Черленковськi




Бібліографія: 
Олег Однороженко (Київ). Шляхетська геральдика Київської землі XV — першої половини XVII ст. за архівними джерелами та матеріалами сфрагістичної кОлекції Музею Шереметьєва // Сфрагістичний щорічник · Випуск ІІ.




брацлавська галузь роду Кміти-
чів — пани Черленковські (Кміти-Черленковські), що походили від мо-
лодшого брата пана Богухвала — Олександра Дмитровича Кмітича, та-
кож користувалися гербом із зображенням трьох врубів 42. Щоправда, 
на печатці 1628–1630 рр., що належить брацлавському земському писа-
реві Сильвестру Черленковському (1628–1659), знаходимо герб, який ви-
разно нагадує родовий герб панів Кміт-Чорнобильських — знак у вигляді 
з’єднаних у стовп двох трираменних літер Т над трьма врубами розта-
шовано в іспанському щиті, над яким розміщено шолом з наметом під 
шоломовою короною і корчак, з якого виникає пес, в нашоломнику 43.
42 Paprocki B. Gniazdo cnoty. — S. 1181–1183; Paprocki B. Herby rycerstwa polskiego. —
S. 852.
43 ЦДІАУК. Ф. 256, оп. 1, спр. 144, арк. 3, 7 зв., 27 зв. (восьмикутна, 17×15 мм; згори 
напис: SC). 


Дмитрий (Кмита) Александрович
наместн. жит.


Александр (1530)
Черленковские

Першим ловчим був, напевно, Стефан
Черленковський. Привілеєм короля Сиґізмунда III від 20 лютого 1603 р.
він був переведений з ловецтва на підчашство (І1А) У зв ’язку з переведенням С. Черленковського за привілеєм
від 20 лютого 1603 р. на підчашство з уряду ловчого останній за привілеєм від 28 лютого того ж року дістався його братові Єроніму
Черленковському (315)-до 1609р.65



Черешня - это Кмита Черленковский с Подолья от местечка Черленков:

[q]Рід Черленковських на Брацлавщині здобув собі славу за державні служби. Відомі ще з XV ст. брати Кміти-Александровичі: Кміта I, вінницький намісник, Бик (Юрій) Вороновицький—батько Івашка Вороновицького (1545–1552), Кміта III (Богдан), який обіймав уряд вінницького намісника і є дідом Філона Кміти-Чорнобильського. Його брат Дмитро Кміта-Александрович в 1529 р. передає в спадщину сину Олександру Дмитровичу, брацлавському войському, м. Черленків [13,с. 162]. Відтоді ця гілка носить прізвище Черленковських. Його син Юрій Олександрович згадується з 1597 р. як брацлавський войський і земський суддя. Іван Юрійович Черленковський, правнук Дмитра, тримає як державу с. Тютьки [7, с. 610]. Під 1603 р. зазначені надання двом його нащадкам: Єрониму — брацлавське ловецтво, Стефану — пiдчашство [7, с. 510]. Ще у 1585 р. Черленковські як близькі родичі Кмітів розняли угоду по селищу Жогалове (Жигалівка) [7, с. 415]. В 1589 р. їм належить Новоселиця, яку чоловік заставляє дружині за 400 кіп грошей, а потім передає їй в дожиттєве користування. Сильвестр Черленковський, мечник брацлавський (1620) по батьку отримує Тютьки , а в 1624 р. йому підтверджують на нього привілей [7, с. 636]. На посаді брацлавського земського писаря (1628–1659) він у 1634 р. отримує Бохоники, Крищинці. Сильвестр — одна з найцікавіших постатей Брацлавщини: він опікувався Києво-Могилянською академією, що відомо із заповіту Петра Могили [13, с. 163]. В 1647 р. Сильвестр Черленковський передає свої маєтки в заставу Яну Дзику, брацлавському хорунжому [1, с. 443]. Родина Черленковських ще в 1623 р. фундує у Вінниці конвент домініканців. В 1670 р. Антоній Черленковський, чернець-василіянин, син Сильвестра, дарує Стефану Костянтиновичу Пісочинському, брацлавському старості, свої маєтки: м. Селище, або Новий Черленків, з замком, Старий Черленків, Неродинці, Комарів, Ровець, Слобідку (Яришівку), Грижинці, Юрківці, Івонівці, Бохоники [7, с. 794].

