Анатоль БЕНЗЯРУК. КАСЦЮШКІ-СЯХНОВІЦКІЯ. ГІСТОРЫЯ СТАРАДАЎНЯГА РОДУ.

1511, Вырок князю Костентину Острозскому и князю Юрью Дубровицкому зъ бояры ихъ Степанскими, Костюшком Федоровичомъ и братьею его, которие, маючи под ними именья, то есть села Городец а Тотовичи и Вълюхчи, служити им не хотели.
Сынам сваім Касцюшка пакінуў 4 невялікія маёнткі з 5 вёскамі, раскіданымі па Берасцейшчыне. 
Праз нейкі час пасля пазбаўлення бацькавай спадчыны “на Гарадцы, Татовічах і Влюхчах”, князь Канстанцін Астрожскі перадаў трэцюю частку былых земляў Фёдара з сялом Гарадзец (Гарадная) Сцяпану Варапаевічу, ажанёнаму з Жданай Фёдараўнай.
Пасля смерці швагера браты Фёдаравічы, спасылаючыся на ранейшыя гаспадарскія лісты, запатрабавалі ад сястры вярнуць ім Гарадзец і нават выклікалі яе ў велікакняскі суд. Аднак Ждана зусім не жадала весці цяжбу з братамі. Таму 9 лютага 1545 года яна добраахвотна склала ліст, у якім афіцыйна адмаўлялася ад сваіх правоў [43]:

Старэйшы сын Касцюшкі Іван Касцюшкавіч Сяхновіцкі ўдзельнічаў у Лівонскай вайне (1558 — 1583 гг.). У яго адсутнасць на спадчыне, цэнтрам якой з'яўляўся маёнтак Ступічова, гаспадарыла жонка — Ганна Фурсава, якой нярэдка прыходзілася звяртацца да берасцейскага гарадскога суда, каб адстаяць свае правы на зямлю. Ганна нават здолела ў 1577 г. пашырыць свае ўладанні, адсудзіць дзве валокі ворыва ад Непакойчыцкага маёнтка. Але ў лютым 1580 г. яна ледзь не страціла частку належачага ёй лесу каля Сяхновіч, адкуль яе спрабаваў сілай зброі сагнаць зямянін Л. Л. Пацей.
Напружаныя адносіны ў Ганны захоўваліся і з дзеверам — Фёдарам Касцюшкавічам Сяхновіцкім, які ў пачатку чэрвеня 1577 г. зрабіў спробу замацавацца ў Ступічове. Таму паміж імі нярэдка ўзнікалі спрэчкі, якія хутка перарасталі ў адкрытую варожасць. Калі Фёдар у прысутнасці судовых сведкаў аднойчы запатрабаваў ад братавай «учыніць яму справядлівасць» па справе аб забойстве жывёлы, тая дзёрзка адказала: «Няхай Касцюшка першы ўчыніць мне справядлівасць, тады і я ўчыню».

Напружаныя адносіны ў Ганны захоўваліся і з дзеверам — Фёдарам Касцюшкавічам Сяхновіцкім, які ў пачатку чэрвеня 1577 г. зрабіў спробу замацавацца ў Ступічове. Таму паміж імі нярэдка ўзнікалі спрэчкі, якія хутка перарасталі ў адкрытую варожасць. Калі Фёдар у прысутнасці судовых сведкаў аднойчы запатрабаваў ад братавай «учыніць яму справядлівасць» па справе аб забойстве жывёлы, тая дзёрзка адказала: «Няхай Касцюшка першы ўчыніць мне справядлівасць, тады і я ўчыню».
Намер Фёдара аб'яднаць у адзіных руках усю бацькоўскую спадчыну, відаць, скончыўся перамогай, і 30 жніўня 1577 г. ён перадаў у пажыццёвае карыстанне сваёй жонцы Таміле, дачцэ заможнага шляхціца Міхаіла (Cасноўскага, Ступічоўскі маёнтак. На маладой удаве Афанаса Навіцкага, Т. М. Сасноўскай, Фёдар ажаніўся каля 1574 г.
Жонка прынесла яму ў выглядзе пасагу маёнтак Клюкавічы. Існуе меркаванне, што ў адрозненне ад мужа Таміла была каталічкай, але Фёдар не патрабаваў ад яе змяніць веру. 

Першае калена

1. ФЁДАР

н. каля 1450 – п. да 1509

Другое калена

2/1. КАСЦЮШКА

н. каля 1490 – п. каля 1560, шлюб – Ганна Сямёнаўна (?) Гальшанская*

3/1. ГУРКА

уп. 1511, 1545

4/1. Невядомы

5/1. Невядомы

6/1.ЖДАНА

уп. 1545, 1546, шлюб – Сцяпан Варапаевіч (п. да 1545)

Трэцяе калена

7/2. ІВАН

н. 1530? – п. 6.01.1571, шлюб – Ганна Фурс

Заснавальнік старэйшай лініі – Касцюшкаў-Іванавічаў

8/2. ФЁДАР

н. 1540? – п.1622, 1-ы шлюб – Куравіцкая, 2-гі шлюб – Таміла Сасноўская

Заснавальнік малодшай лініі – Касцюшкаў-Фёдаравічаў

9/2. ГАННА*

уп. 1602, шлюб – Ян Косця-Збірожскі*

10/2. БАГДАНА*

уп. 1577, шлюб – Пётр Целяціцкі*

11/2. Невядомая

шлюб – Юдыцкі

12/2. Невядомая

шлюб – Багдан (?) Сузін*

13/2. Невядомая

шлюб – Ажэшка

14/2. Невядомая

шлюб – Косця (?)

