Протопластом роду Адам Бонецький уважав Миколая Далявського — свідка у надавчій грамоті на Винники дітям львівського війта у 1352 році[1]. Сучасний дослідник Єжи Сперка припускає, що предки роду роду походили з Сілезії[2]. wygasły na przełomie XVI i XVII w. Majętność domu Kołów przeszła poprzez małżeństwa jego przedstawicielek na inne rody magnackie ówczesnej Rzeczypospolitej: Mieleckich, Sieniawskich, Kmitów, Odrowążów. 1. Boniecki A. Herbarz polski… — Cz. 1. — T. 10. — S. 344. 2. Sperka J. Zarys migracji rycerstwa śląskiego na ziemie RUSI Koronnej w okresie panowania Władysława Jagiełły. — S. 223. (пол.) *** Миколай — воєвода іновроцлавський Пйотр — каштелян іновроцлавський *** I Ян з Далеєва (?—1438) — стольник королеви Софії Гольшанської 1429, галицький каштелян 1437, земський суддя 1435.
ІІ — син першої дружини, від нього пішов рід Сапоровських (в 1443-му р. після розподілу отримав Сапоровичі, Kornicze, пів Przerowa). Помер в 1468 р. Ян «Колюшко» — син першої дружини, галицький підстолій[5] 1455 р. Одружений був в 1438 р. з Ядвігою з Мартинова. Помер бездітний 1468 р. дочки ~1443-го дочки Ян «Старший» (іноді зветься «Колюшко»), підписувався «з Далеєва, Гринівців, Жовтанців») (?—1472) — галицький підкоморій 1455, 1443 від свого імені та молодших братів брав участь у поділі «ба́тьківщини» зі зведеними братами, 1446[5] з молодшими рідними братами поділили «ба́тьківщину», він отримав Гринівці (Hryniowce), Загір'я, вони Далеїв та Лисець; 1468 погодив з удовою брата, підстолія Яна, його спадок (отримав Грожану, Хлібичин, Сопів, Підгайці; 1469 під час ревізії королівщин у Руському та Подільському воєводствах пред'явив багато привілеїв з наданнями та записами сум, зокрема, 300 гривень на Прерові та Мацейовичах (Maciejowice), 300 — на Сарнках та Озерянах, на села Корнич та Сапоровичі в Коломийському повіті, «вічні листи» на Вербів та Клекотів у Львівському повіті, 200 — від угорського короля на Букачівцях, Козарах, Вишневі, Молоденцях (Młodzieńce), королеви Марії на Лисці, «вічні листи» старого короля на Жовтанці, Устя, Małyszyce, Nieszczyce, Panowce, Kochenów; 1471 набув від Грицька Кердея Зелену, Сокиринці (Siekierzyńce), чотири села на Поділлі. Ян «середній» (Ярослав) (?—1471), з 1452 фігурує як Ярослав. В 1446 р. з допомогою Яна Старшого отримав (разом у володіння з середнім Яном) Далеїв та Лисець (ред. 99% що це в Івано-Франківській обл. але 1% що в Тернопільській). В 1453 р. заставив Загір'я (Zagórze) Гнатові з Кутища[5]. Для старшого брата Яна (гал. підкоморій), який повернувся з Угорщини, має підтвердити тут заставу. "Ян Ярослав" помер бездітний в 1471 р. В тому ж 1471 р. Ян (гал. підкоморій) викупив Загір'я (Zagórze). Ян «молодший» — неповнолітній 1446, студент Краківського університету 1447. Останній раз згадувався в актах 1448 р. і напевно потім помер. Катажина — дружина перемиського каштеляна Добєслава Одровонжа. ІІІ Томас (Tomasz) Ян; сини Клеменса 1473 року після поділу спадку стрийка Яна отримали Печеніжин, Ключів (Kluczów), Кийданці (Kojdańcze), Хлібичин, половину села Перерів (Przerów[3][4]), половину рухомого майна, золота і 220 гривень, записаних на Коропці, а 1475 квитували стриєчного брата Петра зі 160 на Кропці. Барбара, дочка Яна Старшого — дружина Миколая Гербурта, самбірського войського, який 1483 року записав їй 700 гривень оправи посагу та віна[6] Павел з Далейова (Далеюва) та Жовтанців, син Яна Старшого (?—1509) — підкоморій, каштелян галицький, воєвода подільський (1502-1509), Галицький каштелян Павло Кола був дідичем ряду поселень у Львівській землі54, зокрема, села Жовтанці, а також міста Глиняни і села Задвір’я, які були надані йому у доживоття за військові заслуги за 100 коп грошей і 100 гривень55. У 1530 р. зусиллями його сина, коронного польного гетьмана Яна Коли у селі Жовтанці було впроваджене магдебурзьке право56. Молодша донька Яна, Анна одружилася з подільським воєводою Яном Мелецьким57, до якого перейшло, дідицтво родини.