Ważną rolę w społeczności lokalnej pełnili także przedstawiciele rodu 
Czerlenkowskich. Familia ta była boczną linią Kmitów, która od połowy
XVI w. zaczęła używać nazwiska toponimicznego pochodzącego od jednej z 
majętności braclawskich. Z tym też województwem były ściśle związane jej 
losy, choć istniały także kijowskie i zachodniopodolskie dobra Czerlen.kowskich. Protoplastą rodu był Aleksander Dmitrowicz Kmitycz (zmarł 
przed 1545 r.), który nie używał jeszcze nazwiska Czerlenkowski. Jego 
jedynym spadkobiercą — syn Jurij (zmarł przed 1605 r.), wojski bracławski 
(przed 1601 r.), który posiadał Czerlenków, Siedliszcze, Jurkowce, Bochen
niki, Rowiec* i kilka innych wsi, skupionych w jednym kompleksie ziemskim 
pod Winnicą. Występujący w źródłach w pierwszych latach XVII w. Czer.lenkowscy byli jego synami. Co do Hieronima (zmarł 1609/1610 r.), łowczego 
bracławskiego (od 1603 r.), Kiryła (zmarł po 1609 r.) i Dymitra (zmarł po 
1609 r.) mamy tylko wyrywkowe informacje. Jeden z nich był ojcem Anny 
(zmarła przed 1644 r.), zamężnej za Zygmuntem Oczosalskim, pozostali — 
najprawdopodobniej bezdzietni. Dwaj pozostali bracia pozostawili więcej 
śladów w źródłach. Stefan (zmarł 1622/1623 r.) był najpierw łowczym (przed
1599 r.), później podczaszym (od 1603 r.), potem stolnikiem braclawskim (od 
1609 r.). Iwan (zmarł 1617 r.) — sędzią ziemskim bracławskim (od 1609 r.). 
Obaj byli uczestnikami wyprawy smoleńskiej Zygmunta III i właśnie w jej 
trakcie otrzymali swe najważniejsze nominacje. Ich losy toczyły się jednak 
nieco odmiennie. Stefan został katolikiem i fundatorem pierwszych „rzyms.kich" świątyń na Bracławszczyźnie. Iwan pozostał prawosławny i jeszcze jego 
syn, Sylwester należał do najbardziej znanych protektorów cerkwi Wschod.niej. Po śmierci pozbawionych męskich potomków braci Stefan i Iwan skupili 
w swych rękach rodowe włości i przekazali je swoim synom, odpowiednio 
Jerzemu i Sylwestrowi (zmarł po 1648 r.), miecznikowi (od 1622 r.) a potem 
pisarzowi ziemskiemu braclawskiemu (od 1629 r.). Jerzy zmarł rychło po ojcu 
(1624 r.) a jego dobra objął syn, Jan (zmarł po 1648 r.). W 1629 r. rejestr 
podatkowy wymienia dwóch właścicieli dóbr czerlenkowskich, właśnie 
Sylwestra (216 dymów) i Jana (133 dymy). Obaj mieścili się zatem w 
przedziale zamożnej szlachty. W rozgrywkach majątkowych brały też akty.wny udział żeńskie przedstawicielki rodu. Wspomniana już Anna Oczosalska, 
siostra Stefana i pozostałych Jurijowczów, Maria (Marusza) Iwanowa 
Krasnosielska, siostry Sylwestra Zofia Janowa Obodeńska (II voto Janowa 
Petrykowska) i Cecylia Mateuszowa Czaplicka i małżonka Sylwestra, Anna 
Mikołajówna Szaszkiewiczówna. Czerlenkowcy bywali reprezentantami 
Bracławszczyzny na sejmie walnym: Iwan — w 1585 r., Sylwester — w 1633, 
1638, 1641 r. Odgrywali jak wspomnieliśmy istotną rolę w życiu grup wyz.naniowych. Mogli być cennymi sojusznikami poszczególnych magnacko.szlacheckich ugrupowań. Jurij był związany z Januszem Zbaraskim. Stefan i 
Iwan najwyraźniej należeli do fakcji dworskiej, reprezentowanej na Podolu 
przez Potockich. Sylwester był aktywnym uczestnikiem stronnictwa dyzu.nickiego. Jan był z kolei klientem Kalinowskich. Zachowywali niezmiennie 
silną pozycję w lokalnej społeczności pirzez cały badany okres21
* Dawne Czerlenków i Bochenniki tworzą dziś jedną wieś Бохоники; Селище і Рівець ist.nieją w tych samych miejscach, co w XVI—XVII w.; dawne Jurkowce to dziś Лапи. Ziemie te
leżą na Bohem, pod Winnicą, na południe od miasta.
21 Informacje o Czerlenkowskich podaję na podstawie: AP w Lublinie, Akta Trybunału
Koronnego, sygn. 1028, N 30, 38, 79; AP w Krakowie, AS, Teki Rzymskie, teka XIII, N 50;
Ukraina.— Dz. I.— S. 103, 131, 133— 134, 139, 141; Dz. II— S. 238, 339, 400, 522, 536— 537, 539,
575, 577—578, 583, 618, 621—622; Dz. III.— S. 711; Архив ЮЗР.— 1886.— Ч.- 7.— T. I.—
C. 443— 447; Документи Брацлавського воєводства...— C. 786, 824—825, 1019; Metryka Ruska
(Wołyńska)...— S. 545—546, 610, 620, 636, 725; Herbarz Polski..— T. I.— S. 361; To III— S. 361;
T. XI.— S. 136; T. XII.— S. 225; MazUr K. W stronę integracji z Koroną...— S. 423—425;
Litwin H. Napływ szlachty polskiej...— S. 208—210.

