spójniki Spójnik jest częścią mowy, która łączy dwa słowa, frazy lub klauzule razem. Spójniki są nieodmienne. Naucz się najczęściej używanych nowosłowiańskich spójników z poniższej tabeli:
Łączenie klauzul może być też realizowane przez różne odniesienia, zaimki wskazujące i pytające, liczebniki i przysłówki (e.g. iže, ktory, koliko, kdie, ...) które łączą główne koncepcje między nadrzędną i podrzędną klauzulą. przykłady: hlieb i vino = chleb i wino ni cesara ni krala = ani cesarza, ani króla Hočete li piti pivo ili vino? = Chcecie pić piwo, czy wino? (albo piwo albo wino) Dobro to mysliš, no ne jest to možne. = Dobrze myślisz, ale to nie jest możliwe. Išel jesm kupovati do t'rgu, bo doma ne bylo nijake jadenije. = Poszedłem na targ na zakupy, bo w domu nie było żadnego jedzenia. Ne hoču auto, v ktorem jest slaby motor. = Nie chcę samochodu, w którym jest słaby silnik. (zaimek z przyimkiem v ktorem tworzy połączenie) partykuły Partykuła jest specjalną część mowy, która uzupełnia słowo lub klauzulę o wszelkie dodatkowe szczegółowe informacje. Już poznaliśmy partykułę li, która przenosi czasownik z trybu oznajmującego do trybu pytającego oraz partykuły da, ne. Oto tabela z najczęściej używanymi partykułami:
przykłady:
Ače izjutra bude dobre vreme, pak ne hoču ostati v domu. = Jeśli jutro będzie ładna pogoda, to nie chcę siedzieć (zostać) w domu. Esperanto imaje prostu grammatiku. Obače važi, že to ne jest dobry jezyk. = Esperanto ma prostą gramatykę. Mimo to nie jest to dobry język. Ej, to jest pravda! = O tak, to jest prawda! zauważ: Języki słowiańskie zastępują często partykułę pytającą ače (albo podobną) czasownikiem w trybie pytającym (e.g. bude li dobre vreme, ...). Pamiętaj, że ten styl ma takie samo znaczenie jak standardowe ače ... .
wykrzykniki Wykrzyknik jest nieodmiennym słowem używanym do wyrażania emocji czy nastrojów mówiącego. Są to przykładowo oh! = oh!, uva! = o! przykład: Oh, to ne jest možne! = Oh, to jest niemożliwe! Ponadto, niektóre bezpośrednie wypowiedzi zamknięte w cudzysłowie są także semantycznie traktowane jako wykrzykniki. przykład: "Dobro jesme!" je kazal tamtoj človiek. = "Mamy się dobrze" - powiedział tamten człowiek. Žaba "plesk!" je skočila do vody. = Żaba "plusk!" skoczyła do wody. żart telefonat (rozmowa telefoniczna) Diedko telefoniruje do doma, i telefon bere maly Ivanek. diedko: "Zdravej! Prošu, daj mi mamku!" Ivanek slabim glasom otgovorivaje: "Ja ne možu, mamka jest v kuhnji i mnogo plače." diedko: "Dobro, daj mi otca!" Ivanek iznovo slabo otgovorivaje: "Ja ne možu, otec jest takože v kuhnji i mnogo kriči." diedko: "Spokojno, daj mi babku!" Ivanek: "Babku takože ne možu. Ona je s mamkoj i plače." diedko nervozno: "Prošu Tebe, jest li u Vas ještie niekto vazrastly?" Ivanek: "Da, policija tu je." diedko kriči do telefona: "Bože! I što u Vas dielaje policija?" Ivanek slabim glasom otgovorivaje: "Oni mnie iskajut." diedko (m.) = dziadek Ivanek = imię dziecka telefon (m.) = telefon telefonirati, telefoniruješ (czas. niedok.) = dzwonić dom (m.) = dom brati (czas.) = brać maly (przym.) = mały zdravej! (wykrz.) = Bądź zdrów! prositi, prosiš (czas. nied.) = prosić dati, daješ (czas. dok.) = dać mamka (ż.) = mama plakati, plačeš (czas. nied.) płakać slaby (przym.) = słaby glas (m.) = głos otgovorivati, otgovorivaješ (czas. nied.) = odpowiadać otec (m.) = ojciec takože (przys.) = także iznovo (przys.) = znowu kuhnja (ż.) = kuchnia mnogo (przys.) = dużo kričati, kričiš (czas. nied.) = krzyczeć spokojno (przys.) = spokojnie nervozno (przys.) = nerwowo babka (ż.) = babka ještie (przys.) = jeszcze vazrastly (przym.) = dorosły policija (ż.) = policja Bog (m.) = Bóg iskati, iskaješ (czas. nied.) = szukać |
lekcje >