Кiрдеєвичi-Шиловичi

Серед волинської знаті до Кирдеїв належали також Шиловичі, Дчуси-Ляхівські, Кирдеї-Мильські, Кирдеї-Мнишинські, Чапличі-Шпанівські, Козинські й Кривецькі, а в Галицькій Русі  Поморянські.

Кирдей

Джус

Ванько Джусич
Гаврило Шило
Петрашко Ланевич-Кірдеєвич Мильський 
в 1451–1452 рр . («маршалокъ земский»): АрЮЗР. Ч. 8. Т. 4.
Олiзар [Кiрдеєвич]-Шилович
 маршалок Волинської землi (1461 - 1477)


6 листопада 1441 р. польський король Владислав 3 записав Сигізмунду Кірдею з Оринина 100 гривень на селах Цвіклівці та Устя (Czwiklowcze et Uschcze) у Кам’янецькому повіті [регеста: Михайловський В. Надання земельної власності у Подільському воєводстві за панування Владислава 3 (1434 – 1444 рр.). – Український археографічний щорічник, 2004 р., т. 8-9, с. 257].
В.Михайловський вважає, що Uschcze – це Ушиця, але це невірно, це сусіднє село Устя [М.Жарких, 2.03.2009 р.].


Kierdej Jan (Hryćko) z Pomorzan (zm. 1462), wojewoda podolski, kasztelan lwowski. Był synem Hryćka (Grzegorza) Kierdeja. Pisał się z Pomorzan i Winnik (Wynar) i wywodził się z czerwonorusko-podolskiej linii wpływowego już pod koniec XIV w. rodu Kierdejów. W życiu politycznym pojawił się w r. 1430: po śmierci wielkiego księcia litewskiego Witolda stanął zdecydowanie po stronie Jagiełły i uprzedzając akcję ze strony ks. Świdrygiełły i panów litewskich, wziął udział w zajęciu (będącego w dożywociu Witolda) Podola dla Korony, przez opanowanie Kamieńca i innych twierdz, jak Smotrycz, Skała i Czerwonogród. W r. 1431 był zaangażowany w wojnę ze Świdrygiełłą, latem t. r. stoczył zwycięską bitwę, dzięki której m. in. wierne Świdrygielle załogi opuściły zamki w Zbarażu i Włodzimierzu Wołyńskim. Niedługo potem (też w 1431) K. wziął udział w wyprawie 2 000 zbrojnych na Krzemieniec i 21 VIII we wsi Tywanie rozbił wojska książąt ruskich, Wasyla i Bałabana.Jagiełło obdarzył K-a w r. 1431 godnością starosty chełmskiego; dobra tego starostwa otrzymał nadto w r. 1433 na 4 lata w dzierżawę, później jeszcze przedłużoną, wraz z Chełmem, Hrubieszowem i Krasnymstawem. Jako starosta chełmski K. obsadził swymi załogami wołyńskie twierdze Ratno i Luboml i organizował obronę ziemi chełmskiej od strony Wołynia przed akcją Świdrygiełły. W związku z tym w r. 1433, po stracie Łucka, zatrzymał K. najazd zwolennika Świdrygiełły ks. Aleksandra Nosa, którego pokonał w bitwie pod Hrubieszowem. Z tego zapewne powodu i następca Jagiełły król Władysław pozostawił w rękach K-a godność starosty chełmskiego, którą K. dzierżył jeszcze w r. 1441 i złożył królowi w Budzie 13 VII pisemne zobowiązanie, że wiernie strzec będzie zamków ziemi chełmskiej i że odda je w razie śmierci króla tylko Koronie polskiej. W r. 1434 (27 II) K. tytułuje się kasztelanem lwowskim i nominacja na to stanowisko niewątpliwie ma związek z jego wojskową działalnością przeciw Świdrygielle. Po objęciu rządów przez Władysława, przebywał K. często w bliskim otoczeniu królewskim i na jego dworze. W r. 1440 znajdował się w orszaku królewicza Kazimierza, udającego się na Litwę dla objęcia tronu wielkoksiążęcego. Niedługo potem jednak wyruszył w ślad za królem Władysławem, wraz z innymi panami Korony na Węgry, celem wsparcia akcji wojskowej Władysława Jagiellończyka w okresie kampanii węgierskiej. Jesienią 1440 r. brał udział w oblężeniu twierdzy Kapuszany niedaleko Preszowa na Słowacji, następnie zamku w Preszowie. W końcu t. r. znajdował się na królewskim dworze w Budzie. Do jesieni 1444 r. prawdopodobnie stale przebywał K. u boku króla na Węgrzech. W wyprawie warneńskiej nie wziął jednak udziału, bowiem w jesieni 1444 r. przebywał w kraju. Zasługi K-a dla Korony znalazły już wcześniej uznanie młodego króla, który w r. 1439 posunął go z kasztelanii lwowskiej na województwo podolskie.
Jako wojewoda podolski K. w okresie bezkrólewia 1444–7 popierał program inkorporacji Podola i Wołynia do Korony, jakkolwiek nie należał do grupy zaufanych sprawującego faktycznie rządy Zbigniewa Oleśnickiego; zwracał się politycznie bardziej ku dynastycznemu programowi królowej Zofii. Dlatego też poparł od razu Kazimierza Jagiellończyka, po jego koronacji (1447) wszedł do grona ludzi bliskich królowi i stał się (prawdopodobnie dla przeciwwagi znaczenia na Rusi Odrowążów Sprowskich) jednym z najwpływowszych przywódców szlachty i możnych czerwonorusko-podolskich. O przystąpieniu K-a do obozu Kazimierza Jagiellończyka od razu po objęciu przezeń władzy świadczą nowe nominacje i nadania, które obok urzędu wojewody podolskiego już w r. 1448 posiadał, a mianowicie starostwo podolskie i dzierżawa krasnostawska. Zaangażowanie się K-a w politykę Kazimierza Jagiellończyka w stosunku do ziem ruskich oraz znajomość politycznych zagadnień tej części kraju i jej sąsiadów spowodowały, że osobą K-a posługiwał się dwór krakowski także w polityce zagranicznej. W r. 1459 K., wraz z Andrzejem Buczackim, odbył poselstwo do Mołdawii, które – jakkolwiek rezultatów tej akcji dyplomatycznej nie znamy – było jednym z ogniw zabezpieczania się królestwa od południowo-wschodnich sąsiadów w okresie wojny 13-letniej.

