Nostradamus, geheime geneeskrachtige recepten
De geheime geneeskrachtige recepten van Nostradamus. Kurt Allgeier. Elmar 1982

Boeken over Nostradamus, de voorspeller, zijn er in overvloed. Maar ken je ook Nostradamus, de dokter en herborist? In het boekje van Allgeier ontmoeten we een andere Michel de Notredame.

Michel Nostradamus (1503 – 1566) heeft als ziener en profeet over de hele wereld opzien gebaard door zijn verbazingwekkende ‘juiste’ voorspellingen. In zijn tijd was hij ook belangrijk als arts en genezer. Nostradamus voelde blijkbaar intuïtief aan hoe hij een zieke kon helpen, en hij wist de natuur, de planten voor het welzijn van de mensen te benutten. Nu is hij bij ons vooral bekend als voorspeller, maar in 1529 was hij beroemd als pestgenezer. Hij zou op zijn eentje de pestepidemie van die tijd overwonnen hebben.

De overdreven aandacht die nu aan Nostradamus als ziener besteed word, geeft een vertekend beeld van een man, die in zijn tijd een belangrijke intellectuele figuur was. Hij was lijfarts van Hendrik II, adviseur van Catharina de Medici, maar bestudeerde ook de literatuur van zijn voorgangers en grote tijdgenoten. Hij vond de recepten van Hildegard (1098 – 1179), las wat Albertus Magnus (1200 –1280) over de natuur en zijn geneeskracht had geschreven en kende mogelijk ook de werken van zijn tijdgenoot Paracelsus. Zonder in beate bewondering te vallen lijkt het me interessant om een aantal kruidenrecepten van Nostradamus te bestuderen en uit te proberen. Ik zou zeggen zowel ‘ter lering als ter vermaak’.

Nostradamus den herborist
Hij heeft op een zeer persoonlijke manier kruidenrecepten samengesteld. Voor jonge mensen heeft Nostradamus niet dezelfde recepten aanbevolen als voor de ouderen. Het 'kamille-elixer' bijvoorbeeld moesten de jongeren gebruiken die leden aan chronische slapeloosheid:

'In 200 gram alcohol laat men trekken:

• 100 gram kamillebloemen (Matricaria recutita)
• 20 gram bladen van de munt (Mentha, welke soort?)
• 10 gram bloesems van de haagdoorn (Crataegus laevigata)
• 5 gram kaneel (Cinnamomum zeylanicum)

Dat laat men zes dagen afgedekt staan. Men roert het alleen zo nu en dan om. Op de zevende dag verhit men 500 gram suiker in een liter water in een kom van aardewerk. Niet laten inkoken! Zodra de siroop een beetje is afgekoeld, giet men hem over de in alcohol opgeloste bladen en bloesems. Dit mengsel laat men weer enkele uren staan, dan wordt het gefiltreerd. Klaar. Een half uur voor het slapen gaan neemt men een eetlepel van dit elixer...'

Jeugdthee, verjongingsthee?

De jeugdthee van Nostradamus, is in tegenstelling met de ingewikkelde mengsels ven die tijd, een toonbeeld van eenvoud. En mogelijk nog werkzaam ook, als slaapmiddel tenminste. Men legt een kleine kropsla in voldoende water en voegt er een paar koolbladeren aan toe. Men plaatst dit geheel op een kleine vlam en laat het slechts even koken. Van deze ‘thee’ drinkt men iedere avond voor het slapengaan een glas vol, lauwwarm...

Nostradamus gaf niet alleen medicijnen mee aan zijn patienten, maar vooral ook adviezen voor een gezonde leefwijze, zowel lichamelijke als psychologische raadgevingen. Als u ouder wordt, dan ziet u de dagen die voor u liggen, niet ‘de wachtkamer van de dood’, maar de gouden oogsttijd van het leven. Al knoopte hij er dan vanzelfsprekend een eenvoudig receptje aan vast ‘als de angst aan u begint te knagen en u haar niet de baas kunt worden, eet dan om de andere dag een rauwe stengel selderie...

Het boekje van Allgeier is boeiend om te lezen, alleen de overdreven bewondering voor de figuur van Nostradamus geeft een nogal vertekent, weinig objectief beeld. Al lijkt het mij zo wie zo moeilijk om een evenwichtig beeld te krijgen van zo’n geromantiseerde figuur uit de 16de eeuw.