Hoe het West-Friese dialect van het Oriëntaalse Fries verschilt

In West-Friesland, zoals in Venhuizen, waar wij enige tijd woonden, spreekt men het West-Friese dialect. Niet alleen de dialecten binnen de omringdijk daar, waar men eens Romeins tufsteen aantrof, maar ook het Tessels en Wierings rekent men tot het West-Friese dialect. Het is niet om aan te horen voor de échte Fries, zelfs het Deense Fries klinkt beter. Het heeft grammaticale en lexicale opvallendheden. Over de herkomst van het West-Fries is veel discussie onder de geleerden. Vanwege de overeenkomsten met het Fries wordt er van uitgegaan dat het West-Fries een van het Oudfries afgeleide taalvorm is, die veel meer dan het échte Fries door het Hollands is beïnvloed. Sommige spreken zelfs van een overgangsdialect. Andere taalwetenschappers noemen de overeenkomsten met het Fries eerder toevallig. Naar schatting 25.000 mensen spreken het West-Fries, veelal ouderen. Toch wordt ook onder jongeren relatief vaak van het West-Fries gebruik gemaakt op de sportclub en ontstaan er nog altijd nieuwe West-Friese woorden en uitdrukkingen. West-Friesland is om precies te zijn  het grondgebied van Ondervelsen (Velsen) tot aan de Vliestroom (Vlieland). Van oudsher was er regelmatig migratie uit Midden-Friesland waarmee de West-Friese taal (wederom) verrijkt werd. Ook de relatieve ouderdom van het West-Fries valt op. In West-Friesland vindt men bijvoorbeeld veel stolpboerderijen. Deze stolpboerderijen behoren tot de Noordelijke huisgroep, een boerderijtype dat tevens voorkomt in Friesland en Groningen. In Midden-Friesland vindt men de zogenaamde stelpboerderijen met het woongedeelte en het werkgedeelte onder één dak. Het West-Friese taalgebied lijkt daarmee oorspronkelijker dan het échte Fries. De klinkertransformatie uit ‘stulp’, is in West-Friesland blijkbaar veel ouder. Friesland heeft meer klinkertransformaties (u-oe-o-a-e) achter de rug en is klaarblijkelijk vaker gebezigd.

Label: Verzameld materiaal, Dialect, Friese Talen

© 2013 F.N. Heinsius