Liefdes Vetkruid en andere hemelsleutels
Nog altijd naweeën van mijn Gran Paradiso trektocht. Ik vond bij
Lago Serru een Hemelsleutel, het vetplantje bedoel ik, die net als mijn
lievelingsplant Rozenwortel ook wat naar rozen leek te ruiken. Hij was
echter kleiner dan de Rozenwortel en ook kleiner dan onze inheemse
Hemelsleutels.Het plantje was zo'n 20cm hoog en bloeide op
15 augustus met de typische roodbruine schermen eigen aan de
Hemelsleutelfamilie. In de Alpenflora van Huxley bladerend, vind ik nu
een Sedum die sterk gelijkt op mijn Paradisosoort met de naam Sedum
anacampseros en met de prachtige Nederlandse naam van Liefdes-Vetkruid.
Met zo'n naam wil ik maar al te graag deze soort gezien hebben.
Anacampseros zou komen van het Griekse 'ana' weder, terug en 'kamptein'
ombuigen, omkeren en volgens Plinius zou de naam geschonken zijn aan
een gewas, 'welks aanraking geacht werd voldoende te zijn om verloren
gegane liefde te doen wederkeren, zelfs als zij reeds in haat verkeerd
was' (Historia Naturalis XXIV, 102).
Heb ik wat te leren van de planten, die ik ontmoet?
Ecologie, orpin des infidéles
Nuchter, botanisch bekeken is deze vetplant een vrij veel, maar toch
niet algemeen voorkomende soort in de Hautes Alpes. Hij groeit daar op
een hoogte van 1200 tot 2800 meter tussen de rotsen en in de éboulis.
De Franse benaming is Orpin bleu, dat blauw komt waarschijnlijk van de
grijs bijna paarse verkleuring die de bloemstengel en bloem krijgt
tijdens en na de bloei. Een nog merkwaardiger Franse naam, orpin des
infidéles, de plant der ontrouwen, werpt een heel ander licht op dat
liefdesvetkruid. Zou zo’n een plant dan ook een afrodisiacum zijn?
Sedum te eten?
Ik op zoek naar gebruiksgegevens. Is deze plant door de bergbewoners
gebruikt geweest? Is er wetenschappelijk onderzoek verricht? In de
literatuur word wel vermeld dat de blaadjes zowel rauw als gekookt
gegeten kunnen worden. Zelf heb ik wel eens zo’n vet blaadje geproefd,
maar zoals bij veel vetplanten smaken ze nogal slijmerig. Dus niet echt
om culinaire genoegens aan te beleven.
Sedum telephium bij Dodoens
Veel andere sedumsoorten, zoals Sedum acre, Muurpeper en Sedum
reflexum, Tripmadam hebben enige bekendheid als groente en als
geneeskruid. Maar vooral Sedum telephium, de echte Hemelsleutel werd
medicinaal vrij veel gebruikt. De verse, gekneusde bladeren zijn in
gebruik geweest als wondverzorgend kompres, maar ook als zuig- of
knabbelblaadje voor de mond- en de keelholte. De plant wordt in het
Cruydt –Boeck van Dodoens al wondkruid genoemd. Dit cruyt wordt in
Griecx gheheeten Cymbalion en Cotyledon heteron. In Latijn [47]
Acetabulum alterum. In der Apoteken Crassula maior. In Hoochduytsch
Wundkraut/ Knabenkraut/ Fotzzwang en Fotzweijn. In onser tale Wonden
cruyt/ ende smeerwortele. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt
dat het extract een anti-inflammatoire, pijnstillende en keratolytische
werking heeft. En dat het sap wondgenezend is. Dat bevestigt in grote
mate de volkse toepassingen van verse sedumbladeren voor de huid en
voor de gewrichten. Het word dan ook in de volksgeneeskunde bij reuma,
tenniselleboog, bursitis zowel uitwendig als inwendig gebruikt.
Een volks recept: kompres en sap voor de huid
Plet een blad tot moes en kook het in 250 ml water, zeef en drink deze
hoeveelheid op één dag in 2 of 3 keer en dit gedurende 1 week.
Uitwendig leg je een gekneusd blad op pijnlijke, ontstoken gewrichten
of op een geïrriteerde huid.
Wat wetenschappelijk onderzoek over Sedum telephium
- J Pharm Pharmacol. 2000 May;52(5):585-91. Sedum telephium L.
polysaccharide content affects MRC5 cell adhesion to laminin and
fibronectin. Raimondi L, Banchelli G, Dalmazzi D, Mulinacci N, Romani
A, Vincieri FF, Pirisino R.
- Pharmacology. 2008;82(4):250-6. Anti-inflammatory effects of the
methanol extract of Sedum telephium ssp. maximum in lipopolysaccharide-
stimulated rat peritoneal macrophages. Altavilla D, Polito F, Bitto A,
Minutoli L, Miraldi E, Fiumara T, Biagi M, Marini H, Giachetti D,
Vaccaro M, Squadrito F.
- Phytochemistry. 1993 Nov;34(5):1357-62. Anti-inflammatory and
immunologically active polysaccharides of Sedum telephium. Sendl A,
Mulinacci N, Vincieri FF, Wagner H.
