 ЗАГАЛЬНІ ВІДОМОСТІ Ród chocimirskich (Chotumirskich, Kocimirskich, Kotumirskich) Pochodzenie oraz herb tegoż rodu wciąż wywołują żywą dyskusję wśród heraldyków i historyków. Niemieccy heraldycy uważają, że Chocimirscy przybyli z Polski i pieczętowali się herbem Grabie,7 natomiast Josef Pilnáček pisał, że przybyli z Wielkopolski i przyjęli na-zwisko od miejscowości Chocimierz nie-opodal Kluczborka albo od przysiółka Bierdzan (Koczimirs), w której osiedli8. Wśród heraldyków polskich pojawiają się poglądy, że odmiana herbu Grabie wywodzi się z Czech, bądź od herbu Herburtów9. Odmiana herbu Grabie Chocimir-skich przedstawia się następująco: w polu złotym grabie srebrne w rozstroju zaćwie-czone na takiejż toczenicy10. Najstarsze wzmianki o rodzie pochodzą z przełomu XIV i XV wieku, z których wynika, że Chocimirscy założyli miasteczko Chocimierz na Rusi Czerwonej koło Halicza, co było efektem działalności księcia Władysława Opolczyka. Chocimirscy należeli do drobnego górnośląskiego rycerstwa, a później szlachty, która nie weszła w skład otoczenia książęcego, ani też nie pełniła większych funkcji w administracji książęcej11. Majątek rodowy Chocimirskich znajdował się w Roszkowicach obok Kluczborka, jednakże w ich posiadaniu znalazły się również Uszyce. W dokumentach z 27 stycznia 1398 r.12 natrafiamy na Janka Chocimirskiego, na Adama Koczumirskiego w dokumentach z roku 1456, a z 1483 r. na Mykulassa Chotumirskiego13, który sprzedał część majątku w Uszycach. Wśród norbertanek w klasztorze w Czarnowąsach odnotowano Agnieszkę Chocimirską z tytułem zastępcy przeoryszy suppriorissa oraz Małgorzatę Chocimirską, prawdopodobnie siostrę Agnieszki14. Członkowie rodu, aktywnie działali na przestrzeni XVI wieku, co ciekawe, jeden z przedstawicieli Chocimirskich – Jan wraz z braćmi Skorkowskimi ze Skorkowa w 1537 r. sprzedali wieś Wróblów, znajdującą się po polskiej stronie rzeki Prosny, samej królowej Bonie15. W XVI wieku posiadali majątki w Uszycach, Kosowicach (obok Uszyc), Roszkowicach. W 1593 r. Krzysztof Chocimirski z Roszkowic, syn Jana Chocimirskiego sprzedał majątek w Uszycach16. O przedstawicielach rodu znajdujemy szczątkowe informacje w XVII i XVIII wieku, o czym pisał Sękowski17. Ostatni nieznany z imienia przedstawiciel Chocimirskich będący kapitanem wojska pruskiego zmarł w 1823 r.18 4 R. Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej. T. 1, Katowice 2002, s. 241. 5, s. 241. 6 Tamże, s. 242. 7 Tamże, s. 372. 8 Tamże, s. 372. 9 Tamże, s. 372. 10 A. Znamierowski, P. Dudziński, Wielka księga heraldyki, 2008, s. 104–108. 11 R. Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej. T. 1, op. cit., s. 372. 12 CDS, Bd. 1, nr 68. 13 R. Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej. T. 1, op. cit., s. 373. 14 CDS, Bd. 1, nr 155. 15 R. Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej. T. 1, op. cit., s. 373. 16 Tamże, s. 373. 17 Tamże, s. 373. 18 Tamże, s. 373. В перше у 1431 р. Джерело: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/ Herbarz Seweryna Uruskiego Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 3. