архівних джерелах за 1565, 1569, 1578 рр. воно фігурує вже як спільна власність Подфіліпських і Потоцьких[11]. Згодом у суперечку за Підпилип’я втручаються шляхтичі Давидовські та Язловецькі і теж стають його співвласниками. У 1547 р. Язловецьких зрікається своїх прав на маєток і передає їх Яну Давидовському. За даними 1582 р. подружжя Єжи і Анна Давидовські були найбагатшими власниками Підпилип’я[12]. [10] Bialkowski L. Podole w XVI wieku. Rysy spoleczny i gospodarcze. – Warszawa, 1920. – s.161 [11] Zrodla dzejowe. – Warszawa, 1889. – T.XIX. – s.196, 225, 287 [12] Bialkowski L. Podole w XVI wieku. Rysy spoleczny i gospodarcze. – Warszawa, 1920. – s.148 ~ ..... Szarawska
Niesiecki; Uruski; Białkowski L., Urzędnicy ziemscy podolscy w XV w. i początkach XVI w., „Roczn. Herald.” T. 8: 1928 s. 176; – tenże, Podole w wieku XVI, W. 1920 s. 4, 17, 120, 160–2, 194; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. III, Kr. 1906 s. 10; tenże, Stare osady w ziemi kamienieckiej i dziedziczące na nich rody polskiej szlachty historycznej, „Przew. Nauk. i Liter.” T. 30: 1902 s. 51, 175–8; Uruszczak W., Próba kodyfikacji prawa polskiego w pierwszej poł. XVI w., W. 1979 s. 164; – Acta Tom., XVI; Akta grodz. i ziem., X, XVII; Corpus Iuris Pol., III; Matricularum summ., III, V nr 6449. генерація Якуб син Якуба Єва донька Якуба W roku 1559 Druzya ina Potocka, wdowa po Jakóbie (Dodat nr. 24). Była ona córką Ewy z Podfilipskicin Monasterskiej. dziedziczyła więc po ma- tce (porów. Potoccy). Stanisłav/ Potock', syn Druzyanny, dziedziczył po niej; spadły też nań po matce dwie części miastecz. Podfilipia, zastawione jej przez Rnnę I-o voto Dawidowską, 2-o voto Sapicłiowską, lecz je odstąpił Brzeskiemu, staroście kamienieckiemu 1576 r. (Ks. 3603 f. 401). Miał część na Podfilipiu i Jerzy Jazfowiecki-Monasterski, brat Druzyanny Potockiej, lecz część tę zapisał Janowi Dawidowskiemu „genero suo" 1547 r. (Ks. 3600 nr. 68). W r. 1578 dokonano działu Podfilipia, Turlicz i Podgródka, według którego Stanisławowi Potockiemu przyznano '/s na Podfilipiu i dobrach doń należą- cych, -/s zaś— Brzeskiemu i potomkom Jana Dawidowskiego (Ks. 3604 f. 145). Mikcłij Brzeski, starosta kamień.; Jerzy i flnna Dawidowscy, Stanisław Po- tocki; Prokop, Paweł, Krzysztof i Tomasz Podfilipscy dziedziczą na Podfilipiu i Załuczu 1582 r. (Ks. 3606 ff. 47 v.— 48). - 161 - Ewę, za Mikołajem Monasterskim, kasztelanem kamienieckim (Ks. 3593 f. 200 v.). ~ Миколай Язловецький-Монастирський, каштелян Кам'янца-Подільського. Ян син Вікторина староста зіньківський. Michal syn Wiktoryna Stolnik Halick, 1556-1559 Podfilipski Michał h. Ciołek (ok. 1515–1562), rotmistrz obrony potocznej, stolnik halicki. Był synem Wiktoryna (zob.) i nie znanej nam z imienia Szarawskiej. Spotykamy go po raz pierwszy w rejestrach popisowych w czerwcu 1535. Zaciągnął się wówczas jako towarzysz z pocztem sześciokonnym do chorągwi swego krewnego Jerzego Jazłowieckiego. W r. n. przeniósł się do chorągwi podkomorzego i star. kamienieckiego Mikołaja Iskrzyckiego. W kwietniu 1537 znalazł się pod komendą doświadczonego rotmistrza Macieja Włodka. Dn. 1 II 1538 wziął zapewne udział w bitwie z Mołdawianami nad Seretem, podczas której Włodek dostał się do niewoli, a jego chorągiew poniosła straty sięgające 1/4 stanu osobowego. P. przerwał wówczas służbę wojskową, do której