.758.1
Iwan, sędzia ziemski bracławski v. winnicki, komisarz do rewizyi zamku winnickiego 1613 r. (V. L.).
3.758.2
Posiadał on wieś Tiutki ze starostwa bracławskiego w 1615 r. W 1629 r. posiadał ją Sylwester, pisarz ziemski bracławski (Źr. Dz. V):
3.758.3 = 2
Sylwester,
3.758.4 & 3
ożeniony 1626 r. z Anną Szaszkiewiczówną,
3.758.5
córką Mikołaja
3.758.6 & 5
Eudoksyi ze Zbaraża Woronieckiej,
3.758.7 = 3
poseł na sejm 1633 r. (Kij. III C f. 236 i Czerniech. f. 233), pisał się, z województwem brasławskiem na elekcyę Jana Kazimierza.
3.758.8
¶ Stefan, stolnik bracławski, posiadacz wójtostwa chmielnickiego (Źr. Dz. V), z sejmu 1613 r. komisarz do rewizyi starostwa chmielnickiego, a 1616 r. do lustracyi ksiąg ziemskich, podkomorskich i grodzkich winnickich (V. L.).
3.758.9
¶ Jerzy,
3.758.10 & 9
żonaty z Barbarą Dzieduszycką,
3.758.11 = 9
zastawny posiadacz 1624 r. części Dawidowa, należącej do Kłodnickich (Zs. Lwow.).
3.758.12
Jan,
3.758.13
syn Jerzego, procesowany przez Bieniewskiego 1642 r. o Sieliszcze.
3.758.14
[nieznany ojciec poniższego rodzeństwa]
3.758.15
Atanazy, Bazylianin,
3.758.16
Jan
3.758.17
Sylwester, bracia, zapisują Sieliszcze 1670 r. Piaseczyńskiemu (M. 371 f. 50).
3.758.18
Cecylia
3.758.19 & 18
za Maciejem Czaplicą,
3.758.20
Anna za
3.758.21 & 20
N. Oczesalskim, w województwie kijowskiem 1642 roku (Kij. V f. 68 i 971; VI B f. 78).


Comments