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 43-44. Waldemar Szydło. Rycerstwo ziemi oleskiej do ostatniego Piasta opolskiego na wybranych przykładach. ГЕРАЛЬДИКА Herb - w polu złotem troje grabi srebrnych, każde o siedmiu zębach w wachlarz ułożone, a drewnami złączone w środku tarczy kółkiem srebrnem; nachełmie w koronie pięć piór strusich. Są troje grabie, dwie do góry zębami, z których jeden w prawy bok, drugie w lewy nakłonione, trzecie prosto [str. 44] na dół złożone, wszystkie białe, każde o siedmiu zębach w złotym polu, końcami niby utkwione w jabłku czyli cyrkule, nad hełmem pięć piór strusich. Bielski fol. 782. Paprocki w Gnieździe. Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego[1]: W polu złotym grabie srebrne w roztrój, zaćwieczone na takiejż toczenicy. Klejnot: pięć piór strusich. W wieku XVI, z którego pochodzą pierwsze wzmianki o herbie, nie znano jego barw ani klejnotu. Elementy te pojawiły się dopiero w herbarzu Kaspra Niesieckiego. Według Kaspra Niesieckiego, dodatkowe grabie do herbu rodowego Grabie miał otrzymać rycerz, który wykazał się męstwem. Autor podaje też inne wersje legendy, wedle których herb wywodzi się od Herburta (zamiana mieczy na grabie), lub też, że herb przybył do nas z Czech[3]. Джерело: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/ Herbarz Seweryna Uruskiego. Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 3. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 43-44. РОДОВІД З БІОГРАМАМИ Mikołaj zeznał zapis w 1475 r. na rzecz córki swej Anny, żony Wencesława Narajowskiego (AGZ. XII). Jan, żonaty 1469 r. z Małgorzatą, córką Marcina Romanowskiego ze Świersz (AGZ. XV f. 451). Mikołaj, podsędek 1545 r., sędzia ziemski halicki 1554 r. Stanisław, Jakób i Jerzy, właścicieleChocimierza 1578 roku (Paw.). Na Podolu posiadali Chocimirscy Maksę, Ostrowczyńce, Demiankowce i Humińce 1565 r. (Jabł.). Anna za Stanisławem Pstrokońskim 1592 r. (AGZ. X. 3480). Mikołaj, żonaty z Zuzanną z Wrzeszczów 1598 r. (Wyr. Lub. 77 f. 324). Teofila, 1-o v. Stefanowa Chmielecka, wojewodzina kijowska, 2-o v. żona Marcina Tulibowskiego, podkomorzego brzeskiego kujawskiego 1646 r. (Czerniech. f. 250). Wojciech, starosta lubecki 1627 r. Jadwiga, żona Macieja Kąckiego 1624 roku. Zofia, żona Hieronima Zaleskiego 1631 r. (Zs. Kamienieckie). Zofia i Katarzyna, córki Sebastyana 1618 r. (Gr. Trembow.). Anna, córka Wojciecha, za Pawłem Jaczymirskim 1622 r. (Zs. Kamien.). Jan, z Jadwigi Śmietanczanki, 2-o v. Jakóbowej Kalinowskiej, miał syna Stanisława i córkę Zofię 1636 r. (Gr. Kamien.). Jan, skarbnik latyczowski 1671 r., podstoli podolski 1672 r. І. ЯНУШ Po Januszu, który w 1431 r. otrzymał dobra Lachowo, synowie: Rafał i Adam; Janusz Chocimirski otrzymał w 1431 r. grunt zwany Lachowo, w ziemi halickiej (M. 191 f. 320). ІІ. RAFAŁ, син Яна zaślubił Annę z Hryniowic. Rafał, syn Janusza, zapisał 1457 r. posag żonie Annie, córce Pawła Kuropatwy z Hryniowiec. Rafał ręczy 1464 r. za brata rodzonego Adama. ADAM, син Яна ФЕННА, дочка Яна córka Janusza za Pawłem z Petryłowa 1450 r. (AGZ. XII). ЯН (1469) IІІ. МИКОЛАЙ, син ........ (zm. przed 1537 r.) W 1483 r. Mykulass Chotumirski sprzedał część majątku w Uszycach. pisarz ziemski halicki 1526 r. , sędzią ziemskim halickim, po którym synowie: Mikołaj, Wojciech, Piotr i Jerzy. IV. MIKOŁAJ син Миколая (1537, 1555) żonaty z Zuzanną z Wrzeszczów. суддя Галицької землі (13 листопада 1555— 1557 рр.). Див.: Urzednicy wojewodztwa Ruskiego XIV—XVIII wieku. — S. 63. pisarz ziemski 1535 r., podsędek 1544 r., został 1554 r. posiadał Puków i Dubowiec, w ziemi halickiej, 1538 r. pisarz ziemski Halicki. Od któregoś z nich miasto Chocimierz fundowane, i kościół tamże wymurowany. ЯН СИН МИКОЛАЯ majątku w Uszycach. W 1538 r. właścicielem miejscowości był jego syn Jan Chocimirski. АНДРІЙ , син .... ЯН , син ..... V ВОЙТЕХ, син Миколая (1548, 1574) Puków w 1548 r. trzymał Wojciech, syn Mikołaja (M. 54 f. 365 i 76 f. 169). PIOTR Wojciech, Piotr i Jerzy, synowie Mikołaja, sędziego; w 1574 r. (M. 111 f. 198) JERZY (1574) Wojciech, Piotr i Jerzy, synowie Mikołaja, sędziego; w 1574 r. (M. 111 f. 198) W drugiej połowie XVI w. miejscowość musiała dzielić się na co najmniej dwie części. Jedna z nich należała do Chocimirskich, właścicielem drugiej był Baltazar Widlak, mąż Elżbiety, córki Wacława von Koschembar ze Zdziechowic. Następnie majątek Widlaka przeszedł w ręce rodziny von Wipplar. Wzmiankowany w 1592 r. Jerzy Chocimirski z Roszkowic, właściciel majątku w Uszycach, żonaty był z Dorotą, córką Zygmunta Wipplera z Uszyc. Pod koniec szesnastego stulecia źródła wspominają również o procesie Piotra Wipplara z Uszyc z Albrechtem Bienkowskim, w 1602 r. właścicielem Psar koło Lublińca. W 1593 r. Jan Chocimirski sprzedał należący do jego rodziny majątek w Uszycach. Być może nabywcą posiadłości była rodzina Paczynskich, bowiem około 1652 r. Helena, córka Jana von Larischa z Biskupic, była żoną N. Paczyńskiego (ur. około 1622 r.), syna Jana Augustyna, który był właścicielem części Uszyc koło Olesna. ЯН, син Яна ЯКУБ, син Яна WOJCIECH, син Яна dworzanin królewski, starosta lubaczowski, rotmistrz królewski, chlubnie odznaczył się w wojnie 1572—1582 r.; Wojciech Chocimirski h. własnego (zm. 1627), син Валентія ??starosta lubaczowski (lubecki), rotmistrz królewski. Zob. Boniecki, t. III, s. 13; Niesiecki, t. III, s. 43–44. Wojciech Chocimirski (Chocimierski) herbu własnego – rotmistrz królewski, starosta lubaczowski. Poseł województwa podolskiego na sejm koronacyjny 1576 roku, poseł ziemi trembowelskiej na sejm 1585 roku, poseł powiatu trembowelskiego na sejm 1590/1591 roku, poseł województwa ruskiego na sejm 1592 roku i sejm 1600 roku. Bibliografia Edytuj Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 240, 290, 337, 347, 407. zostawił czterech synów: Adryana-Piotra, Після смерті Олександра Вишневецького любецьким та лоєвським старостою став Войтех Хотимерський (Хотимирський). За привілеєм Сигізмунда III, наданим 10 липня 1594 р. у Стокгольмі, любецьке та лоєвське староства надавалось «до ласки» за заслуги перед короною: «з небезпеченством здоровья и утратами маетностей своее показовал и на сесъ час показовать не переставаеть, на сесъ час тые староства