zaciągnął się, gdy Włodek wrócił z niewoli. W maju 1539 popisywał ośmiokonny poczet w ramach chorągwi Włodka. Z kolei w czerwcu 1540 na popisie w Kamieńcu Podolskim spotykamy P-ego z dziewięciokonnym pocztem w chorągwi hetmana polnego kor. Mikołaja Sieniawskiego. Pod jego dowództwem wziął zapewne udział w walkach z Tatarami na jesieni 1540 w okolicach Trembowli, a następnie w nieudanych pościgach za Tatarami białogrodzkimi i dobrudzkimi brzegiem Bohu na wiosnę i do Lebedyna latem 1542. Dn. 22 IX 1542 został popisany w Bracławiu w chorągwi Jerzego Jazłowieckiego. W rok później był w chorągwi star. barskiego Bernarda Pretwicza. Wziął zapewne udział w pościgu za Tatarami Bielekmurzy, zakończonym rozbiciem ich pod Oczakowem, a następnie w rozpraszaniu koncentrujących się watah białogrodzkich pod Widowem na Wierchu Berimboja. W tej ostatniej bitwie chorągiew Pretwicza poniosła dość duże straty, które mogły dotknąć i P-ego, skoro od r. 1544 na dwa lata przerwał on służbę wojskową. We wrześniu 1546 znów zjawił się z dziesięciokonnym pocztem husarskim w chorągwi hetmańskiej i służył w niej do r. 1548. Wziął zapewne udział w polskiej demonstracji zbrojnej pod Bracławiem. Po kolejnej czteroletniej przerwie w służbie P. został powołany do szeregów w r. 1552 w sytuacji znacznej rozbudowy stanu liczebnego obrony potocznej. Dn. 27 VI został popisany we Lwowie w chorągwi rotmistrza Pawła Secygniowskiego. Posiadając duży dwunastokonny poczet, był przypuszczalnie porucznikiem w jego chorągwi, która uczestniczyła w osłanianiu odbudowy zburzonego przez Tatarów Bracławia, a następnie we wrześniu 1552 w wyprawie mołdawskiej przeprowadzonej pod dowództwem Macieja Włodka i mającej na celu osadzenie na tronie hospodarskim Aleksandra Lapusneanu. Powtórnie P. zaciągnął się do chorągwi Secygniowskiego pod koniec 1554 r., bowiem w r. 1555 wypłacono mu przeszło 46 zł żołdu. W r. 1555 został P. stolnikiem halickim. W październiku 1556 wybrano go w Kamieńcu na posła województwa podolskiego na sejm warszawski (1556/7).Po ponownej trzyletniej przerwie w służbie wojskowej doczekał się w r. 1558 królewskiego listu przypowiedniego na zaciąg stukonnej chorągwi husarskiej. Popisał ją 1 VI 1558 pod Trembowlą. Jego własny poczet należał do większych pocztów rotmistrzowskich, liczył 17–18 koni. Na wiosnę i w lecie 1559 P. ze swą chorągwią uczestniczył w walkach z siłami turecko-tatarskimi na Podolu nad Smotryczem. Poniósł wówczas niewielkie straty. T. r. już bezpowrotnie opuścił szeregi obrony potocznej. Jeszcze za życia swego ojca otrzymał P. na lutowym sejmie krakowskim w r. 1540 od Zygmunta Starego pozwolenie na wykupienie wsi Biela z rąk Stanisława Radeckiego, Brzeżan z rąk Jana Skoroszewskiego, Szczepanikowiec od kmieci, Paniowiec od Lasoty, Roziczna od Wasyla Dachnowicza Jarmolińskiego oraz Stepankowców od Bakona. Transakcje nie doszły chyba jednak do skutku, skoro później te miejscowości nie zostały poświadczone w posiadaniu P-ego. Po śmierci ojca stał się wraz z braćmi dziedzicem położonych w pow. kamienieckim Fredrowic (Frydrowce) oraz przyległych doń wsi: Surża i Kadyjowce (przywilej na te dobra z r. 1410 potwierdził im Zygmunt August na sejmie 1556/7 r.). Znacznie polepszyły sytuację materialną P-ego darowizny i zastawy jego brata ciotecznego Jana Szarawskiego alias Sliadkowskiego. W r. 1542 cedował on zastaw