Het Kasteel van Harlingen kende men wel als Het Blauwhuis, Het Wittenhuis of De Leeuwenburg. In de eerste helft van de 18de eeuw woonde ook onze familie Heinsius op het kasteel. Zo kwam kastelein Mr. Daniël Heinsius met zijn gezin te wonen op De Leeuwenburg (Stadsarchief, Familiearchief Beyma). Ten westen van Harlingen is door de Groningers in het jaar 1466 een kasteel gebouwd aan de zeezijde. Hertog Albrecht van Saksen zou er rondom nog meer versterkingen aangebracht hebben. Harlingen werd destijds door oldermannen geregeerd. Vanaf 1510 werd een drossaard, drost-achtige, of werkelijke drost, aangesteld door het hogere landsbestuur. Zij resideerden derhalve in het kasteel van Harlingen. Het kasteel lag veelvuldig onder vuur. Gelderse en Saksische soldaten vernielden het kasteel nadien, evenals de Saksischgezinde Franekers die daarna de resten verbrandden. Grombach, drost en statehouder te Harlingen, liet vervolgens de puinstenen afvoeren om hierna een grote toren te bouwen. Daar in die toren zouden de Friezen in 1566 Sjoerd van Beyma en Hartman van Galama opsluiten. Toen de Westerkerk in 1895 na eeuwenlang gebruik werd afgebroken, is men merkwaardig gestuit op de restanten van een oud kasteel. Dat wil zeggen op een dieperliggende uitgang van een tunnel van aanzienlijke lengte, waarschijnlijk om te vluchten. Men neemt aan dat dergelijke vluchttunnels behoren bij voornoemd kasteel (Van der Aa). Meestal heeft men dan een soort nabijgelegen waterput, of iets dergelijks, waaruit men kan wegkomen.

Tijdlijn
1517. Frits von Grombach is drost op het blokhuis van Harlingen alsmede dijkgraaf van Westergo alsmede grietman van Barradeel.
1553. Bouw van het 'Blauwhuis' als woonhuis van de drost binnen in het kasteel. Het stond tegen het midden van de westelijke wal.
1561. George van Espelbach  is drost op het kasteel te Harlingen.
1575. Hernando de Bustamente is de luitenant van Casper van Billy en drossaard op het kasteel te Harlingen.
1577. Pieter van Sickinga is kapitein en drossaard op het kasteel te Harlingen op verzoek van graaf Rennenberg.
1578. Hermanus Grapheus is secretaris en drossaard op het kasteel te Harlingen.
1578. Duco van Martena is de drost.
1579. Henry van Oyenbrugge is de drossaard.
1582. Tjalling van Sixma is de laatste drost voor zover bekend.
1597. Bouw Westerkerk.
1650. Het Blauwhuis werd in 1650 onderdeel van de Westerkerk. Inwijding Westerkerk door ds. Acronius (van der Aa).
1669. Westerkerk aanmerkelijk vergroot met een dwarsbeuk ten Oosten van de bestaande kerk (van der Aa).
1725. Daniël Heinsius is kastelein op de Leeuwenburg (Zeegeschiedenis; volgt).
1758. De toren, gevangentoren of vuurtoren te Harlingen bij de Westerkerk is tijdens de restauratie ingestort (Wumkes).
1762. Bouw van een zeskantige koepeltoren op de Westerkerk met een luiklok en een windwijzer (van der Aa).
1895. Afbraak Westerkerk.
1898. Met de afbraak van de Westerkerk verdwenen ook de overblijfselen van het Blauwhuis (stadsgezichten).
1899. Op het terrein der afgebroken Westerkerk te Harlingen is men gestuit op een grafkelder en een onderaardsche gang, welke laatste nog al uitgestrektheid schijnt te hebben. Een aantal oude munten, bij deze gelegenheid gevonden, zijn naar het Friesch Museum te Leeuwarden opgezonden. Grafkelder en gang hebben behoord aan het in Alva’s tijd nog bestaande kasteel, schrijft men.

