ကယားျပည္နယ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ပိုင္းတြင္ တည္ရွိၿပီး ေျမာက္ဘက္တြင္
ရွမ္းျပည္နယ္ ၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ၊ ေတာင္ဘက္ႏွင့္ အေနာက္ဘက္တြင္
ကရင္ျပည္နယ္တို႔ႏွင့္ ထိစပ္လ်က္ ရွိသည္။ ေျမာက္လတၱီက်ဳ ၁၈ ံ ၃၀' ႏွင့္ ၁၉ ံ
၅၅' ၾကား ၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီက်ဳ ၉၄ ံ ၄၀' ႏွင့္ ၉၇ ံ ၉၃' ၾကားတြင္ တည္ရွိသည္။
တည္ေနရာႏွင့္ အက်ယ္အဝန္း
ကယားျပည္နယ္သည္ ၄၅၃၀ စတုရန္းမိုင္က်ယ္ဝန္းၿပီး ျပည္နယ္ ၇ ခုတြင္
ဧရီယာအားျဖင့္ အငယ္ဆံုးလည္းျဖစ္သည္။ လူေနက်ဲပါးေသာ ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ နယ္နမိတ္ခ်င္း ထိစပ္လွ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အဓိက လွ်စ္စစ္ဓာတ္အားေပးစက္ရံု ျဖစ္ေသာ ေလာပိတ ေရအားလွ်ပ္စစ္စက္ရုံ တည္ရွိသည္။
လူမ်ဳိး
ကယား၊ ယင္းေဘာ္၊ ယင္းတလဲ၊ မႏုမေနာ၊ ပရဲ၊ ေဂခို၊ ေဂဘား ႏွင့္
ပေဒါင္း(ေခၚ)ကယမ္း လူမ်ဳိးမ်ား ေနထိုင္သည္။ ကယားျပည္နယ္တြင္
ကယားလူမ်ဳိးမ်ား သာမက ရွမ္း၊ ပကူးကရင္၊ ပအို႕၀္ႏွင့္ ျမန္မာမ်ားပါ
ေနထိုင္ၾကသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အိမ္ေထာင္စုတြင္ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ ႐ိုေသေလးစားၿပီး ဖခင္ကို ႐ိုေသ၍
ၾသဇာခံယူသည့္ နည္းတူ ရပ္ရြာတြင္လည္း သက္ရြယ္ႀကီးသူ ေက်းရြာလူႀကီးတို႔၏
ၾသဇာကို နာခံတတ္သည္။ ရပ္ရြာတြင္လည္း လူထုမွ ေလးစားေသာ
ေက်းရြာသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားက စီမံခန္႔ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို လိုက္နာသည္။
ယခုအခါတြင္ ျပည္နယ္ဦးစီးအဖြဲ႕ႏွင့္ ေက်းရြာၿမိဳ႕နယ္ အဆင့္ဆင့္
လံုျခံဳေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေကာ္မီတီမ်ား ထားရွိသည္။ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားအရ
လိုက္နာၾကသည္။
ရာသီဥတု
ၿမိဳ႕ေတာ္
ကယားျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ လြိဳင္ေကာ္ျဖစ္သည္။
ခရိုင္ရံုးစိုက္ရာၿမိဳ႕မ်ား
- လြိဳင္ေကာ္ခရိုင္ - လြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕
- ေဘာ္လခဲခရိုင္ - ေဘာ္လခဲၿမိဳ႕
အျခား ၿမိဳ႕ရြာမ်ား
- ေဒါေညးခူ
- ဒီေမာဆိုး
- ဟိုဂ်စ္
- ဟိုယာ
- ဖားေဆာင္း
- ဖ႐ူးဆိုး
- ကန္နား
- ေကေကာ
- ၾကယ္ဖိုးႀကီး
- ေလာပိတ
- ေမာ္ခ်ီး
- မယ္ဆဲ့
- မယ္ဆည္နန္