wsi Werbka na Michała, Marcina i Pawła Podfilipskich, a osobno Michałowi P-emu wieś Michałkowce w pow. kamienieckim koło Szarawki. Ponadto w lutym t. r. król zezwolił P-emu na wykupienie wsi królewskiej Hlebów z rąk Lechna Koraczewskiego. Przepisanie sum na Michałkowcach zatwierdzono ostatecznie w marcu 1543, w maju t. r. zezwolono Szarawskiemu odstąpić na rzecz P-ego wieś Worworczińce w pow. kamienieckim. Z kolei w r. 1546 Szarawski cedował P-emu zastaw wsi Werbka oraz Iwankowce koło Czarnego Ostrowa. W r. 1550 P. dokonał ze swym bratem Marcinem działu majątku. Michał wziął pół Piszczatyniec, Strzałkowce z przysiółkami Kozara i Rylińce, a Marcin całe Fredrowce, część mniejszą Piszczatyniec i całe Wierzchniakowce. Na sejmie piotrkowskim w r. 1555 król zezwolił mu wykupić w dożywocie wieś Iwankowce, a jego żonę Natalię zachował w dożywociu na Michałkowcach. W latach pięćdziesiątych P. wszedł jeszcze zapewne w posiadanie królewskich Suchodołów, Mikitiniec i Prosiątkowa, ponieważ te m. in. wsie trzymała wdowa po nim w l. 1565–9. Zmarł pod koniec 1562 r., gdyż 2 XII t. r. urząd stolnika halickiego objął Sebastian Bydłowski. Імовірно невдовзі Павло помер, і його маєтки в 1550 році були поділені братами Міхалом та Марціном. Перший отримав половину Пищатинець та Стрілківці, другий – частину Пищатинець та цілі Верхняківці [Białkowski L. Podole w XVI wieku. - Warzsawa, 1920. – с.161].
Słown. Geogr. (Frydrowce); Paprocki; Niesiecki; Uruski; – Białkowski L., Podole w XVI w. Rysy społeczne i gospodarcze, W. 1921 s. 101; Kaniewska I., Małopolska reprezentacja sejmowa za czasów Zygmunta Augusta 1548–1572, Kr. 1974 tabl. 15; Kolankowski L., Roty koronne na Rusi i Podolu, „Ziemia Czerwieńska” T. 1: 1935 s. 27; Pułaski K., Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy, Brody 1911 s. 202; tenże, Szkice i poszukiwania historyczne. S. III, Kr. 1906 s. 10; Wittyg W., Wypisy heraldyczne z ksiąg poborowych województwa podolskiego z lat 1563–1565, „Herold Pol.” 1906 s. 288; – Diariusz sejmu walnego warszawskiego 1556/7, Kórnik 1939; Matricularum summ., IV, V nr 2671, 7095, 7141, 7726, 8913; Źródła Dziej., XIX; – AGAD: ASW 85 nr 26 k. 51, nr 27 k. 20, nr 28 k. 28, nr 31 k. 40, nr 36 k. 78, nr 39 k. 22, nr 40 k. 2, nr 41 k. 8, nr 42 k. 287, nr 44 k. 21, nr 45, 50 k. 7, nr 51 k. 7, nr 58 k. 101, nr 59 k. 86, nr 62/1 k. 44–48, 83–84, nr 62/2 k. 5, ASW 86 nr 17 k. 55, Rachunki nadworne ASK III nr 1 k. 96, Metryka Kor. t. 61 k. 64, 102, t. 63 k. 105, 261, t. 65 k. 103, 151. Марцін син ВікторинаMarek Plewczyński towarzysza jazdy potocznej w l. 1538–42. Імовірно невдовзі Павло помер, і його маєтки в 1550 році були поділені братами Міхалом та Марціном. Перший отримав половину Пищатинець та Стрілківці, другий – частину Пищатинець та цілі Верхняківці [Białkowski L. Podole w XVI wieku. - Warzsawa, 1920. – с.161]. Саме Марцін 30 травня 1556 року в місті Вільно отримав від короля грамоту з дозволом заснувати у Верхняківцях містечко на магдебурзькому праві. Варто зазначити, що батько Маціна - Вікторин, також був засновником містечка у сусідніх Пищатинцях, грамоту з дозволом короля від отримав 5 травня 1518 року [Регест: Matricularum Regni Poloniae summaria. - Pars IV. - Vol.I. - №2719; Копія: AGAD. - MK. - Sygn. 30. - f.164v;]. Копія грамоти вписана до книги 87 Коронної метрики, що зберігається у Головному архіві давніх актів у м.