15/2. Невядомая

16/2. ГАННА*

уп. 1566, шлюб – Астафій Навіцкі

17/2. Невядомая

18/2. Невядомая

19/2. Невядомая*

шлюб – Такарэўскі *

Чацвёртае калена

20/7. АЎДОЦЦЯ

н. каля 1555, шлюб – Дзмітр Здзітавецкі

21/7. Невядомая

шлюб – Рудольф Рудніцкі

22/7. МІКАЛАЙ

н. каля 1560 – п. да 1646, шлюб – Мар’яна Уланецкая

23/7. ВАСІЛЬ

24/7. АНДРЭЙ

25/8. РЫГОР

н. каля 1570 – п. да 1618, шлюб – Гальшка Мальчэўская

26/8. АДАМ

уп. 1621, 1622, 1631, 1639

27/8. ЯРАШ

н. 1580? – п. пасля 1677, шлюб – Пялчыцкая

28/8. МІКАЛАЙ

уп. 1618, 1621, 1622, 1639, шлюб – Ялец

Пятае калена

29/22. Невядомая

шлюб – Брухоўскі

30/22. ПАВЕЛ

п. каля 1665, шлюб – Зоф’я Здзітавецкая

31/22. ПЁТР

н. каля 1590 – п. да 1646, шлюб – Ганна Хржаноўская

32/25. ЗОФ’Я

п. каля 1660, шлюб – Аляксандр Муралеўскі

33/25. ЯН

н. 1600? – п. 1647/ 1648, 1-ы шлюб – Канстанцыя Ажэшка (п. 1.01.1630), 
2-гі шлюб – Зузанна Ракоўская

34/26. Невядомая

шлюб – Гарноўскі

35/26. ЗУЗАННА*

уп. 1661, шлюб – Марцін Непакойчыцкі*

36/26. АЛЯКСАНДР ФАЎСЦІН

н. каля 1625 – п. 1670, шлюб – з 1647 – Зоф’я Дзенісовіч

37/26. КРЫШТАФ

уп. 1648, шлюб – Шаставіцкая

38/26. ЕЖЫ (ЮРЫЙ)

уп. 1652, 1663, 1669, шлюб – Тукальская

39/27. БАЗЫЛЬ КАНСТАНТЫ

уп. 1648, 1650, 1675, шлюб – Гарноўская

40/27. ПЁТР

шлюб – Нявельская

41/27. Невядомая

шлюб – Парчэўскі

42/27. Невядомая

шлюб – Гайка

43/27. Невядомая

44/27. Невядомая

45/27. Невядомая

46/28. Невядомая

шлюб – Бухавецкі

47/28. Невядомая

48/28. Невядомая

49/28. Невядомая

50/28. Невядомая

Шостае калена

51/30. СТАНІСЛАЎ

уп. 1669

52/30. ГЕРАНІМ

уп. 1670, 1697, 1702

53/30. МІКАЛАЙ

54/30. ЕНДЖЭЙ (АНДРЭЙ)

55/30. ЯН

уп. 1697

56/30. ПЁТР

57/31. ВЕСПАЗІЯН

уп. паміж 1646 і 1691, шлюб – Мрочка

58/31. МІХАЛ

уп. 1653, шлюб – Нямцэвіч

59/31. ХРЫЗАСТОМ

н. 1635? – п. 1688/ 1689, шлюб – Канстанцыя Ганна Дзенісовіч

60/33. ГАННА ЗУЗАННА

уп. 1647, шлюб – Войцех Манвід Ежыковіч

61/33. СТЭФАН

уп. 1648, 1651, 1652

62/33. АЛЯКСАНДР ЯН

н. 29.12.1629. – п. 1711 (?), шлюб – Тэрэза Дзенісовіч

63/33. ЕНДЖЭЙ

н. 1634?

64/36. ГАННА

уп. 1674, шлюб – Цярлецкі

65/36. УРШУЛЯ

уп. 1667, шлюб – Стэфан Міхалоўскі

66/36. КАЦЯРЫНА

шлюб – Галаўня-Астражэцкі

67/36. ЯН

н. 1651 – п. паміж 1693 і 1700, святар, не меў шлюбу

68/36. ВІНЦЭНЦІ

н. 1654 – п. пасля 1696

69/36. КАЗІМІР ФРАНЦІШАК

н. 1662 – п. пасля 1714, шлюб – Яна Беліковіч

70/37. ГЕРАНІМ

уп. 1669, 1675, 1697

71/37. НІКАДЗІМ (МІКАДЫМ)