54 У реєстрі 1515 р. в рубриці Cola подано 17 населених пунктів, однак приналежність їх усіх галицькому каштеляну малоймовірна (Див.: Źródła dziejowe. – Warszawa, 1902. – T. XVIII. – Cz. I... S. 159-160). 55 Kiryk F. Kola (Koło) Paweł h. Junosza (zm. 1509) // PSB. – Wrocław; Warszawa; Kraków, 1967. – T.ХІІІ/2. – Zesz. 57. – S. 287. 56 Kowalska H. Kola (Koło) Jan z Dalejowa h. Junosza (zm. 1543) // PSB. – Wrocław; Warszawa; Kraków, 1967. – T. ХІІІ/2. – Zesz. 57. – S. 286. 57 Ibid. Ян син Яна Старшого Пйотр син Яна Старшого — неповнолітній 1473, ротмістр 1505,
IV — польний гетьман коронний. Миколай Ко́ла (пол. Mikołaj Koła; пом. 1532[1]) — польський шляхтич, військовик, урядник. Наймолодший син Павела Коли з Далейова (Далеюва) та Жовтанців(†1509) (син Яна Коли старшого (†1472)) — підкоморія та галицького каштеляна, воєводи подільського. Мати — дружина батька Бурнетта Ходецька, сестра Отто. Брав активну участь в обороні Галицької Руси у першій чверті 16 ст. від нападів татар, молдаван, волохів. 1522 р. брав участь у битві з татарами над річкою Серетом неподалік Скали-Подільської у складі відділку гетьмана, краківського каштеляна Миколая Фірлея з Домбровиці(Dąbrowica). 1517 р. за згодою короля Сигізмунда І Старого став хорунжим галицьким, в 1521 — підкоморієм галицьким. Близько 1523 р. став старостою червоногродським. 1531 року брав участь в кампанії Яна Амора Тарновського, який отримав перемогу під Обертином[2]. У ній командував ротою гетьманської корогви кавалерії з 8 коней. Був ощадним господарем. У 1512 р. на половині дідичних маєтків забезпечив своїй дружині зобов'язання у 1200 флоринів. 1521 р.: отримав у короля привілей на локацію міста на ґрунті власного села Колінці (пол. Kolіnce) в Галицькій землі та дозвіл на організацію двох щорічних ярмарків, щотижневих торгів за згодою короля викупив село Гринівці в Галицькій землі у Павла Куропатви. Співвласник Жовтанців (разом з братом Яном; на ґрунтах поселення король 1530 року дозволив заснувати місто на маґдебурзькому праві). 1530 року за згодою короля викупив село Шершенівці в Червоногродському повіті у Яна Сметанки та його родини. Сім'яРедагувати Дружина — Єлизавета Чурило (за Ф. Кіриком, дочка ловчого та бурґграфа Кракова Миколая Чурила[1], за А. Бонецьким, дочка ловчого та бурґграфа Кракова Михайла Чурила[3]), ймовірно, шлюб взяли 1511 р.[4]). Інформації про дітей немає.1. Kiryk F. Kola (Koło) Jan z Dalejowa h. Junosza (zm. 1543)… — S. 286. 2.Jan Kola (zm. 1543) — pierwszy hetman polny (пол.) 3. Boniecki A. Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. — Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1901. — Cz. 1. — T. 4. — S. 34. (пол.) 4. Kołowie (01) Архівовано 5 листопад 2013 у Wayback Machine. (пол.) Barbara Kolanka[1], Barbara Kołówna[1] (ur. koniec XV w.; zm. 1550) – matka królowej Polski Barbary Radziwiłłówny, córka wojewody podolskiego Pawła Koły z Dalejowa i Brunety z Chodczy. Od 1515 roku żona Jerzego Radziwiłła. Słynna z urody, którą przekazała swojej córce Barbarze oraz kontrowersyjnego stylu życia, będącego źródłem napiętnowania, plotek i paszkwili, rozpowszechnianych przez niechętnych wyniesieniu jej rodu magnatów litewskich. Dzieci: Mikołaj Radziwiłł Rudy, Anna Elżbieta Radziwiłłówna, Barbara Radziwiłłówna. V Катажина дочка Яна — дружина Теодорика Язловецького (молодшого), коронного гетьмана Миколая Сенявського Анна дочка Яна — дружина подільського воєводи Яна Мєлєцького Do linii Kołów Saporowskich należał: Adam Koła Saporowski (zm. 1599) - fundator klasztoru Benedyktynek we Lwowie. Katarzyna Koła Sieniawska - żona hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Sieniawskiego. Matka Anny i teściowa kasztelana krakowskiego Spytka Wawrzyńca Jordana, Katarzyna Koła Odrowążowa - żona Dobiesława Odrowąża, Katarzyna Koła Saporowska - założycielka w 1595 klasztoru Benedyktynek we Lwowie, Saporowska (Szaporowska) Katarzyna (1549?