Варшава (текст грамоти див. в додатку). Повний текст перекладу немає потреби наводити тут, оскільки всі пункти тієї грамоти є доволі стандартними для подібних грамот, а також, що не буду приховувати, - палеографічний текст виявився досить складним, щоб його відчитати слово в слово. Тут обмежимося лише тезами, про що власне йдеться в документі:- Грамота надана королем Сигізмундом Августом за клопотанням Марціна Подфіліпського. В самій грамоті не зазначено уряду Подфіліпського. - Подфіліпському дозволяється «заснувати містечко Верхняківці, що знаходиться на річці Нічлава в повіті Кам’янецькому, на сирому корені» та «заселити його мешканцями» та іншим. - Містечку надається магдебурзьке право. Містечко звільняється від влади всіх урядників: воєвод, каштелянів, старост, і тд. Вводиться посада війта, та перечислюються типові повноваження війта: судити, виносити вироки, як те передбачає магдебурзьке право. - В містечку встановлюються щорічні ярмарки на свято Трійці, та щотижневі торги щоп’ятниці. - Мешканці містечка звільняються від міського податку – шосу, та всіх інших на 15 років. - Кам’янецьокому збирачу податків король спеціально наказує не збирати податки з верхняківських міщан. Імовірно Марцін Подфіліпський планував збудувати якісь міські укріплення, або замок, після того, як отримав грамоту, однак вже в 1558 році він помирає. Спадкоємцями маєтку Марціна стала його дружина - Агнєшка та малолітні діти: Єжи та Зофія. Marcin nie żyje 1558 r., a w roku następnym występuje wdowa po nim Agnieszka, nieletni syn Jerzy i córka Zofia, dziedzice Fredrowiec i Wierzchniakowiec (Ks. 3602 nr. 197), Rodzeń- stwo to spotykamy i 1571 r., poczem Jerzy musiał umrzeć bez- dzietnie, bo w r. 1573 Zofia, jako córka i jedyna sukcesorka Marcina, zeznaje donacyę Fredrowiec na rzecz Sroczyckiego. Jest ona wtedy żoną Jana Jordana z Zakliczyna (Ks. 36UJ nr. 229; Ks. 3604 f. 161).
Павло син Вікторина towarzysza jazdy potocznej w l. 1539–41, Син Вікторина Подфіліпського, судді кам’янецького, - Павло, в 1544 році отримав у власність від Монастирського (один з нащадків тих Бучацьких) село Верхняківці. Монастирські та Подфіліпські мали родині зв’язки, - Монастирський був одружений на двоюрідній сестрі Павла. Імовірно невдовзі Павло помер, і його маєтки в 1550 році були поділені братами Міхалом та Марціном. Перший отримав половину Пищатинець та Стрілківці, другий – частину Пищатинець та цілі Верхняківці [Białkowski L. Podole w XVI wieku. - Warzsawa, 1920. – с.161].Annа донька Вікторина Ewа донька Вікторина
Zofiа донька Вікторина
генерація ...... донька Яна
Sebastian syn Michala Stanislaw syn Michala sedzia Kamieniecki 1583-1599, herb jego Ciolek, narysowany w r. 1584 Ks.3608 f.1. суддя земський подільський (кам'янецький), посол коронаційного сейму 1576 року, дідич Пищатинців та Верхняківців. dziedzica Piszczatyniec i Wierzchniakowiec, sędziego ziemskiego kamie- nieckiego 1583—1599 i n. (Ks. 3604 f. 73 v.