72/37. АДАМ

уп. 1669, 1674, 1682, 1696, шлюб – Зоф’я Анцута

73/37. ТЭАДОР

уп. 1648, 1680, 1686, шлюб – Яна (Іаана) Гайка

74/37. МАРЦІН

п. да 1702, шлюб – Ядвіга Вайніловіч

75/37. ЮЗАФ

уп. 1680, шлюб – Баброўская

76/37. ТЭРЭЗА

77/38. КАРАЛЬ

уп. 1692, шлюб – Эсмант

78/38. КАЗІМІР

уп. 1697(?), 1699(?), шлюб – Чарнякоўская

79/39. АДАМ

80/39. КАЗІМІР

уп. 1697, шлюб – Анцута

81/40. БАГУМІЛА

шлюб – Павел Фядзюшка

Сёмае калена

82/51. ДАМІНІК

уп. 1717, шлюб – Паплаўская

83/51. УЛАДЗІСЛАЎ

уп. 1731, шлюб – Блоцкая

84/51. АНТОНІ

уп. 1715, шлюб – Кулеша

85/54. ЯН

уп. 1693, 1702, 1703, п. да 1715, шлюб – Барбара Макавецкая

86/57. ПЁТР

87/57. ВОЙЦЕХ

88/57. ЕНДЖЭЙ

89/58. КАНСТАНЦЫЯ

шлюб – Сукнер

90/58. ФЛАРЫЯН

91/59. МІХАЛ ФРАНЦІШАК

п. пасля 1706, шлюб – Тэкля Нямцэвіч

92/59. ПАВЕЛ ДАМІНІК

н. каля 1670 – п. пасля 1746, шлюб – Цэцылія Урэт (Врэт)

93/62. МІХАЛ

н. 7.05.1662, уп. 1699.

94/62. СТАНІСЛАЎ

н. 8.05.1662, уп. 1697(?)

95/62. КАНСТАНЦЫЯ

н. 1663

96/62. АЎГУСЦІН ДАМІНІК

н. 1664 – п. да 1722, шлюб – Зоф’я Вольская

97/62. БЕНЯДЗІКТ*

н. 1666

98/62. АМБРОЖЫ КАЗІМІР

н. 1667 – п. 1721 ці 1722, шлюб – Барбара Глеўская

99/62. ФАЎСЦІН БЕНЯДЗІКТ

н. 1672 – п. 1755, шлюб – Вікторыя Грабоўская

100/62. ФРАНЦІШАК КАЗІМІР

н. 1675 – п. 1721/1722, шлюб – Тэрэза Грабоўская

101/62. КЛАРА

н. 1677 – п. да 1707, шлюб – (з 1699) – Каспар Анцута

102/62. УРШУЛЯ (АРШУЛЯ МАГДАЛЕНА)

н. каля 1680 – п. 1750, шлюб – (з 1708) – Караль Марцін Янушкевіч

103/69. ДАВЫД КАРАЛЬ

н. каля 1705 – п. паміж 1772 і 1775, шлюб – Такарэўская

104/69. ЮЗАФ

п. 1749(?)

105/69. ФРАНЦІШКА

уп. 1727, 1729, шлюб – Гернінг

106/69. БАРБАРА

уп. 1727, шлюб – Яблонскі

107/72. КРЫШТАФ

108/72. ЕЖЫ

109/72. ШЫМАН

уп. 1702

110/72. КАЗІМІР

уп. 1700(?), 1713(?)

111/73. КАЦЯРЫНА

112/73. ПАВЕЛ

шлюб – Гузоўская

113/74. КАЦЯРЫНА

114/74. ЯНА

уп. 1696

115/74. БАГУМІЛА

уп. 1696

116/74. МАРЦІН

н. 1693(?) – п. пасля 1733, шлюб – (з 1723) – Барбара Глеўская (п. пасля 1753), удава Амброжыя Казіміра Касцюшкі

117/75. ЮЗАФ

118/75. ПЁТР

уп. уп.1709, 1733, 1735

119/77. МАРЫЯННА

шлюб – Мацей Хаткоўскі*

120/77. АЛЯКСАНДРА

уп. 1668

121/77. ФРАНЦІШКА

122/77. АЎГУСЦІНА

123/78. ФРАНЦІШКА

124/78. ВАЎЖЫНЕЦ (ЛАЎРЫН)

уп. 1733, 1742, шлюб – Ганна Булгарына

125/78. КАЦПЕР (КАСПАР)

уп. 1733, шлюб – Навіцкая

126/80. ЛЯВОН (ЛЕАН)