наши Любецкие и Лоегорское зо всеми их пожитками и доходами»196. Уряд Речі Посполитої і надалі наголошував на важливому значенні Любеча як прикордонної фортеці. В інструкціях любецькому старості повсякчас містились вказівки щодо необхідності утримувати замок у належному стані. Зокрема, у листі 1594 р. B. Хотимерському зазначалось: «меновите будуванья новые, по правленья старого, так же армату нашу безь всякое шкоды нашое и Речи Посполитое и уближенья подданых наших отправовати и заведовати»197. Старостинський уряд В. Хотимерський займав до 1611 р. Його підстаростою, щонайменше з 1603 р., був Томаш Цебровський (СеЬптвкі)198. Між іншим, польський історик В. Бобинський помилково зазначає період старостування Хотимерського 1594-1606 рр.199, а білоруський історик В. Пашкевич вважає, що той старостував до 1616 р.200. Однак, у 1612 р. любецьким та лоєвським старостою став Микола Струсь201. Як і раніше, любецький староста надавав підтверджувальні документи замковому боярству та міщанству. В. Хотимерський затвердив за боярином Опанасом Демитро- вичем «служби» у Лесичах (Лежичах) та Хрековичах: «котрий ті служби за правом своїм ленним... тримав». Незабаром це на- «Korczak» дання підтвердив Сигізмунд II Август за умови несення служби: «службу едним конем й іншие повинності до замку любецького виконувати»202. Підтвердження права на свої володіння здобули родини бояр Татаренків, Міхнових та Мишукових203. Кувечицьку землю староста затвердив за родиною Мілковичів204. На Погариському ґрунті були осаджені міщани Митковичі, зобов‘язані «съ которого то кгрунту намъ и потомкомъ нашимъ, Королемъ Польскимъ... плату чрезъ Старость нашихъ внесеній до замку нашего... сами и потомки ихъ въ каждій рокь давати и платити мають, и повинности вшелякіе ведлугъ инвентаровъ замкового, юрисдикція замковой подлегліе, отправовати будуть»205. При потребі староста надавав підтвердження на вже існуючи володіння, зокрема, 1595 р. В. Хотимерський підтвердив права любецького священика Івана Тарасевича, що походив із шляхетського роду Тарасевичів, на озера Змії та Глибоке, надані любецькій церкві ще у 1548 р. володаркою Любеча С. Гаштольд-Верейською206. Незважаючи на численні королівські грамоти любецькому міщанству та боярству, що звільняли їх від податків, у 1596 р. «інстигатор справ поборових» Філон Котельницький та лю- бецький і лоєвський староста Войтех Хотимерський розглядали справу любецьких міщан «про несплату податків з міст Любеча та Лоєва». Ревізори зажадали, аби любецькі міщани представили пільгові королівські привілеї207. У 1606 р. королівські ревізори упорядкували Інвентар, який містив перший і найбільш повний опис Любецького замку: «за мок і містечко Любеч знаходиться на горі, в чотирьох чи п’яти гонах від Дніпра, а озеро (Болгач) в 100 гонах, передмістя зна ходиться під самою Замковою горою з боку Брагіна, що на правому березі (Дніпра) над рр. Бражинкою (Брагінкою) та Єдучью (Єзуччю), цими ж воротами заїжджаємо до міста, вулицею, яка..... Саме за старостування В. Хотимерського почастішали звернення любецької шляхти до королівської влади. Відзначимо, що у цей період майже остаточно оформлюється система землеволодінь Любецького староства, адже більшість населених пунктів регіону виникла до кінця XVI ст. Загальною тенденцією часів королювання Сигізмунда III - кінця XVI - першої третини XVII ст., було подальше набуття любецьким боярством зем’янських прав. Водночас шляхетські родини активно доводили свої права перед королівською владою. 