Strategisch kreeg de positie van Harlingen een zwaar accent door de stichting van een Blokhuis of Kasteel aan de westzijde van de stad bij de Havenmond (1499). Op een lek tussen de latere Zuiderhaven en het Dok. Het kasteel aan de westzijde van de stad fungeerde onder de Saksische hertogen als kazerne en verblijfplaats van de drossaard van Harlingen. Drossaard Frits van Grombach liet (ca. 1515) hier een deel van de stad afbranden, ten behoeve van een vrij schootsveld rond het kasteel. Floris van Egmond liet op dit terrein een vijver (De Vijver) graven, wandelpaden (Lanen, sinds 1839 een gedempte gracht) aanleggen en woningen bouwen voor het personeel en bezetting van het kasteel (Heerenknechtenkamerstraat). Bovendien diende het terrein als exercitieveld, zoals de naam Schritsen (van het Duitse woord 'Schritt') aangeeft. Bij de latere aanleg van de Noorderhaven verbreedde men de noordelijke ringgracht, maar bij de aanleg van de Zuiderhaven werd gebruik gemaakt van de oostelijke slotgracht rondom het kasteel, dat in 1580 werd afgebroken (Meindert Schroor).

Leeuwenburg ten tijde van castellum prefect Daniël Heinsius (1674-1746)

Voor een gedrukt verslag over de slotvoogd, zie pag. 592 van het historische werk: Friesland's Zeegeschiedenis
Het gebouw Leeuwenburg te Harlingen. Uit mij, door de familie van Beyma thoe Kingma, te Heerenveen, op verzoek, welwillend ter lezing verstrekte archiefstukken, waarvoor ik H.H.W. Geb. hiermede mijn dank betuig, blijkt, dat dit gebouw, reeds in 1703, door het Admiraliteyts-Collegie, als Logement voor de uitwonende Heeren Raden werd gebruikt. In 1725, waren de echtelieden Daniël Heinsius en Catharina Sande er casteleyn in, blijkens resolutie d.d. 15 Nov. van dat jaar, waarbij hun, op hun beklag dat het Reglement raekende de oeconomie in Leeuwenburg, d.d. 21 Sept. 1703, niet in allen deele meer, werd nageleefd, 's jaars ƒ150.— werd toegelegd. Tegen 1730 zei de Diaconie de huur op aan het Collegie, waarop dit laatste het gebouw aankocht, uit overweging o.a. dat: in de gansche Stadt van Harlingen buiten Leeuwenburg geen huis te vinden was bequaem om by Haer Ed. Mog. in huur te kunnen worden gebruikt of tot haren dienst geapproprieert te worden dan met excessive grote kosten, behalve dat zich daertoe, oock de minste gelegentheit niet opdeed.

Daniël Heinsius is overleden na 1746, wanneer hij nog ƒ36-7-4 belasting betaalde op het adres Leeuwenburg, Havenplein 1. Leeuwenburg opvolgers zijn: Admiraliteit, Marine, Lands Domeinen, Domaniale Gebouwen, Zeekantoor, Douanekantoor, Harlingen, Staat (Justitie) en Rijksbelastingen. 

Bron: Kleine Kerkstraat, gegevens Stadsarchief. Website: Havenplein 1, Harlingen

Voor verdere familiegegevens zie: Het Huis Heinaut

Over de historie van LEEUWENBURG, het admiraliteitshuis, later de kazerne gelegen naast de Havenpoort op Havenplein 1. Voorheen de Admiraliteit uit 1644 en vanaf 1847 ingericht als Kazerne tot rond 1880, en opgevolgd door het Kantongerecht. Uit de gevel van de 'kazerne' dateert het wapen van de leeuw. De bewoners van dit gebouw waren vanaf 1810 resp.: Admiraliteit, Marine, Lands Domeinen, Domaniale Gebouwen, Zeekantoor, Douanekantoor, Stad Harlingen, Staat (Justitie), en Rijksbelastingen.

© 2022 F.N.Heinsius