уп. 1714, шлюб – Багуслаўская

127/80. ДАМІНІК

шлюб – Снічка

128/80. ЛЕАНОРА

шлюб – Вярбіцкі

Восьмае калена

129/82. ЮЗАФ

уп. 1740, 1764

130/82. ВОЙЦЕХ

уп. 1764

131/82. Невядомая

132/82. Невядомая

133/82. Невядомая

134/82. Невядомая

135/82. Невядомая

136/82. Невядомая

137/82. ФАЎСЦІН

уп. 1764, 1772

138/83. РАЗАЛІЯ

шлюб – Разэнбаум

139/83. ЯН

н. каля 1730 – п. да 1787

140/83. ВІНЦЭНЦІ

уп. 1764

141/83. РОХ

уп. 1775

142/84. ДАНІЭЛЬ

143/84. ВІНЦЭНЦІ

144/85. АНТОНІ ЮЗАФ

уп. 1715, 1718

145/91. ФЕЛІЦЫЯН*

уп. 1729, 1733

146/92. ГАБРЫЭЛЬ

уп. паміж 1703 і 1758

147/92. АНТОНІ

п. да 1756

148/92. БЕНЯДЗІКТ

уп. 1703, 1739, 1741, 1745, п. каля 1756

149/92. ФРАНЦІШАК

п. 1782(?), шлюб – Тэрэза

150/92. ЮЗАФ

уп. паміж 1714 і 1774, шлюб – Шамет

151/96. ІГНАЦІ

уп. 1729

152/96. ЛЮДВІК

153/96. СТЭФАН

154/96. КСАВЕРЫ

155/96. АНТОНІЙ

шлюб – Касакоўская

156/96. ГАННА

уп. 1707, шлюб – Кальштэн

157/98. ФЛАРЫЯН

158/98. ВАЦЛАЎ

159/98. ЛЮДВІК ТАДЭВУШ

н. каля 1700 – п. 04.1758, пахаваны 18.04.1758, шлюб – (з 1739/1740) – Тэкля Ратомская (1718? – 1768)

160/98. ЯНА

н. каля 1705 – п. пасля 1753, 1-ы шлюб – (з 1721) – Міхал Янушкевіч, 
2-і шлюб – Караль Заленскі

161/98. ДАРОТА

162/99. АЛЯКСАНДР

163/99. ЯВІТА

164/99. АНТОНІ

165/99. БРУНА

166/99. РУЖА

п. 1781, шлюб – (з 1743) – Лукаш Тадэвуш Рыбінскі

167/99. ЯН НЕПАМУЦЭН

н. каля 1720 – п. 1788(?), шлюб – Мурыс(?)

168/100. ЛЮДВІКА

169/100. ГАННА

170/100. БАРБАРА

171/112. Невядомая

шлюб – Храсцікоўскі

172/112. Невядомая

шлюб – Качбутоўскі

173/112. КАЗІМІР

174/118. ГАЛЕНА

шлюб – Жардзескі

175/124. КАЦПАР

уп. 1749

176/125. МІКАЛАЙ

п. 1775, шлюб – Янушкевіч

Дзевятае калена

177/140 ці 141. СТАНІСЛАЎ

н. каля 1750 – п. да 1791

178/150. ЛЯВОН (ЛЕАН)

уп. 1764, 1767

179/150. ЭДВАРД

180/150. БЯНОН

181/150. БРУНА (БРУНОН)

уп. 1774

182/150. КАЗІМІР

уп. 1774, 1797

183/150. ЗУЗАННА

п. 1816

184/150. Невядомая

185/159. ГАННА КРЫСЦІНА БАРБАРА

хр. 26.07.1741 – п. 6.02.1814, шлюб – (з 1762) – Пётр Антоні Эстка (1729 – 1789)

186/159. ЮЗАФ

н. 1743, хр. 1744 – п. 05.1789, пахаваны 15.05.1789

187/159. КАЦЯРЫНА

н. 1744, хр. 29.12.1744 – п. да 16.12.1791, шлюб – (з 1763) – Караль Жулкоўскі

188/159/98/62/33/25/8/2/1.

АНДРЭЙ ТАДЭВУШ БАНАВЕНТУРА

н. 1745/1746, хр. 12.02.1746 – п. 15.10.1817

Апошні прадстаўнік”па мячы” лініі Касцюшкаў-Фёдаравічаў.

189/176. КУНЕГУНДА

190/176. КАЯТАН (КАЭТАН)

уп. 1770, шлюб – Варатыніцкая

Дзесятае калена

191/177. СЕВЯРЫН

192/177. ГЕЛІЯДОР

193/177. АЛЯКСАНДР

н. каля 1790, шлюб – Плашкевіч

194/177. ТАДЭВУШ

Адзінаццатае калена

195/191. УЛАДЗІСЛАЎ

196/193. АНТАНІНА

н. каля 1835 – п. 5/6.10.1906, 1-ы шлюб – Рамуальд Траўгут (1826 – 1864), 2-і шлюб – Францішак Міцкевіч (н. каля 1848)

197/193. ТАДЭВУШ (ФАДЗЕЙ)

198/193. МІХАЛІНА

шлюб – Выжыкоўскі

199/193. СТАНІСЛАЎ

н. 7.03.1848 – п. 22.12.1889, шлюб – Марыя Буш (н. каля 1860)

200/193. АЛЯКСАНДРА

201/193. МЯЛАНІЯ

шлюб – Аніхімоўскі

Дванаццатае калена

202/199/193/177/140 ці 141/83/51/30/22/7/2/1.

МІРАСЛАЎ

н. 1887 – п. 26.02.1914

Апошні прадстаўнік “па мячы” лініі Касцюшкаў-Іванавічаў.