-74; Ks. 3619 f. 2. Herb jego Ciołek narysowany w r. 1584 w Ks. 3608 f. 1). У 1598 році власником Жирова та Бородчиць став подільський суддя Підфилипський, очевидно, що отримав ті села від Чорторийських, яким належали села до нього. В 1605 році Станіслав Підфилипський передав Адамові Підфилипському села Жирова і Бородчиці, не вказано чи це були батько з сином, чи просто родичі. У 1598 р. у документах, щодо фундації костелу з ініціативи Станіслава Подфіліпського та його дружини Анни, статус Пищатинців як містечка був підтверджений повторно. Катажина донька Михала Єжи син Марціна Спадкоємцями маєтку Марціна стала його дружина - Агнєшка та малолітні діти: Єжи та Зофія. Єжи, здається, помер молодим та бездітним. Marcin nie żyje 1558 r., a w roku następnym występuje wdowa po nim Agnieszka, nieletni syn Jerzy i córka Zofia, dziedzice Fredrowiec i Wierzchniakowiec (Ks. 3602 nr. 197), Rodzeń- stwo to spotykamy i 1571 r., poczem Jerzy musiał umrzeć bez- dzietnie, bo w r. 1573 Zofia, jako córka i jedyna sukcesorka Marcina, zeznaje donacyę Fredrowiec na rzecz Sroczyckiego. Jest ona wtedy żoną Jana Jordana z Zakliczyna (Ks. 36UJ nr. 229; Ks. 3604 f. 161). Зофія донька Марціна Спадкоємцями маєтку Марціна стала його дружина - Агнєшка та малолітні діти: Єжи та Зофія. Єжи, здається, помер молодим та бездітним, а Зофія залишилася єдиною спадкоємицею батькового маєтку так і не змогла довершити батькову справу[5]. В 1565 році реєстр, де зафіксовано містечка та міста в Подільському воєводстві, з яких зібрали міський податок нараховує 24 населених пункти, але Верхняківців серед них немає[6]. А в реєстрі сіл 1566 року - є, тоді з села «Верхняківці, що належить пані Подфіліпскій, сплачено [податку] від одного дворища»[7]. Бачимо, що село було зовсім крихітним, це могло бути пов’язане з регулярними татарськими набігами, або просто з міграцією людей. Дивним виглядає в даному контексті, що в 1573 році Єжи Талафус, збирач податків, коли збирав міський податок з містечок Подільського воєводства, таки записав Верхняківці до розряду міст і взяв міського податку аж 1 злотий [15]. Зофія Подфіліпська була заміжня за Яном Йорданом з Заклічина, таким чином Верхняківці перейшли у власністю цієї родини. В 1578 році податковий реєстр фіксує, що село «Верхняківці, пана Йордана» з котрого сплачено податку від трьох дворищ, а також від млина[8]. В 1583 році в селі вже була церква зі священником[9].
5. Białkowski L. Podole w XVI wieku. - Warzsawa, 1920. – с.161 6. ZD. – T.XIX. - S.177-179 7. Там же. – с.210 8. Там же. 9. Там же. 15. ZD. - T.XIX. - S.231; W r. 1532 pozywa ją Wiktoryn Podfiiipski o dokumenta, dotyczące Podfilipia i innych dóbr, zabrane przez nią po śmierci ojca, w roku zaś 1534 — Jan Podfiiipski o przy- wileje na Brzeżany (Ks. 3598 ff. 159, 186). Jakób obecny na rokach 1522 r. (Ks. 3598 f. 11). Wiktoryn Podfiiipski z Podfilipia „de demo et armis Tau- rorum" (herb jego Ciołek narysov/any piórem w Ks. 3598 ff. 1, 81), podsędek ziemski kamieniecki 1502—1528, sędzia 1528 — 1541. Dziedzic na Fredrowcach 1534 r. (Ks. 3598 f. 136). Dzieci jego: Anna za Janem Milanowskim, Zofia za Andrzejem Czer- mieńskim 1517 r., Ewa za Janem Grabińskim 1553 r., oraz sy- nowie: Michał, Marcin i Paweł, dziedzice Fredrowiec 1542 r. (Matr. Summ. IV nr. 11352; Ks. 3598 ff. 283, 279, 296 v.; Ks. 3600 nr. 358—9; Ks. 3603 nr. 212; Dodat nr. 14). Paweł w r. 1544 dostał od Monasterskiego, męża swej sio- stry stryjecznej, Wierzchniakowce (Ks. 3598 f. 228). Michał i Mar- cin dokonali w r. 1550 działu: pierwszy wziął pół Piszczatyniec, Strzałkowce z przysiółkami Kozara i Rylińce, drugi zaś — całe Fredrowce, część mniejszą Piszczatyniec i całe Wierzchniakowce (Ks. 3600 nr. 190). Michał 1535 r., stolnik halicki 1556-9 (Ks. 3598 f. 224; Ks. 3601 f. 45; Ks. 3602 nr. 197), miał syna Stanisława, Jan Podfiiipski „haeres seu tenutarius in Swynna et Mana- ster" 1532 r., podstarości kamieniecki 1541—2 (Ks. 3598 ff. 159, 141 V., 231 V., 271 V., 279). Żona: Eufemia Buczajska 1546 r. (Ks. 3598 f. 407). Synowie: Prokop, Andrzej, Paweł, Tomasz i Krzysztof, dziedzice Załucza 1570-1582 (Ks. 3603 ff. 213, 302; U - 162 - Ks. 3604 f. 42 v.; Ks. 3606 f. 47 v.