–1608), założycielka i ksieni benedyktynek lwowskich. Pochodziła z podolskiej rodziny h. Junosza, stanowiącej gałąź rodu Kolów (Kołów) z Dalejowa. Ur. w Chlebiczynie w ziemi halickiej, była najstarszą z trzech córek Adama Saporowskiego (Szaporowskiego), dziedzica m.in. Saporowiec w ziemi lwowskiej oraz Chlebiczyna i Kluczowa w ziemi halickiej, oraz Elżbiety z Drohojowskich. Mając lat 16, S. postanowiła poświęcić się życiu pobożnemu i pociągnęła do tego młodsze siostry, na które miała wielki wpływ. Pobożność pojmowała jako surowość życia; od młodości poddawała się niezwykle ciężkim umartwieniom. Pragnąc założyć nowy klasztor, wstąpiła najpierw do bernardynek lwowskich, potem do dominikanek, ale w obu wypadkach odeszła przed złożeniem ślubów, nie zdołała więc zrealizować nowej fundacji zgodnie z praktyką, wymagającą sprowadzenia pierwszej obsady z jakiegoś domu macierzystego. Zdaje się, że przeszkodą była nie tylko niezdolność S-ej do poddania się choćby na krótko pod posłuszeństwo, ale także konflikt między jej ideałem życia monastycznego, opartym zapewne na wzorach wczesnosyryjskich (indywidualna pobożność i skrajne umartwienia), a ideałem łacińskim, szczególnie zaakcentowanym w jej czasach przez sobór trydencki, ceniącym życie wspólne, pokorę i ścisłe poddanie się wspólnemu prawu. Ostatecznie S. zdecydowała się na rozwiązanie połowiczne i poleciła swoim siostrom Annie i Krystynie, oraz krewnej Annie Kuczkowskiej, wstąpić tymczasem do benedyktynek w Chełmnie, zreformowanych niedawno wg zasad trydenckich, chcąc w ten sposób stworzyć pozory, że ów klasztor będzie dla zakładanego przez nią zgromadzenia domem macierzystym. Zawiozła je tam w r. 1593, sama jednak wróciła do Lwowa, gdzie zebrała grupkę dziewcząt, pragnących życia zakonnego. Więź między rzekomym domem macierzystym w Chełmnie a nową fundacją miały stanowić jej siostry jako profeski chełmińskie, ale formację pierwszego pokolenia zakonnic lwowskich przeprowadzała tymczasem S. po swojemu. W r. 1595, gdy jej krewne złożyły już śluby, S. zażądała od ksieni chełmińskiej Magdaleny Mortęskiej przysłania ich do Lwowa i oficjalnego dokonania fundacji. Mortęska jednak nie ufała jej i odmówiła. S. zdołała wtedy skłonić arcybpa lwowskiego Dymitra Solikowskiego, aby dał habit benedyktyński jej samej i jej towarzyszkom, i przyjął od nich śluby zakonne (1595), zatwierdzając jednocześnie nową fundację. Wyposażeniem tej ostatniej było całe dziedzictwo po Adamie Saporowskim, które zapisał on na ten cel w r. 1593; S. zamieniła te ziemie w r. 1605 na włość położoną bliżej Lwowa. Zbudowano we Lwowie drewniany kościół i klasztor p. wezw. Wszystkich Świętych na przedmieściu Halickim. S. była tam od początku ksienią. Dzieje następnych lat są niepewne, gdyż inaczej je zapisano we Lwowie, inaczej w Chełmnie. Wg wersji lwowskiej S. miała w r. 1599 sprowadzić dziesięć profesek chełmińskich, o czym jednak kronika chełmińska nic nie wie. Ostatecznie w r. 1604 uzyskała S. sprowadzenie