Не заўсёды ёсць магчымасць выявіць ступені радства і таму прыгадаем толькі найбольш вядомых з Касцюшкаў, якія пакінулі след у гісторыі.
Фёдар Сяхновіцкі памёр у 1622 г., перажыўшы свайго старэйшага сына Грыгорыя (Рыгора), пра якога нам вя дома толькі, што ў 1618 г. яго ўжо не было паміж жывых. Таму амаль уся дзедава спадчына перайшла да Яна Рыгоравіча (жыў у першай палове XVII ст.), які ў сталыя гады далучыўся да пратэстанцтва.
Пры ім Касцюшкі не толькі ўтрымлівалі непадзельна былыя ўладанні, але і пашыралі іх за лік суседніх зямель. Дзядзька Яна — Адам Фёдаравіч — 28 красавіка 1631 г. атрымаў ад зямян Здзітавецкіх надзелы абапал рэчкі Нячаўніцы (правы прыток ракі Мухавец); яму таксама перадаваліся ў вольнае карыстанне двор з млыном і «шмат грунту» ва ўрочышчы Татарынава Балота, якія знаходзіліся за вёскай Грыцэвічы. Звыш таго, пан Адам прыдбаў ад Здзітавецкага маёнтка «сяльцо Сенкавіцы» (суч. Сенысавічы), размешчанае ва ўрочышчы Чарцёж.
Касцюшкі падтрымлівалі добрасуседскія адносіны з навакольнымі шляхціцамі, ахвотна радніліся з імі. Ганна Касцюшка-Сяхновіцкая пайшла замуж за Яна Косцю, які ў 1602 г. атрымаў ад караля Жыгімонта III Вазы Збірогі і Старое Сяло ў Берасцейскім ваяводстве. Таму Ганна лічыцца заснавальніцай «па кудзелі» роду Косцяў-Збірожскіх, якія ў XVII —XVIII ст. мелі свае валоданні на захадзе Жабінкаўшчыны (вёскі Рачкі, Пшанаі, Карабаны і інш.).
На 80 я гады XVII ст. прыпадае дзейнасць ротмістра Мікалая Касцюшкі, які абіраўся дэпутатам сейма ад Навагрудскага павета. Вясной 1632 г., пасля смерці караля Жыгімонта III, ён павінен быў удзельнічаць у абранні новага гаспадара, але па нейкай прычыне на сейм не з'явіўся. Прычынай яго адсутнасці маглі быць толькі дзяржаўныя справы: у складзе камісіі, назначанай князем А. У. Радзівілам, пан Мікалай прымаў ад яўрэя арандатара М. Лазаровіча Шарашоўскую воласць. У 1631 г. М. Касцюшка-Сяхновіцкі адсудзіў ад зямяніна М. Калечыцкага, уладальніка Здзітава, 1000 злотых. А адзін з яго нашчадкаў Юрый Касцюшка атрымаў 29 чэрвеня 1652 г. ва ўладанне маёнтак Дашковічы — «за Алізаравым Ставам», як адзначаецца ў застаўным лісце. Такім чынам, да сярэдзіны XVII ст. Сяхновіцкі маёнтак пашырыўся амаль у 5 разоў і склаў 2450 га.
У перыяд смуты (1648—1667 гг.), якая вядома ў гісторыі Рэчы Паспалітай пад назвай «Патопу», не апошнюю ролю на Берасцейшчыне ігралі нашчадкі Івана Касцюшкавіча — Пётр, Казімір, Ян, Францішак Пятровічы Касцюшкі. Паколькі нават у гэты неспакойны час Сяхноўцы спрабавалі берагчы сваю спадчыну ад падзелаў, то малодшыя прадстаўнікі роду пачалі сяліцца на Гродзеншчыне, Мсціслаўшчыне і ў іншых мясцінах.
Так, у 1669 г. уладальнік Грыцэвіч Хрызастом Касцюшка пераехаў у Кобрын, як толькі купіў гарадскі пляц у нашчадкаў прыдворнага злотніка (ювеліра) каралевы Боны — Пьетра дзі Напалі (Пятра Неапалітанчыка). Пан Хрызастом з'яўляўся адным з гаспадароў разбуранага вайной горада, у якім з 478 двароў уцалела толькі 148. Менавіта ён настаяў на выгнанні з Кобрына яўрэйскага кагала: па Касцюшкавай прапанове кароль Ян III Сабескі 24 сакавіка 1688 г. абвясціў у Гародні жорсткі дэкрэт, у якім загадваў «вечне выволять» кобрынскіх жыдоў «зо всех земель н паньства», яны аб'яўляліся па-за законам і не мелі права прытулку, павінныя вечна бадзяцца па свеце.
Пляц у Кобрыне Хрызастом трымаў да смерці. Калі яго землі адышлі да магдэбургіі ў 1704 г., нашчадак Хрызастома Міхаіл Касцюшка за 200 злотых адкупіў спадчыну. Так званы «Касцюшкаўскі» пляц заставаўся ў родзе яшчэ амаль 40 год.
Немалыя намаганні прыкладваліся, каб палепшыць сяхновіцкую гаспадарку, аднаўляліся царкоўныя пабудовы, якія з цягам часу ўсё больш прыходзілі ў непрыгоднасць. Так, гродскі пісар Берасцейскага ваяводства Павел Касцюшка-Сяхновіцкі ў 1727 г. абнавіў Мікалаеўскую царкву ў Вялікіх Сяхновічах, прызначыў у ёй святаром Васіля Бялевіча, пакінуў у яго карыстанне царкоўны дом з усімі пабудовамі і навакольнымі землямі, лясамі і сенажацямі. Ад В. Бялевіча і ягоных наступнікаў Павел патрабаваў толькі «дбайна клапаціцца аб духоўнай карысці сваіх прыхаджан» і кожную суботу служыць абедню ў гонар заснавацеляў храма. Аднак сыны Паўла не толькі распрадалі пакінуты бацькам кобрынскі пляц, але і адмовіліся ад сваёй часткі Сяхновіч на карысць князёў Чартарыйскіх.
Сярод вялікай радзіны Касцюшкаў-Сяхновіцкіх, якая налічвае больш за 200 прадстаўнікоў, звязаных сваімі каранямі з Сяхновічамі, жыццё трох прамых продкаў Тадэвуша Касцюшкі прыпадае на часы росквіту сяхновіцкага маёнтка.Берестейський скарбовий суддя Олександр Костюшко (1629-1711) - прадід Тадеуша Костюшко, хоча й записувався земянином берестейським тяжів до набуття власності в місті. 2 жовтня 1676 року він купив у Хріновських пляц в Бересті. 25 серпня 1681 року Олександр Ян викупив пляц у берестейського овишивальника Хлібановського на вулиці Ковальській. На тій же вулиці Хризостом купляє 3 березня 1697 року пляц у Рущиця. Дім в Бересті, який обійшовся при покупці в 500 злотих, Костюшко лишив своїй неодруженій донці Уршулі. Уршуля Костюшківна, дружина берестейського скарбника Янушкевича, померла в 1755 році. Берестейський двір з садом вона записала Людвику Тадеушу.