- နန္မား
- နန္းမယ္ခံု
- ေငြေတာင္
- ရွားေတာ
- ရြာသစ္
စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေနရာမ်ား
- ေတာင္ကြဲေစတီေတာ္
- ေလာပိတ ေရတံခြန္
- ဒီေမာဆိုးရွိ
စာေပ၊ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ရိုးရာဓေလ့
ကိုးကြယ္မႈ
ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သူ၊ နတ္ကိုးကြယ္သူမ်ားႏွင့္
ခရစ္ယာန္ဘာသာ(ဘုရင္ဂ်ီ)၀င္မ်ား ရွိၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အိမ္မ်ားတြင္
ဘုရားဆင္းတု႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထား႐ွိ ကိုးကြယ္သည္။ နတ္စင္ကို ရြာအျပင္တြင္
ထားေလ့ရွိၿပီး နတ္႐ုပ္မရွိဘဲ နတ္စင္သာရွိ္ၾကသည္။
ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ မိမိကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာကို
အထူးေလးစားၾကသည္။ မည္သည့္ဘာသာ၀င္ျဖစ္ေစ စုန္းနတ္ ကေ၀ ေမွာ္ပညာ စသည္တို႔ကို
ယံုၾကည္ၾကသည္။
ဘာသာစကား၊စာေပ
လူမ်ဳိးႏြယ္အလိုက္ မိမိပိုင္ဘာသာစကားမ်ား ရွိေသာ္လည္း အနည္းငယ္မွ်သာ
ကြဲလြဲသည္။ ရွမ္းဘာသာ စကားကိုမူ အမ်ားအားျဖင့္ နားလည္ေလၾကသည္။
ကိုယ္ပိုင္စာေပ မရွိေပ။ အခ်ဳိ႕လူမ်ဳိးႏြယ္တို႔တြင္ ေရာမအကၡရာျဖင့္
တီထြင္ထားေသာ စာေပရွိေသာ္လည္း အသံုးနည္းသည္။ ျမန္မာအကၡရာျဖင့္
ကယားစာေပတီထြင္ၿပီး ျပန္႔ပြားရန္ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ ရွိသည္။
၀တ္စားဆင္ယင္မႈ
ကယားအမ်ဳိးသားတို႔က ဖ်င္ၾကမ္းေဘာင္းဘီတို/ရွည္ ခပ္ပြပြ
အေပၚအက်ႌခပ္ၾကမ္းၾကမ္း၀တ္သည္။ အမ်ဳိးသမီးတို႔က ေခါင္းေပါင္းအနီ/အနက္
ေပါင္း၏။ ကိုယ္တြင္ ရင္စည္းဖုံး သင္တိုင္း၀တ္ဆင္ၿပီး အေပၚမွ
ျခံဳထည္ရွည္ႏွင့္ ခါးစည္းႀကိဳးအနီ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီး ေရွ႕သို႔ခ်ထားေလ့ရွိသည္။
ေဂခို၊ ေဂဘား အမ်ဳိးသားတို႔က ဖ်င္စေဘာင္းဘီတိုႏွင့္ အက်ႌျဖဴ ရင္ခြဲ
၀တ္ဆင္သည္။ အမ်ဳိးသမီးတို႔ကမူ ဂ်ပ္ခုတ္ထမီ ႏွင့္ အက်ႌမ်ားကို ၀တ္ဆင္သည္။
ပေဒါင္(ေခၚ)ကယမ္း အမ်ဳိးသားတို႔မွာ ေဘာင္းဘီပြႏွင့္ အေပၚအက်ႌ
၀တ္ဆင္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးမ်ားက အတြင္းခံအက်ႌ လက္စက ရင္ညြန္႔အထိ
ဟိုက္ခြဲထားၿပီး ေပါင္လည္ထိ ရွည္ေသာ သင္တိုင္း ျဖစ္သည္။ အေပၚမွ
တိုက္ပံုအက်ႌအနက္ကို ထပ္၀တ္ဆင္သည္။
ပရဲအမ်ဳိးသားမ်ားက အက်ႌ လက္တို အျဖဴခံေပၚတြင္ အနီစင္း
စိပ္စိပ္ႏွင့္ ေဘာင္းဘီတို အနီခံအစင္း ဒူးဆစ္သာသာထိ ၀တ္ဆင္သည္။