O posiadłościach ziemskich K-a nie można sobie wyrobić dokładnego wyobrażenia; jest jednak pewne, że były one o wiele większe od tych, o których wiadomości czerpiemy z rozproszonych źródeł. Główną włością K-a były Pomorzany, Winniki i Podbrzezie niedaleko Lwowa, Mikulińce w Halickiem, Szpikłosy w Złoczowskiem, następnie wsie Dub, Polencz i Kozłów. Z nadań królewskich dla K-a należy wymienić wieś Zuchorzycę na Rusi, Dalowice w Proszowickiem (zakupione przez Jagiełłę od Gniewosza z Dalowic, a następnie zapisane K-owi). Władysław Jagiellończyk w r. 1442 przejął dług K-a w wysokości 200 grzywien, zaciągnięty u Jana z Czyżowa, kasztelana krakowskiego, a Kazimierz Jagiellończyk w r. 1453 zapisał mu 100 grzywien rocznie na cle lwowskim, zezwalając następnie w r. 1456 na wykupienie starostwa kamienieckiego (do czego jednak nie doszło). Z fundacji K-a należy wymienić uposażenie przezeń kościoła w Biłce Szlacheckiej pod Lwowem w r. 1454, kościoła wyżniańskiego (dziesięcinami ze swojej wsi Podbrzezie) i jednego z kościołów lwowskich. Ostatni raz wspomniany w księgach sądowych 13 VI 1462 r., zmarł K. w t. r., pochowany we Lwowie. Z pierwszej żony Klary nieznanego nazwiska i drugiej Jadwigi z Brzeżan, właścicielki m. in. Łapszyna i Leśnik, wdowy po Janie Buczackim staroście trembowelskim, pozostawił 2 synów: Jana i Zygmunta Kierdejowiczów, którzy do r. 1464 władali starostwem trembowelskim.

Boniecki, II 216, X, 43; Żychliński; Kwiatkowski S., Wykaz dostojników duchownych i świeckich tudzież urzędników z czasów Władysława Warneńczyka, Arch. Kom. Hist., Kr. 1886 III 69, 74 i n.; Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352–1783, Lw. 1938 s. 95; – Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej, Kr. 1918 I; tenże, Ostatnie lata Świdrygiełły, Kr. 1915 s. 13–4; Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, W. 1930 s. 81; Pułaski K., Ród Kierdejów podolskich… w: Szkice i poszukiwania historyczne, Kr. 1906 S. 3 s. 173–8; – Akta grodz. i ziem., II, V, VII, XIV, XV; Cod. Pol., II, III; Długosz, Opera, V.; Kod. m. Krak., s. 242; Kod. Mpol., IV; Matricularum summ., I nr 169, 250; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 2679, 3486; Wapowski B., Kronika, Wyd. Malinowski, Wil., 1847 II 188, 275; Zbiór dokumentów mpol., II 304, 376, 384.

Feliks Kiryk

В галицьких судових книгах** за 1471 рік є згадка про село Ярослав разом із сусідніми Сокиринцями і Хоровцями***, де вказано, що власник цих сіл Гричко Кирдей продає їх Янові Кото [1 с.344-345 №3546]. Кирдеї в 15 столітті були впливовим родом на Поділлі, та займали високі посади у воєводстві. Один з представників роду - Януш був скальським старостою в 1431 році [8, с.197].
1)Akta grodzkie i ziemskie. T. XII.
8)Білецька О. Поділля на зламі XIV-XV ст.: до витоків формування історичної області. Одеса: «Агропринт», 2004.


** #3546 Gener. Hriczko Kyerdey de Orinyno Sbdfr. Camenec. gener. Iohanni Colo de Daleyow Succamer. Halic. villas Zelona, Syekyerzincze cum attinenciis, aliis Sekyerincze et terestriis Syekyerzincze, Oleszkowcze, Charowcze, Iaroslaw et Ruda in distr Skalensi et terris Podolie sitis perpetuis temporibus, et satisfaccionem pro eis totalem fassus est, resignavit. Memoriale.
Володимирськi старости


Comments