— 8). Paweł, podstarości ka- mieniecki, żonaty z Anną, córką Kaspra Orzechowskiego, 1579 r, (Ks. 3604 f. 300) Prokop i Tomasz, 1599 r. (Ks. 3619 f. 2 v.). Адам — суддя земський подільський Його донька — дружина Лукаша Олєсьніцького. Мацей — чоловік Еви, яка перед цим, певне, була другою дружиною Миколая Людзіцького.[2] Подфилипский Валериан Леонтьевич (1850-...)На сайте Радураксти Перепись 1897г. по г.Рига Romanova iela стр.1063 Подфилипский Валериан Леонтьевич 47 лет, дворянин, подполковник, командир батальона 116 п.Малоярославского полка, жена - Александра Ивановна 40 лет, дети - Екатерина 9 лет, Софья 7 лет, Ольга 4 года, Иван 1,5 года. Подфилипский Леонтий Валерианович Чины:на 1 января 1909г. - 29-я артиллерийская бригада, штабс-капитан. * 194 */ ('Подфилипский','Виктор','Леонтьевич','','','','','','','Капитан','37-й резервный кадровый батальон','Уволен 12 июля 82 г.; согласно отзыва Болгарского Военного Министра умер 15 мая 84 г.','2-го авг. 82 г. прикомандирован к Рущукской № 3 дружине; 27 авг. 82 г. ротный командир этой дружины; с 21 февр. 84 г. командир Берковской № 9 дружины','0001' Література та джерела. Документи і акти. № 1 Король підтверджує Михайлу Подфіліпському купівлю села Біла з рук Станіслава Бадецького, села Бережанки з рук Яна Скорошевського... 17 лютого 1540 року Регеста: Matricularun Regni Poloniae summaria. - Pars IV. - №20111 Копія: AGAD. - MK. - Sygn.61. - f.64v. Consensus super exemerendi villas Biiela, Brzezani, Sczepanikowcze et Paniowcze Michaeli Podphilipski datus. Anno, die et loco quibus supra. Datus est emiplex consensus nobili Michaeli Podphilipski redimere bona regalia villas [vzt?] Biiela de manibus nobilis Stanislai Radeczki, Brzezanii de manibus Joannis Skorosczewski, Sczepanikowcze desertam de manibus laboriosoru[m] quorum [nomia?] et [cognomia?] sacra regia mtas gabere voluit pro expressis. Et villa Paniiowicze de manibus Lassota . . . . litterae ex tradite in forma cancellariae solit. № 2 Оригінал: не виявлено; Копія: Archiwum Główne Akt Dawnych. – Metryka Koronna. - Sygn.87. - f.312-314v; Регеста: Matricularum Regni Poloniae summaria. - Pars V. - №7454; Заголовок копіїста: Erectio oppidi Wiirzniakowcze; Sigismundus Augustus etc. Significamus etc. Quod nos ad intercession quorum Consiliariorum nostrorum ex parte generosi Martini Podphilipski ad nos factam ipsi admittenum duximus, admittimusque presentibus ut oppidum Wyrzniakowcze nominan[] iuxta fluminum Nuczlawa sittum in district Camenecensis fundet locet, et de cruda radice erigat atque pro commoditate sua et eorum hominum qui prefatum oppidum incolent, arbores et robora pro agris, hortis, pratis, pasenis, ac aliis quibusuis necessitutibus extirpet et extirpani fatiat, alique […] quae ad bonam conditionem et []gmentum duti oppidi pertinere indebintur pacifiant. Ciu quod oppido Wyrzniakowcze dicto, eiusque incolis […] et pro tempore existentibus ut meliora breni tempore, possint pertipore […], jus theuthonicum quod maydemburgense diciturdamus tempore presentium perpetue et in [dumu?]