БЕРЕЗОВСЬКІ (Brzezowscy) – земянський рід, у XV–XVIII ст. землевласники у Коломийському повіті Галицької землі. Berezowski h. Sas, dawna i rozrodzona rodzina w woj. ruskim, gdzie dziedziczyli już w XV stuleciu. Stanęli na pospolite ruszenie z ziemią lwowską w 1651, z woj. ruskim pisali się na elekcję Augusta II w 1697. Wg Uruskiego byli również na Podlasiu i Wołyniu. Posiadali m. in. część szlachecką we wsi Berezowo w ziemi żydaczowskiej 1660, Isakowo 1718 i Baryłów na Wołyniu 1720. Licznie rozrodzeni, używali następujących przydomków: Bilawicz, Bodrug, Bodurowicz, Dymidowicz, Ficzyc, Genik, Hołdysz, Kosowczyc, Kunczyc, Łazarowicz, Malkowicz, Mocok-Filejowicz, Negrycz, Percowicz, Romańczyc, Szymczyc, Telepan, Tomicz, Urbanowicz, Waskul i Zdeczuk. Jak liczna była to rodzina, niech świadczy ta okoliczność, że w 1782 r. aż 119 członków tego rodu udowodniło pochodzenie szlacheckie w sądzie ziemskim i grodzkim halickim, a ponad 300 do 1866 r. W Cesarstwie, w gub. kijowskiej zapisanych zostało do ksiąg szlachty przeszło 70 osób z tej rodziny, począwszy od 1803 do 1820. Legitymowali się też ze szlachectwa w gub. podolskiej w 1834, w gub. mińskiej 1853, w gub. wołyńskiej w 1855 i 1863. Źródła: Bon. t.1/168; Urus. t.1/139-140. Berezów nad dopływem Łomnicy tej samej nazwy nadał książę Władysław Opolczyk nieznanemu z imienia przodkowi B e r e z o w s k i c h 9. Zdaje się, że dał on początek także dziedzicom Podmichala i Opryszowiec, gdyż węzły majątkowe można między niemi stwierdzić od samych pierwocin w zapiskach sądowych. Imieniem gniazda brał udział w zjeździe 1427 r. Szandro zwany także Stankiem10. W r. 1438 pozwał tenże Stańko wespół z S e ń k i e m i J u r k i e m z O p r y s z o w i e c niejakiego Prokopa ze Strzelc o przywilej na Berezów. Dali mu go jako rękojmię długu w kwocie zaledwie jednej kopy groszy, zresztą już oddawna uiszczonej11. Kolejność dalszych dziedziców jest niepewna pod względem związków genealogicznych; w r. 1469 sądzi się jakiś Mi kul z Fedkiem z Podmichala, w następnym roku zauważamy Iwaśka, Danka i Ty mka, znów Jaki ma czyli Jacka 1475 r., potem Iwana Jurkowicza, Semena Da ni l kowi cz a , I waśka Da n i s z k o wi c z a i Iwana Tyms zę, sprzedających połowę Berezowa Seńkowi Bałamutowi 1482 r.18. H r y c i a, I wa n a, W a s y 1 a. Pi ot r a i Gr z e g o r z a oskarżono 1490 r. o współudział w buncie Muchy na Pokuciu ls, Podobny zarzut spotkał Dymitra Daszkowicza, Hrycia, Seńka, Hryncza, Hrehora, Fycza i Iwaśka o przejście do obozu hosudara 1510 r., z czego się jednak przed komisją królewską oczyścili14. W r. 1531 znalazł się Berezów powtórnie na liście proskrypcyj nej1; rzecz niewątpliwa, że część dziedziców zdołała utrzymać działy rodowe, gdyż potomkowie któregoś z Iwanów 1482 r. przeprowadzili wywód 1636 r., zaznaczając przynależność do herbu Sas2 * » Źródła dziejowe XVIII/1 B. str. 35. Berezów nazwany tutaj Brzeźnica. Mimo wszystko zachodzi wątpliwość, czy mamy stale do czynienia z właścicielami Bereźnicy w pobliżu Kałusza, czy też Berezowa na Pokuciu. Zapiski sądowe nie intormują nas bliżej o tern. W każdym razie jedna i druga osada była w posiadaniu naszych współherbowców. *° Notaty, nr 144. Archiwum kom. hist XII/1 str. 184 poz. 53. 11 Agz. XII. 346, 347, 403, 404. 13 Ib. XII. 3418, 3463, 3464, 3706, 3731, 3774 XIX. 962, 963. »* Matr. Sum. IV. 1179. u Ib. IV. 9462. Hruszewski, Materjały nr 66. 1 Matr. Sum. IV. 15948 * Semkowicz, Wywody nr 238, 243 1. На блакитному полі срібна стріла вістрям вгору над золотим півмісяцем, що лежить рогами догори, на кінцях якого дві золоті шестипроменеві зірки (герб Сас).
Джерела: Відомо, що до повстання І. Мухи (1490–1492 рр.) приєдналася частина укра- їнської православної шляхти, зокрема Березовські із с. Бере- зова на Коломийщині. Про це дізнаємося з наказу польського короля Яна Альбрехта (1492–1501 рр.) від 2 березня 1498 р., в якому він розпорядився конфіскувати майно Гриня, Івана, Ва- силя, Петра, Григорія і «інших» Березовських за те, що вони підтримали «схизматика Муху» [22, с. 209].HRABOVETSKYY, V. (2002) Ilyustrovana istoriya Prykarpat.tya. V 3 t. — Illustrated history of Prykarpattya. In 3 vols. Ivano.Frankivsk (in Ukrainian) |
РОДОВОДИ ШЛЯХТИ > Б >
