2

Tôi đã gặp và quen thầy Lê Minh Châu từ năm 2000 khi còn là sinh viên cao đẳng sư phạm âm nhạc, tiếp xúc với Thầy thật vui, thật gần gũi, mỗi khi học môn phương pháp giảng dạy Thầy thường dành chút ít thời gian để giới thiệu các bài hát mới sáng tác của Thầy, các buổi trưa Thầy thường nghỉ lại tại trường tôi hay lên phòng Thầy chơi, khi thì uống rượu, lúc lại tâm sự chuyện đời, chuyện sáng tác... Thầy Châu rất thương học trò, các buổi dạy của thầy nhà trường sắp xếp vào thứ 6(cuối tuần), nên có nhiều bạn "đăng kí"khứ hồi đi nhờ xe Thầy về Hà Nội. Có lần Thầy chở Tôi bằng xe máy đi qua quê gốc nhà Thầy và chỉ tôi mảnh đất, ngôi nhà khi xưa Thầy ở. Thầy Châu tâm sự: "Mình sinh ngày 20 tháng 8 năm 1944, quê gốc của mình ở Làng Do Lộ, Yên Nghĩa, Hà Đông, cuộc sống khi xưa của mình vất vả, khổ sở lắm! còn nhỏ mình chỉ mê âm nhạc,mình phải đi gánh gạch để dành tiền mua được cây đàn Guitare, mỗi khi tập hát toàn phải giấu mọi người bằng cách thò đầu vào bể nước,hoặc sáng sớm ra giữa cánh đồng để luyện thanh..."

Cuộc sống tuy vất vả như vậy bằng sự nỗ nực của bản thân Thầy Châu vẫn vượt qua,Thầy đã thi đỗ, học, tốt nghiệp lớp CDSP văn- sử,ra trường Thầy nhận công tác tại một cơ quan ngành văn hóa tại Hà Đông.Không bằng lòng với cuộc sống trước mắt Thầy quyết tâm ôn thi 1 thời gian dài và đã đỗ đại học chính quy khoa sáng tác Nhạc viện Hà Nội(hồi đó Thầy học cùng lớp với nhạc sỹ Nguyễn Cường),ra trường Thầy nhận công tác tại Viện khoa học giáo dục đến khi nghỉ hưu.

Lê Minh Châu là Hội viên Hội nhạc Sỹ Việt nam,đoạt giải nhì bài hát cho thiếu nhi năm 1974,đã sáng tác 1 số bài trong đó có:mưa xuân, nghe em hát lý cây đa (2 bài này thơ Hoài An), khúc ca của biển, chiều Tam Đảo,đàn ơi,mỗi khi nghe em hát,chiếc áo màu xanh,lên Hồ Tây,yêu chút ngây thơ(thơ Nhữ Đình Động), đến Sê Un, đến Viên Chăn... bài hát thiếu nhi:quả địa cầu, cây tre việt nam,dàn đồng ca mùa hạ(thơ Minh Nguyên,bài hát được bình chọn trong 50 bài hát hay nhất thế kỷ 20, được đưa vào giảng dạy trong chương trình âm nhạc lớp 5),mai em 16(bài hát được thu thanh tại Đài TNVN),quả thị(in trong SGK âm nhạc 1-phụ lục), cơn mưa(thơ Phan Liên Giang,in trong SGK âm nhạc 6 phần phụ lục),tìm về tuổi thơ(phỏng thơ Lương Đình Khoa),em đi bên Hồ Gươm,cây tre Việt Nam,em nhớ câu ca xưa,bàn tay của mẹ... sáng tác một số tác phẩm khí nhạc trong đó có:Biển chiều(viết cho violin và piano), biên soạn sách giáo khoa âm nhạc trong trường phổ thông (từ lớp 1-9).

Là một người hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc tôi thấy tác phẩm nhạc không lời của thầy Lê Minh Châu rất hay và trữ tình,bài nhạc được thầy viết trong những năm tháng còn khó khăn,gian khổ,thầy sáng tác bản nhạc trong lúc đi kéo vó(Vợ thầy Châu cho biết),bài nhạc đã được Đài TNVN thu âm do nghệ sỹ Nguyễn Đình Quỳ violin,hiện nay bản nhạc không lời Biển Chiều được Đài TNVN sử dụng để cắt,chuyển,nối các chương trình,bản nhạc còn hay được dùng cho đoạn nhạc mở đầu trong chuyên mục đọc truyện đêm khuya(trước mỗi câu truyện thường có nét nhạc mở đầu,chứ không phải là nhạc hiệu chương trình),bằng sự cảm nhận,hiểu biết, chuyên môn của mình,tôi có thể khẳng định rằng:Biển chiều của Lê Minh Châu có vị trí ngang hàng như bản nhạc không lời Mùa Thu của Cát Vận(nguyên trưởng ban âm nhạc Đài TNVN),và với nhiều người yêu những giai điệu trữ tình,có lẽ họ sẽ còn đánh giá bản nhạc Biển chiều "cao hơn tôi".