Хризостом Костюшко, також не цурався міста. В 1669 році він з дружиною Констанцією Денисовічівною набув в Кобрині пляц, даровний королевою Боною придворному золотаря Петру Неополитанцю, в далеких нащадків золотаря. Після смерті Хризостома пляц відійшов магдебургії. Але син покійного Михайло Франтишек, війт кобринський і городецький, в 1704 році викупив батьківську власність за 200 злотих. Тільки онук Хризостома Антоній 18 квітня 1742 року передав пляц у власність кобринського монастира.








«Жикгимонт, Божьею милостью король и велики князь.

Смотрели есмо того дела с паны радами нашими. Стояли перед нами очевисто, жаловали нам гетьман наш, староста Луцки, Браславъски и Веницки, маршалок Волынское земли, князь Костенътин Иванович Острозски, а князь Юрьи Иванович Дубровицки на Костюшка Федоровича и на его братью тым обычаем: што ж де они бояре звычные наши Степаньские; отцу их дал именье в Степани князь Юрии села, на имя Городец а Тотовичи а Вълюхчи, и он с того именья служил ему и по нем детем его; а тыми разы, как вже нам Степань достался, и они нам с тым именьем служити не хотят.

И Костюшко Федорович с братьею своею перед нами поведил: мы деи бояре не Степаньские, алде бояре есмо звычные Волынские, почонши от великого князя Витовъта; нижли отец наш, видячи ласку князя Юрьеву, и служил ему по доброи воли.

И князь Костентин и князь Юрьи послалися до всее земли Волынское, што ж они не Волынские бояре и з веку николи з Волынцы не служили, и под хоругвъю Волынскою не ставили.

И пан Богдан Гостъски, а князь Иван Путятич, а пан Петрушко Мушатич с ыными многими Волынъцы перед нами светъчили, што ж деи они бояре не Волыньские, Але Степаньские и николи з Волынцы не служивали и под хоруговъю Волынскою не стаивали, Але здавна служили к Степаню, посполь з бояры Степанскими.

Ино мы, того досмотревъшы с паны радами нашими суполъными и подлуг сведоцства тых панов Волыньских и теж их самых сознанья иж сами то знали, иж отец их и они сами князю Юрью и детем его служили, – в том есмо князя Костентина и князя Юрыя правых нашли и казали есмо Костюшку Федоровичу и его братьи с тым именьем, с селы, на имя з Городцом а с Тотовичи а Вълюхъчи, к Степаню служили, а естли бы они князю Констенътину и князю Юрью не хотели служити, и они маютъ, именье оставивши, прочь ехати, а князь Костенътин и князь Юрьи в ыменьи их вольни.

При том были: князь Воитех, бискуп Виленскии; воевода Виленскии, канцлер пан Миколаи Миколаевич; воевода Троцскии маршалок дворныи, пан Григоре Станиславович Остиковича; пан Троцкии, староста Жомоитъскии, пан Станислав Янович; воевода Полоцкии, пан Станислав Глебович; воевода Новгородскии, маръшалок пан Ян Янович Заберезынскии и иные панове рада».