. removensis ab ipso oppido eiusque incolis omnia et singular jura polonica modos et [..]surtudines universas quae jus theuthonico plerumque solitae sunt perturbare. Nocnon eximentes et liberantes oppidanos et incolas eiusque oppidi ab omni juris ditione, omnium et singulorum palatinarum, castellanorum, capitanearum, tenutariorum, burgrabiorum, succamerariorum, judicum, subiudicum, ministeriali et […], dignitariorum et officiaum regni nostril ut coram ipsis aut corum aliquot, pro causis mafnis sive parvis puta furti, homicidii, membrorum mutilationis, et aliis enormibus excessibus attate minime respodebant neque aliquas paenas solver tenebuntur, swd coram advocato duntaxat suo, advocatus vero pro tempore existens, coram domino suo hereditario no[] ali[] quae jure theuthonico dise querentibus respondere benebitur. Cui quod pro tempore existenti in casibus predictis eximinatibus et aliis quibusius judicandi sententiandi puniendi, plectendi et corrigendi, plenam damus et omnimodam facultatem, prout jus theuthonicum in omnibus suis punctis, clausulis, conditionibus et articulis requirit. Volentes insuper incolas et suburbanos oppidi predicti Wyrzniakowcze uberiori nostra gratia prosequi in eo ipso oppido forum annale pro festo Sanctissimae Trinitatis, septimanale vero forum singulis feriis sextis, qualibet septimana, celebrant[], instituimus et indicimus, ac pro institutis et indictis haberi decernimus, prae presents. Dandum etiam facultatem dictis oppidanis et suburbanis eiusque oppidi, for a ipsa utraque tam annalia quam septimanalia, dictus et temporibus superius expressis, [iure?] aliarum civitatum et oppidorum regni nostri agen[], celebrandi et excercendi ita quod omnes homines sexus utriusque status, et conditionis fuerint, ad hoc ipsus oppidum Wyrzniakowcze pro foris predictis, annuali et septimanali pro tempore preniminato, causa vendendi et emendi res pro rebus et merces pro merabus permutandi, et alia negotiationis [gna?] exacen[] venire possint, et valeant ac in accedendo et redendo, nostra et successorum nostrorum [seonritato?] et libertate potiantur et gandeant nisi tales sint quos jura et leges fonere non permittant et quibus proborum hominum consortia nurito sunt deneganda; ut ant maior requentia populi ad diction oppidum Wyrzniakowcze eo citius confluere ibid que sedes suas et domirilia locare possint, dedimus et donavimus, damusque et donamus omnibus quicumque oppidum predictum incolare caeperint ibidemque per manscrint tam oppidamus quam suburbanis libertatem hinc ad annorum quindecem sibi immediate sequentum, decursum ab exactionibus quibusius civilibus szoss appellatis et nostris et ab aliis omnibus exactionibus et contributionibus pro nostra et Reipublica necessitate laudatis et institutis ac in posterum laudandis et instituendis necnon a foralibus civitatum et oppidorum quorumnis, seu ab corum solution, pontalibus, aggeralibus, ac theloneis novo tamen fimbimo excepto; ab exactione vero czopowe ad minus anni decursum. Quocirca tibi exactori Camenecensi moderno ac pro tempore existendo mandamus, ac universis et singulis capitaneis nostris et corum vices gerenlibus dennutiamus, ut prefatos oppidanos oppidi Wyrzniakowcze in hac libertato per nos illis