Cuộc sống hiện tại của thầy Châu rất bận,thầy vẫn sáng tác đều,tham ra biên soạn sách giáo khoa âm nhạc cùng với các nhạc sỹ như:Hoàng Long,Hoàng Lân,Phan Trần Bảng,Bùi Anh Tú,Hàn Ngọc Bích...dạy học tại các trường phổ thông tại Hà Nội,đi làm gia sư,đi giảng dạy cho các khoa,trường sư phạm trong cả nước...

Một điều mà mỗi chúng ta ít biết tới về gia đình thầy giáo-nhạc sỹ Lê Minh Châu đó là người con trai duy nhất của thầy là nhạc sỹ Lê Minh Sơn với phong cách âm nhạc dân gian-đương đại.Tôi đã gõ Lê Minh Sơn trong google chỉ sau 0,33 giây đã hiện lên 3.400.000 kết quả. Tôi biết Sơn sinh năm 1975,27 tuổi là hội viên trẻ nhất của Hội nhạc sỹ Việt nam,đã rất nổi tiếng từ sao mai điểm hẹn,bài hát việt...với các giọng hát như Tùng Dương,Ngọc Khuê,Thanh Lam...Ở bài này tôi không đề cập thêm về Lê Minh Sơn nữa vì anh là người của công chúng.

Tôi viết bài này không có ý định lăng xê,ca ngợi sai sự thật về người thầy giáo kính mến của,tôi chỉ muốn mọi người biết có một tác phẩm âm nhạc không lời rất hay viết cho piano và violin,tác phẩm Biển chiều của Lê Minh Châu.Xin chúc Thầy luôn mạnh khỏe,luôn có cảm xúc sáng tác!

Tác giả bài viết: Nguyễn Tiến Hùng -Lớp K4 NHạc-Cựu SV Trường CĐNT Hà Nội khoá 2000-2003

HOÀNG LONG - HOÀNG LÂN

Nhạc sĩ Hoàng Long và nhạc sĩ Hoàng Lân là anh em sinh đôi, sinh ngày 18/6/1942 tại thị xã Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc), người anh - Hoàng Long cất tiếng chào đời trước Hoàng Lân 15 phút. Sinh tại Vĩnh Yên nhưng từ nhỏ đến lớn, họ sống ở thị xã Sơn Tây (Hà Nội) trong hoàn cảnh gia đình khá đặc biệt: bố mất sớm từ khi Hoàng Long - Hoàng Lân mới 10 tháng tuổi; mẹ dạy học, rồi đi bước nữa, 2 anh em ở với bà nội cho đến khi khôn lớn.

Từ những ca khúc thành công đầu tiên khi họ mới 17 tuổi, đang ngồi trên ghế nhà trường phổ thông, đến những sáng tác gần đây nhất, đã nói lên một chặng đường lao động nghệ thuật liên tục, bền bỉ của hai anh em, một ý chí và nghị lực vươn lên trong điều kiện khó khăn riêng tư hiếm có của họ.

Có những bài Hoàng Long viết, Hoàng Lân tham gia thêm và ngược lại. Cũng có những bài, một trong hai người hình thành chủ đề âm nhạc đầu tiên, rồi người kia tiếp tục phát triển cho hoàn chỉnh cả bài Sau này, có một số bài do một người viết song vẫn liên danh ký tên chung.

Từ năm 1959, trên làn sóng Đài phát thanh TNVN đã đều đặn giới thiệu những ca khúc của Hoàng Long - Hoàng Lân. Một trong những sáng tác đầu tiên khá thành công là bài "Em đi thăm miền Nam" (1959). Bài hát gây được tiếng vang lớn và phổ biến rộng rãi trong nhiều thế hệ thiếu nhi Việt Nam.

Từ khi còn là học sinh phổ thông, Hoàng Long - Hoàng Lân đã tìm đến âm nhạc với niềm say mê và tinh thần cần cù tự học. Những năm đầu tiên, các nhạc sĩ đã sáng tác một số ca khúc dành cho thanh niên như: Ngọn lửa nhiệt tình lao động, Nếu bạn muốn tìm tôi, Cô giáo vùng cao... Sau này, càng ngày hai nhạc sĩ càng bộc lộ rõ thiên hướng sáng tác cho tuổi thơ.