196 АЮЗР. - Ч.УІІІ. - Т. V - К., 1907. - С.266-267 197 Грушевський О. Любецькі справи другої половини XVI віку... -C.281; Акты АЮЗР. - Ч.УІІІ. - Т. V - К., 19. 199 Bobiński W. Województwo kijowskie w czasach Zygmunta III Wazy...- S. 579. 200 Пашкев1ч У. Да пытання аб уладальшках Лоева у XVI - XVIII ст...-С.58. 201 Volumina Legum. Prredruk praw staraniem XX. Pyarow w Warszawie, od roky 1732 do roky 1782 wydaneqo. T.III. - Petersburq: nakładem i drukiem Jozatata Onruzki, 1859. - 472 s.+ XV s. - S.92. 202 Lustracya Dóbr Króla JMci w województwach trzech: Podolskiem, Braclawskiem, Kijowskiem leżących... - S.88; ЦЦ1АК Украши, КМФ-15, On.l, Спр.303, Документы из архивов Польской Народной Республики (п.п. XVII ст.), Арк.186. 203 Lustracya Dóbr Króla JMci w województwach trzech: Podolskiem, Braclawskiem, Kijowskiem leżących... - S.92,126; ЦЦ1АК Украши, КМФ-15, On. 1, Спр.ЗОЗ, Документы из архивов Польской Народной Республики (п.п. XVII ст.), Арк.188,227; Милорадович Г.А. Любеч Черниговской губернии Городницкого уезда... - С.103-104. 204 ЦЦІАК України, КМФ.-36, On. 1, Спр.207, Волинська метрика. Книга РМ 21 (1613,1615-1616,1618-1619 рр.), Арк.119 зв. - 120 205 Милорадович Г.А. Любеч Черниговской губернии Городницкого уезда... - С. 104. 206 Там само.-С.139-143. 207 Jabłonowski A. Wyciągi z summaryuza aktów trybynalskich dla wojewodztwa Kijowskiego / Polska XVI wieky pod wzyledem Geograficzno-statystycznym. - Tom X. Ziemie Ruskie. Ukraina (Kijow-Braclaw). Dlas Il-gi/ Źródła dziejowe. - Т.ХХІ. -Warszawa: Skład glowny w księgarni Gebethnera i Wolffa, 1894. - S. 3-382. - S.92. Wojciech starosta Lubaczowski, rotmistrz królewski, (wspominają go konstytucje w roku 1587. fol. 417.) z Stefanem Batorym na Moskiewskich kampaniach doświadczonego męstwa. Synowie czterej od ojca nieodrodzeni: Adryana-Piotra, Stanisława, Tomasza i Jana. VI. ADRYAN-PIOTR син Войцеха pułkownika w wojsku Piotra Sapiehy, a następnie rotmistrza królewskiego, po którym z żony Jadwigi Śmiotanka spłodził syna Stanisława. ротмістр хоругви волоської. STANISŁAW, TOMASZ, rotmistrz, poległ pod Zborowem 1678 r. ЯН СИН Войцеха × Anna Szarawska trzech synów powiła: Wojciecha, Jakuba i Jana. . majątku w Uszycach. z żony Anny Szarawskiej miał synów: Wojciecha, Jakóba i Jana, jeden z nich . VII. СТАНІСЛАВ, син Адріана JAKÓB, syn Jana, ożeniony z Maryanną Kalinowską, łowczanką podolską, Wojciecha łowczego Podolskiego córkę. Jakób, syn Jana, z Maryanny Kalinowskiej miał synów: Jana, Wojciecha i córkę Katarzynę, którzy w 1638 r. ustanowili pełnomocnika w Lublinie (DW. 45 f. 707; Zap. Lub. 36 f. 485 i 41 f. 610). JAN, син Яна należał do poselstwa wysłanego w 1645 r. do Paryża od Władysława IV dla zaślubienia Maryi Ludwiki, WOJCIECH, син Яна