concessa ad decursum temporis suprascripti conscruetis et conscuari curetis, ab illisque nullas exactions et contributions publicas nec foralia, pontalia, aut thelonea anti qua nonis exceptis, exigutis nec a [quoppia?] exigi per nuttatis. Quibus quid annis quindecem expiralis prefati oppidani et suburbani [eniid?] oppidi Wyrzniakowcze prefata thelonea, foralia, pontalia, aggeralia, in omnibus locis sinulitum solvent, quemadmodum alia civitates et oppida in cirulu existential solver consuemrunt. In cuius rei fidem etc. Datum Vilnus, sabbato predie festi Sanctassimae Trinitatis, anno quo supra, presentibus qiubus supra. Король підтверджує грамоту короля Владислава, що руськими літерами писана 28 лютого 1409 року, на надання в дідичне володіння села Стрілківці Стефану Угрину, в даний час те село належить Михайлу Подфіліпському, галицькому стольнику. Варшава, на сеймі, 2 січня 1557 року Копія: AGAD. - Mk. - Sygn.89. - f.135v - 137; Регеста: MRPS. - P.V. - №7751; Опубліковано: Zbiór dokumentów Małopolskich.— 1974.— Cz. 6.— S. 293—294.— N 1723; Купчинський О.Забуті та невідомі староукраїнські грамоти XIV - першої половини XV ст. // Записки наукового товариства ім.Шевченка, - Вип. 233. - с.349-350. W imię boże stan sie. Wladzislaw boziiv miloscziu kroi polski i litewski, ruski у ynnych mnohich ziemi hospodar znaiemo czyniem sym nasim lystom kozdomv, kto koli win vzrith yli vsslyssit cztvszi, koli koho budzie potrzebizna. Ize dayem i daliesmo śluzie nassomv Stepanu Vhrinu nassv dziedzinv Strzelkowczi na Vielikonoczslavie w Skalieczkoyvolosczi vozrewssi na ieho viernuyv sluzbu chotiaczi po niem, izbi toy liepiei i wiernie posluzel nam i nassem dyetem i nassem namiestikom [!] von i ieho dziety i ieho namiestkovie. A tak dayem i dalissmy iemv tvysczniov nassu dziedzinv na vieki vieczneye iemv i ieho dietem i ieho namiestkom zo wssim pravem, z liessy, s polmi, pasiekmi, z sinozietmi i z sielisczi, z rzekami i z vodami i stavami, z dvbrovami i zo wssemi viecznimi hraniczami i zo wssitkiemi vzytki, szto k tomv sielu przyslissalo i z vieku viecznoho у slvssa, iako siroko i iako dolho. A s toho mayet nam i nassem dzietem i naszem namiastkom Stepan Vhrin sluzet i ieho dzieti i ieho namiestkowie na kozdnye dorohv kopiem a dwiema strzelczoma, koli nam toho budzieth potrzeba. A koli by była niekotoraya naloha od nieprziietielie nassey ziemly podolsko [i], thohdi maiet Stepan Vhrin sam swoym ziwotom i swoiemi liudmi na oboronienie naszey ziemli podolskoi, a pro niedostatek ludi mayet Stepan Vhrin sam swoym zivotom byti v nassoi ziemli podolskoy, v tom sielie v Strzelkowczi i ieho dzieti i yeho namiestkowie. A tye dani у tye roboty, sto byli za pirvich kniaziath, mayvt robity i platyti podług toho, iako ynnich ziemlian liudy robiat i placziat, koli bvdziet nam toho potrzebizna. A k siemv nassomv listu na krepost kazaliiesmo nasu pieczat vielikvyu poviesiti. V nassom horodye, v Svdomirzv, vtoroie niedieli velikoho postu w czetwerh pod lyety rozestwa Christova tysiacza liet i czotirista liet dieviatoho lieta. A przi tern byli swidczi: pan Jan krakowski s Tarnowa, pan Chsczen voyevoda svdomirski, pan Jacub voievoda Konieczpolski, pan marsalek Zbigniew, pan Michał lubelsky, pan Nikolai voiniczski, pan Chsczen sadeczski, pan Kvropatwa starosta chełmski, pan Hriczko Kirdeyovicz. |
РОДОВОДИ ШЛЯХТИ > П >