ПРЫВІЛЕЙ ЖЫЛМОНТА I СТАРОГА ВЯЛІКАКНЯЖАЦКАМУ ПІСАРУ КАСЦЮШКУ ФЁДАРАВІЧУ НА МАЁНТАК СЯХНОВІЧЫ
25 красавіка 1509 г. г. Кракаў
Жикгимонт Божею милостю король польский, великий князь Литовский, Русский, княжа Пруское, Жомоитский и иных.
Бил нам чолом дьяк наш Костюшко Фёдорович и просил в сельце в Каменецком повете людей путных на имя Сехновичов, а поведал нам, што ж в том сельцу сдавна было тры чоловеки на имя Кисель, а Перко, а Лахович. Ино дей тот Кисель ешчо жив, а тыи два чоловеки Перко а Лахович померли, нижли дети их осталися. А к тому просил у нас пашень, и леса, и дубров, тых которые ж был одсудил людем нашим каменецким Орепи-чом а Жыличом наместник берестейскии пан Станислав Остыкович од Тышковое Коренев-ское и од ее детей, которых то пашень и дубров был в держаню Тишко от колькось лет — ино естли будет так, и мы тое сельцо Сехновичи тые три чоловеки и с братьею, и с детьми их, и с внуками, и тые пашни, и дубровы, и лес ему дали со всим, по тому как тое сельцо вышей писаное сдавна, и тые пашни, и дубровы в своих границах мают, и как на нас держано. А ввязати его в то послали есмо дворянина нашего Богдана Алексиевича.
Писал в Кракове апрыля 25 день индикта дванадцатого.
Правил маршалок и секретар пан Иван Сопега, подкоморый наш выжши пан Андрей Довгирд, подскарбии наш земский пан Иван Андреевич.
Korzon T. Kosciuszko, Ьіоgrаfiа z dокumеntow wysnutа. Кгакоkow, 1894 — 5. 549-550, ргzуріsеk 12.
3 ПАГАДНЕННЯ М. I. КАСЦЮШКІ 3 УЛАДАЛЬНІКАМІ МАЁНТКА ЗДЗІТАВЕЦ АБ УСТАЛЯВАНШ ПАМЕЖНЫХ ЗЕМЛЯЎ
1 лютага 1599 г. Маёнтак Здзітавец
Я, Лев Патей, писар земски берестеиски. Я, Лукаш и Лаврын Федюшки, Михаило Сосновскии, Василеи Сасин Калечицки, Остафеи и Миколаи Здитовецкие, Иван и Юреи Данилевичи Шляхта Здитовецкие, Григореи Бурый, Андреи, Петр и Адам Тишковичи, Юреи, Павел и Григореи Гуриновичи Здитовецкие, Лаврин и Сегень Федоровичи Здитовецкие, Василеи Сасин Старовольски, Федор и Кондрат Микитичи, Рудольф Рудницки, Григореи Островски, Павел и Федор Дмитровичи Здитовецкие, Малхер Паршлински, Ян Поплавски, Миколаи Яблонски, земяне господарские воеводства Берестеиского, участники имения Здитовецкого, в повете Берестеиском лежачего, сознаваем сами на себе тым нашим добровольным листом-записом, кому бы то належило ведати нинешним и напотом будучим; и што есмо мели права... о забране грунтов через границу нашу з земянином господарским воеводства Берестеиского з паном Николаем Яновичом Костюшком Сехновицким од имения его Сехнович, в том же повете Берестеиском лежачого, за которым зобранем розные немалые межи нами в перехоженю через границы делали, так теж и з стороны третьего жеребя, которого собе Ян Костюшко за правом своим быти у нас меновал во имению нашом Здитовецком межы речками Полехвы, Мытишча и речки Нечавницы Глиненца, леса Бовшова аж до Град, о которую то третюю часть пан Миколаи Костюшко некоторых особ, нас участников, перед суд земски берестеиски был позвал, также и мы пан(а) Николая Костюшко о грунты наши забраны их позвали; и правом яко вАасное свое позыскали.
А хотечи мы в тих границах и в грунтех покой вечисти з паном Миколаем Костюшком од имения его Сехнович, имению нашему Здитовецкому меть, и давше се на узнание и розсудок жебо полный их милости панем-приятел наших, права свое перед их милостю з обедвух сторон показали, а их милость панове-приятели наши успокояючи тие вси розницы и заистя, а одложивши права пана Николая Костюшко о третью часть на сторону прыступу ниякого пану Николаю Костюшку до поискиваня тое третее части вечными часы не зоставили, на чом и сам пан Костюшко перестать; а зас о тые пекные грунты нас помер-ковавши и границу певную тым имениям нашим стеною положили урочишчами тыми: почавши од петы граничное имения панов Кореневских Коренева з-под Жеидик од границы помененое Град, на котором местцу копа на следогониско сходытсе, и там тых трох именем границы опираются, то есть Коренева, Здитовце, Сехнович, на котором местцу на сес час дуб есть лежачи и други неподалеку стоячи, а тепер и копец через нас на том местцу на Градах у петы велики з паном Миколаем Костюшком сполне усыпан, а од того копца Град граница и стена граничная есть положена межи имением нашим Здитовцами, и его пана Косюшковым Сехновичами, почавши од копца и дуба лежачого долиною стеною зарослею над лесом великим до дуба, которы на сесь час стоит над полем нашим Градами, до которого дуба тою стеною копцов три кром першого нарожник, в котором то дубе и знаки крыжами положили есмо, а од того дуба другым простим трыбом так же стеною через заросли дуброве до полька и дуба, который стоит над смужкою подле Долгого поля, межи которыми дубами копцов усыпанных осм, в том теж дубе знаки положили осмо. А то все выполнивши и поплативши пред сес наш лист и положенье границ и стена урочышчами звышписаными вечными часы ни в чом ненарушаючы держати быти мает.
Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь. Ф. 1741. Воп. 1.
Спр. 49. Арк. 1193 1197.
СА СКАРП СЦЯПАНКАЎСКАГА СВЯТАРА ЗАХАРЫЯ НА ЎЛАДАЛЬНІКАЎ МАЁНТКА У КАРАНЁВЕ
5 чэрвеня 1619 г. г. Бярэсце
На роках судовых земских о Святой Троицы, святе Римском... перед нами врадниками судовыми земскими воеводства Берестеиского Предцлавом Горбовским, судьею, а Яном Патеем, подсудком, и Андреем Пекарским, писаром, ставши очевисто у суду в Бозе ве-лебны отец Захареи Лаврентеевич, свещенник Степанковскии и Гриневский церкви собор Светого Михаила Архангела, оповеданье свое на писмеку записанью до книг врадовых земских Берестеиских подал в тые слова:
Милостивые Панове, судовые земские Берестеиские! Я убогий человек а слуга и богомолец в летах — Захареи Лаврентеевич, свещенник Степанковскии и Гриневский церкви собор Светого Михаила Архангела, оповедаю се вашей милости, моим милостивым панам, на ее милость пани Раину Карпевну Миколаевую Кореневскую и на сынов ее милости, пана Юрья а пана Андрея и пана Яна Миколаевичов Кореневских о том, иж в року теперешнем, тисеча шестьсот деветнадцатом, давши мне их милость лист, добровольный запис свои на признанье листу, фундушу своего на церковь Степанковскую в именю их милости Кореневе, лежачом у воеводстве Берестеиском, который лист добровольный, фундуш свои, мели ми их милость дати, справивши водле права посполитого, под певными варунками и под печатьми и с подписами рук их милости, также под печатьми стороны шляхты и с подписами рук их на тгултори волоки земли к грунту на тот дом Божий наданую, то есть меновите в том же селе Степанках пулволоки, а на волоку земли в селе Волце, до тое ж маетности Кореневское належачое. Который тот лист добровольный, запис свой, мели ми их милости вси згодне признати, ставший на враде кгродском его королевское милости, перед судом земским воеводства Берестеиского, у Берестью, о Светой Троице, святе Римском, в року теперешнем тисеча шестьсот деветнадцатом. Уступивши в року четвертого дня, чого я через тот увесь день, в листе их милостей помененый, будучи пилен того признанья, жадное особы з их милости не моглем дождати до того признанья. Не маючи жадное ведомости од их милости, в чом я, поносечи од их милости кривду и шкоду немалую, прошу, абы тое оповеданье мое до книг врадовых было принято и записано.
Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею для разбора древних актов. Вильна, 1867. Т. 2. С. 50 — 51.