był posłannikiem do nana tatarskiego 1650 r. VIII. КАТЕРИНА, ДОЧКА ЯКУБА Katarzyna Bożeniec-Jełowicka (Chocimierska h. Chocimirski) was born circa 1630, to Jakub Chocimierski h. wł.. Jakub was born circa 1570. Katarzyna married Michał Bożeniec-Jełowicki h. wł. circa 1650, у віці 20. Michał was born circa 1590. У них було 2 синів: Michał Bożeniec-Jełowicki h. wł. і одна інша дитина. Katarzyna passed away. ЯН син Якуба ВОЙЦЕХ син Якуба Tomasz z Trzemeszna z województwa Rawskiego przeniósł się w Ruskie kraje, i tam osiadł w r. 1460. kupił dziedzictwem wieś Snowidów i drugą Woziłów, jako się pokazuje z Ksiąg Grodu Trembowelskiego i Halickiego: te obie majętności dopiero Krzysztof Strzemeski sprzedał Potockim Pilawitom, ile przyległe Potokowi; miał tenże Tomasz i w Rawskiem swoje dziedzictwo: żona jego była Anna Chocimirska herbu Grabie, z której syn Jan służył po husarsku 1489. a z Barbary Tureckiej zostawił syna Marcina, którego wspominają Acta Castr. Halic. w roku 1516. Zofia Zaleska h. Elita za Janem Chocimirskim , z którym spłodziła Dominika , Józefa , i Katarina. 1592 s. 1439 Stanisław Beleński, jego ojciec: ol. Paweł Beleński de Zagórzyce, oprawia 700 złp posagu i tyleż wiana żonie: Jadwiga Chocimirska, jej ojciec Jan Chocimirski. 1596 k. 65 Sebastian Chocimirski, jego ojciec: ol. Jan Chocimirski z Chocimierza (p. halicki), dziedzic dóbr Żytniów (p. wieluń.) ceduje sumy na rzecz Stanisław Beleński, jego ojciec: ol. Paweł Beleński АННА., CÓRKA Войцеха dostała się w małżeństwo Pawłowi Jacimirskiemu wojskiemu Boskiemu. ТЕОФІЛІЯ ХОЦІМЕРСЬКА дружина С.Хмелецького. FRANCISZEK z wojew. witebskiem podpisał pospolite ruszenie 1698 roku. JAN, skarbnik latyczowski, został 1672 roku podstolim podolskim. Регина сестра Войцеха ~ Матей Залеський Początki miejscowości sięgają co najmniej XIV w. W dokumentach z lat 1382-1386 występuje Hanek z Usic, mianowany przez księcia Władysława opolskiego starostą wieluńskim. Przez dłuższy czas Uszyce pozostawały w rękach członków rodziny Chocimirskich. W 1483 r. Mykulass Chotumirski (zm. przed 1537 r.) sprzedał część majątku w Uszycach. W 1538 r. właścicielem miejscowości był jego syn Jan Chocimirski. W drugiej połowie XVI w. miejscowość musiała dzielić się na co najmniej dwie części. Jedna z nich należała do Chocimirskich, właścicielem drugiej był Baltazar Widlak, mąż Elżbiety, córki Wacława von Koschembar ze Zdziechowic. Następnie majątek Widlaka przeszedł w ręce rodziny von Wipplar. Wzmiankowany w 1592 r. Jerzy Chocimirski z Roszkowic, właściciel majątku w Uszycach, żonaty był z Dorotą, córką Zygmunta Wipplera z Uszyc. Pod koniec szesnastego stulecia źródła wspominają również o procesie Piotra Wipplara z Uszyc z Albrechtem Bienkowskim, w 1602 r. właścicielem Psar koło Lublińca. W 1593 r. Jan Chocimirski sprzedał należący do jego rodziny majątek w Uszycach. Być może nabywcą posiadłości była rodzina Paczynskich, bowiem około 1652 r. Helena, córka Jana von Larischa z Biskupic, była żoną N. Paczyńskiego (ur. około 1622 r.), syna Jana Augustyna, który był właścicielem części Uszyc koło Olesna. |
РОДОВОДИ ШЛЯХТИ > Х >