swoich trzech krewnych. Jakkolwiek za jej życia nie miały one w zgromadzeniu żadnego autorytetu, stanowiły jednak grupę, która przynajmniej znała inny styl życia religijnego. Mimo wydania w r. 1605 chełmińskiego przekładu reguły benedyktynek, S. kazała dla swojego klasztoru sporządzić osobny przekład, zachowany w rękopisie z r. 1607. Do końca uprawiała swoje umartwienia. Zmarła 20 III 1608; na łożu śmierci miała jakoby zalecać siostrom mimo wszystko duchowość chełmińską, co mogło być głównie wskazaniem następczyni. Po śmierci S-ej należało wybrać na ksienię którąś z pozostałych fundatorskich córek. Wybrano Annę (zm. 1638), co było zwycięstwem linii chełmińskiej; wznowiono wtedy kontakt między obu klasztorami, a w r. 1609 sprowadzono z Chełmna dwie mniszki dla odnowy formacji zakonnic lwowskich. Niemniej istniało w klasztorze lwowskim stronnictwo, grupujące się chyba wokół Krystyny Saporowskiej (ksieni w l. 1638–40), a przywiązane do nauk i do osoby pierwszej ksieni, którą czczono tu jako wzór świętości. Oba więc style duchowości występowały na zmianę. Możliwe, że okresowe zwycięstwa tradycji S-iej były przyczyną nawrotów wzmożonej śmiertelności młodych zakonnic, i tak zresztą w tym klasztorze rekordowej w skali europejskiej. Niemniej klasztor lwowskich benedyktynek stał się na Rusi największym (obok benedyktynek jarosławskich) żeńskim domem zakonnym. Portrety wszystkich trzech sióstr Saporowskich w klasztorze benedyktynek w Krzeszowie; – Borkowska M., Słownik mniszek benedyktyńskich w Polsce, Tyniec 1989 s. 65–9; Hagiografia pol., II; Niesiecki; Paprocki; – Borkowska M., Liczebność i skład osobowy klasztorów benedyktynek kongregacji chełmińskiej, „Nasza Przeszłość” T. 49: 1978 s. 245–69; Górski K., Matka Mortęska, Kr. 1971 s. 96–100; Górski K., Borkowska M., Historiografia zakonna a wzorce świętości w XVII wieku, W. 1983 s. 235–63; – Jaroszewicz F., Matka świętych Polska, Kr. 1767 s. 542–4; Kronika benedyktynek chełmińskich, Pelplin 1937 passim; Źródła Dziej., XVIII cz. 1 s. 86, 105; – Arch. benedyktynek lwowskich w Krzeszowie: A 1–2, B 2 (tekst wydany przez K. Górskiego), B 4–7, C 1, C 7. В галицьких судових книгах зберігся запис про продаж Грицьком декількох сіл Янові Колі, галицькому підкоморію, датований 1471 роком: "Gener. Hriczko Kyerdey de Orinyno Sbdfr. Camenec. gener. Iohanni Colo de Daleyow Succamer. Halic. villas Zelona, Syekyerzincze cum attinenciis, aliis Sekyerincze et terestriis Syekyerzincze, Oleszkowcze, Charowcze, Iaroslaw et Ruda in distr Skalensi et terris Podolie sitis perpetuis temporibus, et satisfaccionem pro eis totalem fassus est, resignavit."[29] Що означає: "Шляхетний Гричко Кірдей з Оринина, кам’янецький підстолій, продає, через накопичені борги села: Зелена, Сокиринці з прилеглостями, усіма сокиринецькими землями, Олешківці, Хоровці, Ярослав та Руда в повіті Скалецькому, в Подільській землі на вічне тримання Янові Колі з Далейова продає, підкоморію галицькому." Після смерті Грицька Кірдея та Яна Колі, село Хоровці, перейшло у власність до своїх нових власників, дрібних шляхтичів Хоровських. 29. Akta grodzkie i zemskie. - T.12. - №3546 Коли Павло Коля Павло Скотницький в період 1569—1590 рр. він займав уряд галицького хорунжого3, а також неодноразово репрезентував Руське воєводство як посол на сеймі Речі Посполитої. Дружиною Павла Скотницького була Катерина Кола-Сапоровська (шлюб укладено після 1554 р.) |
РОДОВОДИ ШЛЯХТИ > К >