3 ЛІСТА ТАДЭВУША КАСЦЮШКІ ДА СЯСТРЫ ГАННЫ ЭСТКАВАЙ НАКОНТ ЛЁСУ СЯХНОВІЧАЎ
Верасень 1792 года
(...)
Я аддаю ў спадчыну табе Сяхновічы, а ты можаш перадаць іх аднаму са сваіх сыноў ці ўсім ім разам, але з умоваю, каб... кожны сялянскі двор ва ўсёй вёсцы цягнуў не больш за два дні паншчыны на тыдзень, а жанчыны былі 6 ўвогуле вольныя ад яе. Калі 6 было гэта ў іншай краіне, дзе ўрад забяспечыў бы выкананне маёй волі, я вызваліў бы сялян зусім ад прыгнёту. Аднак у нас вымушаны зрабіць толькі тое, што можна зрабіць напэўна, каб хоць у чым трохі палепшыць гаротную долю людзей. Заўсёды трэба памятаць: па закону прыроды ўсе мы роўныя, а адметнасці ўтвараюцца толькі асабістымі заслугамі, багаццем і вучонасцю. Таму мы абавязаныя праяўляць клопат пра бедных і займацца адукацыяй непісьменных, каб прывіць ім добрыя звычаі.
Я адсылаю пісьмовае пацвярджэнне маёй волі, каб ты мела магчымасць дзейнічаць па закону, згодна маёму ўказанню, і каб потым не было ніякага ўціску ні табе, ні тваім сынам.
(...)

Избранные произведения прогрессивных польских писателей.
М., 1956.Т.1 С. 501