အမ်ဳိးသမီးတို႔ကမူ အက်ႌ အျဖဴခံအနီစင္း လက္စက အၿမိတ္ႏွင့္၀တ္၍ ထမီကို အနက္ခံ
အနီကန္႔လန္႔စင္း ဒူးဆစ္သာသာထိ ၀တ္ဆင္သည္။
ယင္းေဘာ္ အမ်ဳိးသားမ်ားက ေဘာင္းဘီတို ႏွင့္ အက်ႌလက္စက ၀တ္၍
အမ်ဳိးသမီးတို႔က ထမီအနက္တို႔ကို ဒူးဆစ္အထိ ၀တ္ဆင္ၿပီး အက်ႌမွာ
လက္စကလည္ဟိုက္ ျဖစ္၏။ အတြင္းတြင္ သင္တိုင္းတစကို လည္ပင္းႏွင့္ ပခံုးသိုင္း၍
ခါးပတ္ႀကိဳးတစ္ခုႏွင့္ ရစ္ပတ္ထားသည္။ အေပၚမွ ျခံဳသင္တိုင္း လႊမ္းသည္။
ယင္းတလဲ အမ်ဳိးသားမ်ားမွာ ေဘာင္းဘီအျဖဴ အနီစကြပ္ေသာ အက်ႌအျဖဴ၀တ္၍
အမ်ဳိးသမီးက အျဖဴေရာင္အက်ႌ၊ အနီေရာင္ကြက္က်ား ထမီ၀တ္ဆင္သည္။(မွတ္ခ်က္။
။အမ်ဳိးသားမ်ားမွာ အမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းထားေလ့ရွိၿပီး
အမ်ဳိးသမီးမ်ားကလည္း ေငြျပားပုတီးေစ့၊ ပန္းစည္းႀကိဳးတို႔ကို လည္တြင္
၀တ္ဆင္ေလ့ရွိၾကသည္။ အပ်ဳိအအိုခြဲေသာ ၀တ္ဆင္မႈ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားမႈရွိသည္။)
ဇယိမ္ေခၚ ေခါင္းတို အမ်ဳိးသားမွာ ရင္ခြဲအေပၚအက်ႌႏွင့္ ေဘာင္းဘီတို
က်ပ္ကို ၀တ္ဆင္၍ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက ေခါင္းစြပ္ကို ကိုယ္ပြအက်ႌ ဂ်ပ္ခုတ္ထမီ
၀တ္ၿပီး က်ားမအားလံုး တိရစၧာန္အစြယ္မ်ား၊ သစ္သားပုတီးမ်ားကို လည္ဆြဲ၊
နား၀တ္မ်ား အျဖစ္ ၀တ္ဆင္ေလ့ ရွိသည္။
႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈ
စုေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္ေသာ အေလ့အထရွိသည္။ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊
ရပ္ရြာစည္ပင္ေရး တို႔ကို ပူးေပါင္း၀ိုင္း၀န္း လုပ္ေဆာင္တတ္သည့္ အေလ့ရွိသည္။
လူမႈေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွင္ျပဳျခင္း၊ ထိမ္းျမားျခင္း၊ အိမ္သစ္တက္ျခင္း
စသည့္ မဂၤလာပြဲမ်ားရွိ၍ ရပ္ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္း လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။
ရပ္ရြာစည္ပင္ေရးအတြက္ နတ္ဆိုးမ်ား ေတာထုတ္သည့္ အေလ့ရွိသည္။
ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ပြဲမ်ားအျဖစ္ တံခြန္တိုင္ပြဲေတာ္၊
ေကာက္ညႇင္းထုပ္ပြဲေတာ္၊ လိပ္ျပာေခၚပြဲမ်ားကို က်င္းပ၍ ရြာသူရြာသားမ်ားက
စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိသည္။ ပေရာဂဆရာ နတ္ထိန္းမ်ား၊ ဗိေႏၶာဆရာမ်ားမွာ
ၾသဇာရွိသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