Một số sáng tác tiêu biểu của 2 ông: - Nếu bạn muốn tìm tôi - Cô gái vùng cao - Em đi thăm miền Nam (1959) - Đi học về (1961) - Lái xe hơi (1961) - Bác Hồ - người cho em tất cả (1975) - Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác (1978) - Mèo con đi học (1982) - Thật là hay (1982) - Mùa hè ước mong (1982) - Bác đưa thư vui tính - Cùng múa hát dưới trăng - Đàn cá dưới chân nhà sàn(1983) - Hát ở trại hè quốc tế (1983) ....

Khán giả biết đến 2 anh em sinh đôi Hoàng Lân – Hoàng Long qua các ca khúc viết cho thiếu nhi như: Em đi thăm miền Nam, Bác Hồ người cho em tất cả, từ rừng xanh cháu về thăm Bác, đi học về, vì sao con mèo rửa mặt, quà mùng 8 tháng …Suốt cuộc đời 50 năm qua, 2 nhạc sĩ Hoàng Lân – Hoàng Long chủ yếu làm công tác nghiên cứu sáng tác âm nhạc góp phần đào tạo nhiều thế hệ học sinh, sinh viên, đóng góp đào tạo và phổ cập âm nhạc trên toàn quốc.

Hai ông cũng là những người xây dựng những cuốn sách âm nhạc đầu tiên trong nhà trường, làm cho môn học âm nhạc trở thành một trong những môn học chính thức góp phần cùng với các môn học khác giáo dục thế hệ trẻ.

Tên khai sinh của hai ông là Nguyễn Hoàng Lân và Nguyễn Hoàng Long cùng sinh ngày 18/6/1942, quên ở thị xã Sơn Tây. Trước đây hai anh em Hoàng Long – Hoàng Lân thường sáng tác chung trong nhiều tác phẩm. Sau này, dần dần tách riêng từng tác giả.

Nhạc sĩ Hoàng Lân sau khi tốt nghiệp Đại học sáng tác, Đại học lý luận âm nhạc tai Nhạc viện Hà Nội, nhạc sĩ Hoàng Lân đã viết ở nhiều thể loại như: khí nhạc, nhạc cho múa, nhạc phim, nhạc cảnh, múa rối, hợp xướng, và đặc biệt là các sáng tác cho các em thiếu nhi. Ngoài ra ông còn tham gia giiảng dạy âm nhạc tại trường Cao đẳng Nhạc họa Trung ương, Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, viết sách báo về âm nhạc…Nhạc sĩ Hoàng Lân đã đoạt nhiều giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Huân chương “ Vì thế hệ trẻ” của Trung ương đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Một số sáng tác tiêu biểu: Nếu bạn muốn tìm tôi, Cô gái vùng cao, Em đi thăm miền Nam, Đi học về, Lái xe hơi, Bác Hồ - người cho em tất cả, Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác, Mèo con đi học…

Các tác phẩm đã xuất bản: 10 ca khúc Hoàng Long – Hoàng Lân (Nhà xuất bản Âm nhạc, 1984), tuyển chọn ca khúc Hoàng Lân (Hội Nhạc sĩ Việt Nam – Nhà xuất bản Âm nhạc, 1994)

Nhạc sĩ Hoàng Long sáng tác từ năm 1957, tốt nghiệp Đại học trường Âm nhạc Việt Nam năm 1961- 1979, ông tham gia giảng dạy âm nhạc tại trường Nhạc hoạ Trung ương và Nhạc viện Hà Nội. Năm 1974, ông làm công tác nghiên cứu về sư phạm âm nhạc phục vụ nhà trường phổ thông tại Viện Khoa học giáo dục, Bộ giáo dục và đào tạo. Ông sáng tác chủ yếu cho lứa tuổi thiếu nhi. Nhiều năm liên tục ông được Uỷ ban Bảo vệ và Chăm sóc Trẻ em Việt Nam , Uỷ ban Thiếu niên nhi đồng Trung ương, Bộ giáo dục, UNICEF tặng giải thưởng. Ông đã viết trên 20 cuốn sách dạy âm nhạc cho trường phổ thông và đã được xuất bản.

Đã xuất bản tuyển tập: 10 ca khúc thiếu nhi Hoàng Long – Hoàng Lân (Nhà xuất bản Văn hoá, 1984), tuyển chọn ca khúc Hoàng Long ( Hội nhạc sĩ Việt Nam và Nhà xuất bản Âm nhạc, 1994)

(Theo cuốn " NHẠC SĨ VIỆT NAM" - Hội Nhạc sĩ Việt Nam xuất bản năm 2007)